Luận văn Áp dụng pháp luật trong giải quyết khiếu nại về đất đai - Từ thực tiễn huyện Đông Sơn, tỉnh Thanh Hóa

 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ 
 HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA 
 NGUYỄN VĂN CHUYÊN 
ÁP DỤNG PHÁP LUẬT TRONG GIẢI QUYẾT 
 KHIẾU NẠI VỀ ĐẤT ĐAI - TỪ THỰC TIỄN 
 HUYỆN ĐÔNG SƠN, TỈNH THANH HÓA 
 LUẬN VĂN THẠC SĨ 
 LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH 
 HÀ NỘI, 2016 
 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ 
 HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA 
 NGUYỄN VĂN CHUYÊN 
 ÁP DỤNG PHÁP LUẬT TRONG GIẢI QUYẾT 
 KHIẾU NẠI VỀ ĐẤT ĐAI - TỪ THỰC TIỄN 
 HUYỆN ĐÔNG SƠN, TỈNH THANH HÓA 
LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH 
 Chuyên ngành: Luật Hành Chính - Luật Hiến Pháp 
 Mã số: 60380102 
 NGƯỜI HƯỚNG DẪN: TS. NGUYỄN MINH SẢN 
 HÀ NỘI, 2016 LỜI CAM ĐOAN 
 Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số 
liệu và kết quả trình bày trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai 
công bố trong bất cứ công trình nào khác, các thông tin trích dẫn trong luận 
văn đều đã được chỉ rõ nguồn gốc. 
 Hà Nội, ngày tháng năm 2016 
 Người cam đoan 
 Nguyễn Văn Chuyên 
 LỜI CẢM ƠN 
 Trước tiên, tôi xin bày tỏ sự cảm ơn sâu sắc đến người hướng dẫn khoa 
học TS. Nguyễn Minh Sản đã tận tình hướng dẫn và đóng góp nhiều ý kiến 
khoa học trong quá trình nghiên cứu và thực hiện luận văn này. 
 Tôi cũng xin chân thành cảm ơn Ban Giám đốc Học viện Hành chính 
Quốc gia, Khoa Sau đại học cùng toàn thể các thầy, cô giáo đã nhiệt tình 
giảng dạy và tạo điều kiện cho tôi hoàn thành nhiệm vụ học tập của mình. 
 Cuối cùng, tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành nhất tới tất các thầy giáo, 
cô giáo, gia đình, bạn bè và đồng nghiệp. Sự động viên giúp đỡ của thầy, cô 
giáo, gia đình, bạn bè và đồng nghiệp là nguồn động viên quý báu cho tôi 
hoàn thành luận văn này! 
 Hà Nội, ngày tháng năm 2016 
 Học viên 
 MỤC LỤC 
MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 1 
CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ ÁP DỤNG PHÁP LUẬT TRONG 
GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI VỀ ĐẤT ĐAI CỦA UỶ BAN NHÂN DÂN 
CẤP HUYỆN .................................................................................................... 9 
 1.1. Áp dụng pháp luật trong giải quyết khiếu nại về đất đai ......................... 9 
 1.1.1. Khái niệm áp dụng pháp luật trong giải quyết khiếu nại về đất đai .. 9 
 1.1.2. Đặc điểm áp dụng pháp luật trong giải quyết khiếu nại về đất đai .. 14 
 1.1.3. Hình thức Áp dụng pháp luật trong giải quyết khiếu nại về đất đai 17 
 1.1.4. Vai trò Áp dụng pháp luật trong giải quyết khiếu nại về đất đai ..... 18 
 1.2. Áp dụng pháp luật trong giải quyết khiếu nại về đất đai của Ủy ban 
 nhân dân cấp huyện ...................................................................................... 22 
 1.2.1. Khái niệm áp dụng pháp luật trong giải quyết khiếu nại về đất đai 
 của Ủy ban nhân dân cấp huyện ................................................................. 22 
 1.2.2. Thẩm quyền áp dụng pháp luật trong giải quyết khiếu nại về đất 
 đai của Ủy ban nhân dân cấp huyện ........................................................... 31 
 1.2.3. Các giai đoạn áp dụng pháp luật trong giải quyết khiếu nại về đất 
 đai của Ủy ban nhân dân cấp huyện ........................................................... 34 
 1.3. Những yếu tố ảnh hưởng đến áp dụng pháp luật trong giải quyết 
 khiếu nại về đất đai của ủy ban nhân dân cấp huyện .................................... 39 
 1.3.1. Yếu tố chính trị ................................................................................. 39 
 1.3.2. Yếu tố lịch sử, văn hóa ..................................................................... 40 
 1.3.3. Yếu tố kinh tế- xã hội ....................................................................... 42 
 1.3.4. Yếu tố thể chế quản lý ...................................................................... 43 
TIỂU KẾT CHƯƠNG 1 .................................................................................. 46 
CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG ÁP DỤNG PHÁP LUẬT TRONG GIẢI 
QUYẾT KHIẾU NẠI VỀ ĐẤT ĐAI TỪ THỰC TIỄN HUYỆN ĐÔNG 
SƠN, TỈNH THANH HÓA............................................................................. 47 2.1. Khái quát chung về huyện Đông Sơn, tỉnh Thanh Hóa ......................... 47 
 2.1.1. Điều kiện địa lý - tự nhiên và kinh tế - xã hội ................................. 47 
 2.1.2. Tình hình quản lý và sử dụng đất đai ở huyện Đông Sơn, Tỉnh 
 Thanh Hóa .................................................................................................. 51 
