Luận án Phát triển năng lực tự học cho sinh viên trong dạy học theo học chế tín chỉ ở trường đại học

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO 
VIỆN KHOA HỌC GIÁO DỤC VIỆT NAM 
---------------------- 
NGUYỄN THÚY VÂN 
PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC TỰ HỌC 
CHO SINH VIÊN TRONG DẠY HỌC THEO HỌC CHẾ TÍN CHỈ 
Ở TRƯỜNG ĐẠI HỌC 
LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC 
HÀ NỘI 2021 
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO 
VIỆN KHOA HỌC GIÁO DỤC VIỆT NAM 
---------------------- 
NGUYỄN THÚY VÂN 
PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC TỰ HỌC 
CHO SINH VIÊN TRONG DẠY HỌC THEO HỌC CHẾ TÍN CHỈ 
Ở TRƯỜNG ĐẠI HỌC 
Chuyên ngành: Lý luận và lịch sử giáo dục học 
Mã số: 9140102 
LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC 
Người hướng dẫn khoa học: 1. PGS. TS. PHAN VĂN NHÂN 
 2. TS. LƯƠNG VIỆT THÁI 
HÀ NỘI 2021 
LỜI CẢM ƠN 
Tôi xin trân trọng tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến PGS. TS. Phan Văn Nhân, 
TS. Lương Việt Thái, hai người Thầy đã tận tình hướng dẫn và giúp đỡ tôi 
trong suốt quá trình học tập và thực hiện luận án. 
Tôi xin trân trọng cảm ơn Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam và các nhà 
khoa học giáo dục đã quan tâm, giúp đỡ và động viên tôi trong suốt quá trình 
học tập và nghiên cứu. 
Tôi xin gửi lời cảm ơn tới tập thể cán bộ, giảng viên và sinh viên các 
Trường Đại học Thành Đô, Trường Đại học Công nghiệp Hà Nội, Đại học Thái 
Nguyên, Trường Đại học Sư phạm kỹ thuật Vinh đã tham gia và giúp đỡ tôi 
trong quá trình điều tra và thực nghiệm luận án. 
Cuối cùng, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn những người thân trong gia đình đã 
quan tâm, ủng hộ và làm chỗ dựa vững chắc để tôi hoàn thành nhiệm vụ học 
tập và nghiên cứu. 
Trân trọng cảm ơn! 
Hà Nội, ngày tháng năm 2021 
 Tác giả luận án 
 Nguyễn Thúy Vân 
LỜI CAM ĐOAN 
Tôi cam đoan rằng đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, được 
hoàn thành dưới sự hướng dẫn tận tình, chu đáo của nhiều nhà khoa học giáo 
dục. Các số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận án là trung thực và chưa 
được sử dụng để bảo vệ một học vị nào. Các thông tin trích dẫn trong luận án 
được chỉ rõ nguồn gốc. 
 Tác giả luận án 
MỤC LỤC 
MỞ ĐẦU ................................................................................................................... 1 
 1. Lý do chọn đề tài .................................................................................................. 1 
2. Mục đích nghiên cứu ............................................................................................. 4 
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ........................................................................ 4 
4. Giả thuyết khoa học ............................................................................................... 4 
5. Nhiệm vụ nghiên cứu ............................................................................................. 4 
6. Phạm vi giới hạn của đề tài .................................................................................... 5 
7. Phương pháp nghiên cứu........................................................................................ 5 
8. Những đóng góp mới của luận án .......................................................................... 8 
9. Những luận điểm cần bảo vệ .................................................................................. 9 
10. Cấu trúc của luận án ........................................................................................... 10 
CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC TỰ HỌC CHO 
SINH VIÊN TRONG DẠY HỌC THEO HỌC CHẾ TÍN CHỈ .......................... 11 
1.1. Tổng quan nghiên cứu về phát triển năng lực tự học cho sinh viên trong dạy 
học theo học chế tín chỉ .......................................................................................... 11 
1.1.1. Nghiên cứu về tự học và năng lực tự học ................................................... 11 
1.1.2. Nghiên cứu về phát triển năng lực tự học ................................................... 19 
1.1.3. Các nghiên cứu về phát triển năng lực tự học trong dạy học theo học chế tín 
chỉ ........................................................................................................................... 26 
1.1.4. Đánh giá chung ......................................................................................... 28 
1.2. Khái niệm cơ bản ............................................................................................ 30 
1.2.1. Năng lực .................................................................................................... 30 
1.2.2. Tự học ....................................................................................................... 32 
1.2.3. Năng lực tự học ......................................................................................... 34 
1.2.4. Phát triển năng lực tự học ......................................................................... 36 
1.2.5. Tín chỉ ....................................................................................................... 37 
1.3. Đào tạo theo học chế tín chỉ ............................................................................ 38 
1.3.1. Đặc điểm của đào tạo theo học chế tín chỉ ................................................. 38 
1.3.2. Các yêu cầu của đào tạo theo học chế tín chỉ đối với hoạt động tự học của 
sinh viên .................................................................................................................. 39 
1.3.3. So sánh đặc điểm hoạt động tự học của sinh viên theo niên chế và tín chỉ . 41 
1.4. Dạy học theo học chế tín chỉ ........................................................................... 43 
1.4.1. Mục tiêu dạy học ........................................................................................ 44 
1.4.2. Nội dung dạy học ....................................................................................... 45 
1.4.3. Phương pháp dạy học ................................................................................ 46 
1.4.4. Phương tiện dạy học .................................................................................. 48 
1.4.5. Các hình thức tổ chức dạy học tín chỉ ........................................................ 49 
1.4.6. Kiểm tra, đánh giá ..................................................................................... 49 
1.4.7. Đề cương chi tiết học phần ........................................................................ 51 
1.5. Phát triển năng lực tự học cho sinh viên trong dạy học theo học chế tín chỉ53 
1.5.1. Cấu trúc của năng lực và năng lực tự học của sinh viên đại học ................ 53 
1.5.2. Tiêu chí đánh giá năng lực tự học .............................................................. 56 
1.5.3. Công cụ đánh giá phát triển năng lực tự học ............................................. 58 
1.5.4. Các con đường phát triển năng lực tự học cho sinh viên trong dạy học theo 
học chế tín chỉ ở trường đại học. ............................................................................. 63 
1.6. Các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển năng lực tự học cho sinh viên ............ 73 
1.6.1. Các yếu tố nội lực bên trong của người học ............................................... 73 
1.6.2. Các yếu tố khách quan ............................................................................... 74 
Kết luận chương 1 .................................................................................................. 75 
CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC TỰ HỌC CHO SV 
TRONG DẠY HỌC THEO HỌC CHẾ TÍN CHỈ Ở TRƯỜNG ĐẠI HỌC ....... 77 
2.1. Tổ chức nghiên cứu ......................................................................................... 77 