 2.2. Thực trạng áp dụng pháp luật trong khiếu nại về đất đai ở huyện 
 Đông Sơn, tỉnh Thanh Hóa ........................................................................... 55 
 2.2.1. Thực trạng thẩm quyền áp dụng pháp luật trong giải quyết khiếu 
 nại về đất đai ở huyện Đông Sơn, tỉnh Thanh Hóa .................................... 55 
 2.2.2. Thực trạng các giai đoạn áp dụng pháp luật trong giải quyết khiếu 
 nại về đất đai ở huyện Đông Sơn, tỉnh Thanh Hóa .................................... 60 
 2.3. Đánh giá chung áp dụng pháp luật trong giải quyết khiếu nại về đất 
 đai ở huyện Đông Sơn, tỉnh Thanh Hóa ....................................................... 64 
 2.3.1. Kết quả đạt được .............................................................................. 64 
 2.3.2. Những hạn chế, bất cập .................................................................... 68 
 2.3.3. Nguyên nhân của những hạn chế, bất cập ........................................ 70 
TIỂU KẾT CHƯƠNG 2 .................................................................................. 73 
CHƯƠNG 3. QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP ÁP DỤNG PHÁP LUẬT 
TRONG GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI VỀ ĐẤT ĐAI Ở HUYỆN ĐÔNG 
SƠN, TỈNH THANH HÓA............................................................................. 74 
 3.1. Quan điểm áp dụng pháp luật trong giải quyết khiếu nại về đất đai ở 
 huyện Đông Sơn, tỉnh Thanh Hóa ................................................................ 74 
 3.1.1. Áp dụng pháp luật trong giải quyết khiếu nại về đất đai phải trên 
 cơ sở bảo đảm bảo sự lãnh đạo thống nhất của Đảng về quản lý và sử 
 dụng đất đai ................................................................................................ 75 
 3.1.2. Áp dụng pháp luật trong giải quyết khiếu nại về đất đai phải trên 
 cơ sở bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp của người sử dụng đất ................. 77 
 3.1.3. Áp dụng pháp luật trong giải quyết khiếu nại đất đai phải phát huy 
 dân chủ, đảm bảo công khai, minh bạch trong hoạt động nhà nước .......... 78 3.1.4. Áp dụng pháp luật trong giải quyết khiếu nại đất đai phải đặt 
 trong bối cảnh cải cách hành chính ............................................................ 79 
 3.2. Giải pháp áp dụng pháp luật trong giải quyết khiếu nại đất đai ở 
 huyện Đông Sơn, tỉnh Thanh Hóa ................................................................ 81 
 3.2.1. Hoàn thiện pháp luật trong giải quyết khiếu nại về đất đai ............. 81 
 3.2.2. Quy định thẩm quyền, trách nhiệm áp dụng pháp luật trong giải 
 quyết khiếu nại về đất đai ........................................................................... 84 
 3.2.3. Nâng cao chất lượng và hiệu quả các giai đoạn áp dụng pháp luật 
 trong giải quyết khiếu nại về đất đai .......................................................... 85 
 3.2.4. Đào tạo bồi dưỡng nâng cao phẩm chất cán bộ, công chức thực thi 
 áp dụng pháp luật trong giải quyết khiếu nại về đất đai ............................ 86 
 3.2.5. Thanh tra, kiểm tra, giám sát và sử lý vi phạm trong áp dụng pháp 
 luật trong giải quyết khiếu nại về đất đai ................................................... 90 
KẾT LUẬN ..................................................................................................... 91 
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................ 93 
 DANH MỤC CÁC BẢNG 
Bảng 2.1: Biểu tổng hợp diện tích phân theo các loại đất .............................. 52 
Bảng 2.2. Chỉ tiêu sử dụng đất kỳ đầu đến năm 2015 .................................... 53 
Bảng 2.3. Diện tích đất chuyển mục đích theo từng năm ............................... 53 
Bảng 2.4: Số liệu thống kê đơn thư khiếu nại về đất đai ở huyện Đông Sơn 
 từ năm 2011 đến 2015................................................................... 55 
Bảng 2.5: Giải quyết khiếu nại về đất đai ở huyện Đông Sơn từ năm 2011-
 2015 ............................................................................................... 63 
 MỞ ĐẦU 
1. Tính cấp thiết của đề tài 
 Đất đai là tài nguyên thiên nhiên vô cùng quý giá, là tư liệu sản xuất 
đặc biệt là thành phần quan trọng của môi trường sống, là địa bàn phân bổ các 
khu dân cư, xây dựng các cơ sở kinh tế, văn hoá, xã hội, an ninh quốc phòng 
và là thành quả cách mạng của cả dân tộc Việt Nam. C.Mác đã chỉ rõ “Đất là 
không gian, yếu tố cần thiết của tất thảy mọi quá trình sản xuất và mọi hoạt 
động của loài người” [33, tr.473-474]. Bất kỳ quốc gia nào, nếu biết quản lý, 
sử dụng hợp lý đất đai thì nguồn tài nguyên này được bảo vệ và mang lại hiệu 
quả, lợi ích to lớn, thiết thực phục vụ cho mỗi con người và cả cộng đồng. 