2.1.1. Mục đích, quy mô, địa bàn nghiên cứu ....................................................... 77 
2.1.2. Nội dung nghiên cứu .................................................................................. 79 
2.1.3. Phương pháp và công cụ nghiên cứu ......................................................... 79 
2.1.4. Kỹ thuật phân tích số liệu .......................................................................... 80 
2.1.5. Thời gian khảo sát và nghiên cứu sản phẩm hoạt động giáo dục ................ 82 
2.2. Kết quả khảo sát ............................................................................................. 82 
2.2.1 Nhận thức về năng lực tự học và phát triển năng lực tự học cho sinh viên 
trong dạy học theo học chế tín chỉ ........................................................................... 82 
2.2.2. Thực trạng năng lực tự học của sinh viên .................................................. 91 
2.2.3. Thực trạng triển khai các biện pháp phát triển năng lực tự học cho sinh viên 
trong dạy học theo học chế tín chỉ ......................................................................... 100 
2.2.4. Thực trạng ảnh hưởng của các yếu tố đến phát triển năng lực tự học cho 
sinh viên trong dạy học theo học chế tín chỉ ........................................................... 101 
2.3. Đánh giá chung ............................................................................................. 104 
Kết luận chương 2 ................................................................................................ 106 
CHƯƠNG 3. BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC TỰ HỌC CHO SINH 
VIÊN TRONG DẠY HỌC THEO HỌC CHẾ TÍN CHỈ ................................... 107 
3.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp phát triển năng lực tự học cho sinh viên trong 
dạy học theo học chế tín chỉ ................................................................................. 107 
3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính khoa học và tính thực tiễn ................................ 107 
3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo chuẩn đầu ra của quá trình dạy học ........................ 107 
3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính tích cực, chủ động, sáng tạo của người học...... 109 
3.2. Các biện pháp phát triển năng lực tự học cho sinh viên trong dạy học theo 
học chế tín chỉ ...................................................................................................... 109 
3.2.1. Bồi dưỡng kiến thức tự học cho sinh viên thông qua chuyên đề về phát triển 
năng lực tự học ...................................................................................................... 109 
3.2.2. Phát triển năng lực tự học cho sinh viên qua tương tác dạy học học phần122 
Kết luận chương 3 ................................................................................................ 143 
CHƯƠNG 4. THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM ........................................................ 145 
4.1. Khái quát về thực nghiệm sư phạm ............................................................. 145 
4.1.1.Mục đích và thời gian thực nghiệm ........................................................... 145 
4.1.2. Giả thuyết thực nghiệm ............................................................................ 145 
4.1.3. Nội dung thực nghiệm .............................................................................. 145 
4.1.4. Đối tượng và địa bàn thực nghiệm ........................................................... 145 
4.1.5. Tiêu chí và thang đo ............................................................... ... tional Evaluation: tr 258. 
73.Boekaerts, M, & Niemivirta, M. (2000), Self-regulated learning: 
Finding a balance between learning goals and ego-protective goals, In M. 
Boekaerts, P. R. Pintrich & M. Zeidner (Eds.), Handbook of self-regulation, 
CA: Academic Press, San Diego, tr. 417- 450. 
74.Denyse Tremblay, OECD (2002), Definition and Selection with 
Competencies: Theoretical and Conceptual Foundation 
75.Gardner, Howard (1999), Intelligence Reframed Multiple intelligences 
for the 21st cIntell, Basicbooks. pp.11. 
76.OECD 2003. Definition and Selection of Competencies: Theoretical 
and Conceptual Foundations (DeSeCo). Summary of the final report Key 
Competencies for a Successful Life and a WellFunctioning Society. Gottingen, 
Germany: Hogrefe & Huber. 
77. Robert S. Feldman, Christopher Poirier. The Research Basis for 
P.O.W.E.R. Learning.  powermath/ files/ 
2014/07/ Research _basis_POWER .pdf . 
78.Ways of learning (14/4/2008), Learning theories for the classroom and 
Studying and studying and learning at University, Vital skills for success in 
your degree, Nhà xuất bản Sage Publications Ltd. 
79. [119. Wagner, E.D. (1994), “In Support of a Functional Definition of 
Interaction". The American Journal of Distance Education, 8(2)] 
80. [(Weinstein, C.E (1994). Strategic learning and strategic teaching: Flip 
sides of coin, in P.R.Pintrich, D.Brow & C.E. Weinstein (dir.), Students, 
185 
motivation, Cognition and learning: Essays in Honor of Wibert J.Mc Keachie, 
Hillsdale, Lawence Erlbaum, 257 – 274) ]. 
81.Hilip Candy (1991). Self-direction for lifelong Learning: A 
comprehensive guide to theory and practice. San Francisco, CA: Jossey-Bass 
Publishers. 
82.Mestre C (2002), Quels étudiants pour l’université démocratique de 
demain, Kỷ yếu Hội nghị khoa học L’étudiant dans l’Université du XXIe siècle, 
CPU, Pháp, tr. 6-7. 
83.Nitko. A.J & Brookhart. S.M. (2007), Educational Assessment of 
Students. 5th Ed. Pearson Education, Inc, Upper Saddle River, New Jersey, 
Merrill Prentice Hall,. 
84.Paproc K.E (1996, July – August), Conceptual structure to develop 
adaptive competencies in professional, IPN Ciencia, Arte: Cultura Nueva 
Epoca. 
85.Tremblay Denyse (2002), The Competency – Based Approach: 
Heiping learners becom autonomous. In Adult Education – A Lifelong 
Journey. 
86. Tay lor, B (1995), Self- directed Learning: Revisiting an idea most 
appropriare for middle school studirec. 
186 
CÁC PHỤ LỤC 
Phụ lục I. Mẫu phiếu khảo sát GV 
Phụ lục II. Mẫu phiếu khảo sát SV 
Phụ lục III. Phiếu phỏng vấn 
Phụ lục IV. Mẫu lập kế hoạch học tập toàn khóa 
Phụ lục V. Phiếu quan sát 
Phụ lục VI. Phiếu chấm điểm tự học - học phần Kỹ năng mềm 
Phụ lục VII: Mẫu xây dựng kế hoạch tự học học phần Kỹ năng 
mềm 
P1 
Phụ lục I 
PHIẾU TRƯNG CẦU Ý KIẾN 
(Dành cho giảng viên) 
Để góp phần phát triển năng lực tự học của sinh viên trong dạy học 
theo học chế tín chỉ ở trường đại học, xin quý thầy (cô) vui lòng trả lời những 
câu hỏi dướiđây. 
Xin trân trọng cảm ơn sự giúp đỡ, hợp tác của quý thầy (cô)! 
1. Theo thầy (cô) dạy học theo học chế tín chỉ thì năng lực nào của SV giữ 
vai trò quan trọng nhất quyết định kết quả học tập của người học 
(Đánh dấu (×) vào ô phù hợp) 
 Năng lực tự học, tự nghiên cứu 
 Năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo 
 Năng lực giao tiếp 
 Năng lực hợp tác 
 Năng lực nghề nghiệp 
2. Thầy (cô) cho ý kiến đánh giá về mức độ cần thiết của việc phát triển 
năng lực tự học cho SV ĐH trong dạyhọc theo học chế tín chỉ 
(Đánh dấu (x) vào 1 ô phù hợp) 
 Rất cần thiết 
 Cần thiết 
 Ít cần thiết 
 Không cần thiết. 
3. Để hình thành và phát triển NLTH cho SV, quý thầy (cô) hãy đánh giá các 
mức độ của các biện pháp sau? 
(Đánh dấu (x) vào 1 ô phù hợp) 
Nội dung 
Mức độ 
Yếu 
Trung 
bình 
Khá Tốt 
Kiến thức cơ bản về tự học 
Kỹ năng xác định được nhiệm vụ 
tự học tự giác, chủ động và có 
mục tiêu cụ thể 
Lập kế hoạch tự học 
Thực hiện kế hoạch học tập 
Tự kiểm tra, đánh giá kết quả tự 
học để tự điều chỉnh hoạt động tự 
học 
Thái độ tự chủ, tự chịu trách 
nhiệm 
Xin thầy (cô) cho biết một số thông tin về bản thân: 
- Học vị:.. 
- Trường:.... 
- Ngành giảng dạy:.. 
- Giới tính: Nam □ Nữ □ 
- Họ tên (có thể điền hoặc không:. 
Xin trân trọng cảm ơn! 
P2 
Phụ lục II 
PHIẾU TRƯNG CẦU Ý KIẾN 
(Dành cho sinh viên) 
Để góp phần phát triển năng lực tự học của sinh viên trong dạy học 
theo học chế tín chỉ ở trường đại học, xin các anh (chị) vui lòng trả lời những 
câu hỏi dướiđây. 
Xin trân trọng cảm ơn sự giúp đỡ, hợp tác của quý anh (chị)! 
1. Theo anh (chị) trong dạy học theo học chế tín chỉ thì năng lực nào của 
SV giữ vai trò quan trọng nhất quyết định kết quả học tập của người học 
(sắp xếp từ 1 đến 5 theo mức độ 
 Năng lực tự học, tự nghiên cứu 
 Năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo 
 Năng lực giao tiếp 
 Năng lực hợp tác 
 Năng lực nghề nghiệp 
2. Anh (chị) cho ý kiến đánh giá về mức độ cần thiết về phát triển năng lực 
tự học cho SV ĐH trong dạy học theo học chế tín chỉ ? 