 Từ lịch sử đến hiện tại quản lý, sử dụng đất đai ở nước ta, đặc biệt qua 
30 năm đổi mới đã cho thấy nhiều vấn đề cần được tiếp tục nghiên cứu tổng 
kết để có những bài học kinh nghiệm cả về tích cực kế thừa cả về mặt yếu 
kém để khắc phục. Vấn đề này lại phải đặt trong bối cảnh mới, yêu cầu mới 
của quá trình đô thị hóa; của công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và hội 
nhập kinh tế quốc tế. 
 Về lý luận, quản lý nhà nước đối với đất đai luôn tác động trực tiếp đến 
các quan hệ về đất đai để nhằm đạt các mục tiêu đề ra. Trong khi đó, chưa có 
một nghiên cứu chuyên sâu nhằm hệ thống hóa cơ sở lý luận áp dụng pháp 
luật trong giải quyết khiếu nại về đất đai cấp huyện. Do đó, việc nghiên cứu 
cơ sở lý luận của vấn đề này là cấp thiết. Trên thực tế, việc quản lý, sử dụng 
đất đai ở cấp huyện, đặc biệt quá trình áp dụng pháp luật trong giải quyết 
khiếu nại về đất đai còn nhiều hạn chế như: các quy định pháp luật về đất đai 
còn nhiều bất cập; việc phân cấp quản lý đất đai còn thiếu rõ ràng, chưa cụ 
thể; về tổ chức bộ máy quản lý đất đai và giải quyết khiếu nại về đất đai còn 
chồng chéo; trình độ, năng lực của đội ngũ cán bộ làm công tác quản lý đất 
đai và giải quyết khiếu nại về đất đai chưa đáp ứng được yêu cầu, nhiệm vụ. 
 1 Hiện tượng lãng phí đất đai, giao cấp, cho thuê đất đai không đúng thẩm 
quyền; công tác kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm pháp luật đất đai và giải 
quyết khiếu nại về đất đai chưa được quan tâm kịp thời, còn phổ biến nhiều 
biểu hiện tiêu cực. 
 Hệ luỵ của tình trạng trên là tình hình khiếu nại về đất đai có chiều 
hướng gia tăng cả về số lượng, quy mô và mức độ, phức tạp về tính chất. 
Điều này trở thành vấn đề hết sức bức xúc xã hội gây ảnh hưởng không nhỏ 
đến an ninh, chính trị, trật tự và ổn định xã hội ở một số địa phương trong cả 
nước; có nơi đã trở thành điểm nóng xã hội, thậm chí đã có dấu hiệu chuyển 
sang điểm nóng chính trị- xã hội. Vấn đề cơ bản hiện nay là phải hoàn thiện các 
quy định pháp luật về khiếu nại và giải quyết khiếu nại về đất đai; khắc phục 
những điểm bất hợp lý, những bất cập về cơ chế, thẩm quyền, trình tự, thủ tục 
giải quyết các khiếu nại khiến cho việc áp dụng các quy định pháp luật vào 
thực tế gặp những khó khăn, vướng mắc. Nâng cao hiệu quả của việc giải quyết 
khiếu nại bằng các giải pháp hữu hiệu. Thực tiễn cho thấy, không ít trường hợp 
làm cho vụ việc trở nên gay gắt, kéo dài là do việc áp dụng pháp luật chưa 
đúng. Điều này không những chưa bảo đảm tính đúng đắn, nghiêm minh của 
pháp luật mà còn chưa bảo vệ được quyền và lợi ích chính đáng của nhân dân. 
Áp dụng pháp luật trong giải quyết khiếu nại về đất đai không chỉ bảo vệ 
quyền, lợi ích hợp pháp của công dân mà còn giữ vững lòng tin của nhân dân 
đối với Đảng và Nhà nước, tạo sự động thuận giữa Đảng, Nhà nước và nhân 
dân trong sự nghiệp xây dựng Nhà nước pháp quyền ở nước ta hiện nay. 
 Đông Sơn là một huyện nằm ở phía Tây Thành Phố Thanh Hóa, có 
tổng diện tích tự nhiên gần 8.240,62 ha, dân số trên 77.730 người, có 16 đơn 
vị hành chính (15 xã, 1 thị trấn), có vị trí địa lý thuận lợi, có quốc lộ 45 và 47 
đi qua trên địa bàn huyện, có nhiều doanh nghiệp trong nước và liên doanh 
với người nước ngoài đầu tư phát triển, thu hút hàng vạn lao động của địa 
 2