(Đánh dấu (×) vào ô phù hợp) 
 1.Rất cần thiết 
 2.Cần thiết 
 3.Ít cần thiết 
 4.Không cần thiết 
3. Anh (chị) dành bao nhiêu thời gian tự học cho 1 học phần 30 tiết? 
(Đánh dấu (x) vào 1 ô phù hợp) 
 10 giờ 
 20 giờ 
 30 giờ 
 60 giờ 
 90 giờ 
4. Theo anh (chị) có thường xuyên tự học không? 
(Đánh dấu (x) vào ô phù hợp) 
 Thường xuyên 
 Thỉnh thoảng 
 Không bao giờ 
5. Anh (chị) tự đánh giá năng lực tự học của bản thân ở mức độ nào sau 
đây? 
(Đánh dấu (x) vào ô phù hợp) 
Nội dung 
Mức độ 
Yếu 
Trung 
bình 
Khá Tốt 
Kiến thức cơ bản về tự học 
Kỹ năng xác định được nhiệm vụ 
tự học tự giác, chủ động và có 
mục tiêu cụ thể 
Lập kế hoạch tự học 
Thực hiện kế hoạch học tập 
Tự kiểm tra, đánh giá kết quả tự 
học để tự điều chỉnh hoạt động tự 
học 
Thái độ tự chủ, tự chịu trách 
nhiệm 
6. Anh (chị) được tổ chức hướng dẫn phương pháp tự học thông qua hình 
thức nào sau sau đây? 
(Đánh dấu (x) vào ô phù hợp) 
Nội dung 
Mức độ 
Không 
bao giờ 
Ít khi 
Thỉnh 
thoảng 
Thường 
xuyên 
Được cung cấp kiến thức cơ bản 
về tự học 
Được hướng dẫn nội dung trong 
học phần để tự học 
Được tổ chức, hướng dẫn tự học 
qua trải nghiệm 
Được đánh giá kết quả tự học 
7. Để hình thành và phát triển NLTH cho SV, anh chị hãy đánh giá các 
mức độ của các biện pháp sau? 
(Đánh dấu (x) vào ô phù hợp) 
Nội dung 
Không 
cần thiết 
Cần 
thiết 
Rất 
cần 
thiết 
Trang bị cho SV kiến thức về tự học 
Rèn luyện cho SV kỹ năng xác định được 
nhiệm vụ tự học tự giác, chủ động và có mục 
tiêu cụ thể 
Rèn luyện cho SV kỹ năng lập kế hoạch tự học 
Tổ chức cho SV thực hiện kế hoạch học tập 
Tổ chức cho SV tự kiểm tra, đánh giá kết quả 
tự học để tự điều chỉnh hoạt động tự học 
Hình thành thái độ tích cực cho người học 
8. Anh (chị) hãy đánh giá mức độ ảnh hưởng của các yếu tố đến phát triển 
NLTH cho SV với các mức độ: Mức 1 không ảnh hưởng, đến mức 5 (mức 
cao nhất): ảnh hưởng rất lớn. 
Các yếu tố 
Các mức độ 
1 2 3 4 5 
Không có phương pháp tự học hiệu 
quả 
Đặc thù học phần khó 
Do thói quen thụ động trong tự học 
Do thời gian ít 
Do không biết lập kế hoạch tự học 
Do thiếu giáo trình, tài liệu, cơ sở vật 
chất không đáp ứng 
Do giảng viên không yêu cầu tự học 
Do thiếu kỹ năng tự học: kỹ năng lập 
kế hoạch, kỹ năng nghe; kỹ năng tìm 
kiếm tài liệu; kỹ năng làm việc 
nhóm;kỹ năng thuyết trình; kỹ năng tự 
kiểm tra đánh giá 
Xin anh (chị) cho biết một số thông tin về bản thân: 
- Sinh năm năm thứ:. 
- Trường:.......... 
- Ngành:... 
Họ và tên (có thể điền hoặc không)... 
Xin trân trọng cảm ơn! 
P3 
Phụ lục III 
PHIẾU PHỎNG VẤN 
Để phát triển năng lực tự học cho sinh viên trong dạy học theo HCTC ở 
trường đại học đề nghị anh (chị) cung cấp các thông tin sau: 
Họ và tên SV:..Ngành học: .......Khoá: 
1. Khó khăn khi xây dựng kế hoạch tự học 
A Chưa từng xây dựng kế hoạch tự học 
B Chưa tìm được tài liệu hướng dẫn cách xây dựng kế hoạch tự học 
C Kế hoạch tự học là nội dung mới 
D Lý do khác................................................................................................... 
2. Khó khăn khi thực hiện kế hoạch tự học 
A Chưa được trang bị kiến thức về tự học 
B Kỹ năng tìm kiếm tài liệu học tập còn khó khăn 
C Chưa tự kiểm tra, đánh giá kết quả tự học 
D Lý do khác................................................................................................... 
3.Khó khăn tìm kiếm tài liệu học tập như thế nào? 
............................................................................................................................. 
............................................................................................................................. 
.............................................................................................................................
Xin trân trọng cảm ơn! 
P4 
Phụ lục IV 
KẾ HOẠCH HỌC TẬP TOÀN KHÓA 
Căn cứ chương trình đào tạo GV cung cấp, anh (chị) hãy xây dựng kế 
hoạch học tập toàn khóa và đặt mục tiêu xếp hạng tốt nghiệp. 
Sinh viên:......................................................Lớp.................................... 
Ngành đào tạo: ..............................................Khóa................................. 
Mục tiêu xếp loại tốt nghiệp...........................Điểm toàn khóa............... 
STT Tên học phần/học phần Học kỳ 
Số tín 
chỉ 
Dự 
kiến 
điểm 
đạt 
 Sinh viên 
(Ký và ghi rõ họ tên) 
P5 
Phụ lục V 
PHIẾU QUAN SÁT THÁI ĐỘ 
THỰC HIỆN NHIỆM VỤ CỦA SINH VIÊN 
Thời gian.........................................Địa điểm:............................................ 
Lớp...............................................SV.................................................. 
Điểm đánh 
giá 
Mức điểm Tiêu chí 
1 
Thực hiện theo yêu cầu của GV và không có 
trách nhiệm với kết quả tự học 
 2 Có trách nhiệm với kết quả tự học của bản thân 
3 
Có trách nhiệm với kết quả tự học của bản thân 
và luôn mong muốn được thay đổi 
4 
Có trách nhiệm với kết quả tự học của bản thân 
và luôn mong muốn được thay đổi và tự học là 
nhu cầu của cá nhân 
P6 
Phụ lục VI 
PHIẾU CHẤM ĐIỂM 
TỰ HỌC - HỌC PHẦN KỸ NĂNG MỀM 
Họ và tên sinh viên:......................................Mã sinh viên:................................. 
T
T 
Tiêu chí đánh giá 
Điểm 
tối đa 
Chấm 
điểm 
 Kiến thức cơ bản và mục tiêu tự học của học phần: Xác 
định được kiến thức cơ bản cần lĩnh hội và mục tiêu tự học 
của học phần 
2 
 Xác định được nhiệm vụ: Xác định được nhiệm vụ tự học 
trên lớp và tự học ngoài giờ lên lớp theo tiêu chí của bài và 
nội dung giảng viên yêu cầu phải giải quyết 
2 
 Xây dựng kế hoạch tự học: Xây dựng được kế hoạch, xác 
định được mục tiêu cần đạt được; phân chia được công việc 
thực hiện trên lớp và ngoài giờ lên lớp 
2 
 Thực hiện tốt kế hoạch đáp ứng yêu cầu của giảng viên 2 
 Tự đánh giá được mức điểm đạt được của học phần kỹ 
năng mềm 
1 
 Thái độ thực hiện 1 
TỔNG SỐ ĐIỂM 10 
 Giảng viên