Luận văn Nghiên cứu đề xuất giải pháp cải thiện chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI) của tỉnh Nghệ An

 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO 
 TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI 
 gTRANG PHỤ BÌA 
 TRẦN DUY HƯNG 
NGHIÊN CỨU ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP CẢI THIỆN CHỈ SỐ 
 NĂNG LỰC CẠNH TRANH CẤP TỈNH (PCI) 
 CỦA TỈNH NGHỆ AN 
 CHUYÊN NGÀNH: QUẢN TRỊ KINH DOANH 
 LUẬN VĂN THẠC SỸ QUẢN TRỊ KINH DOANH 
 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC 
 PGS. TRẦN VĂN BÌNH 
 HÀ NỘI - NĂM 2013 MỤC LỤC 
LỜI MỞ ĐẦU..........................................................................................................1 
Chương 1: NĂNG LỰC CẠNH TRANH CẤP TỈNH ..........................................4 
 1.1.Khái niệm năng lực cạnh tranh cấp tỉnh PCI ...............................................4 
 1.1.1 Khái niệm về năng lực cạnh tranh ............................................................4 
 1.1.2 Khái niệm năng lực cạnh tranh cấp tỉnh ..................................................5 
 1.2.Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh ..............................................................6 
 1.2.1.Quá trình hình thành và phát triển chỉ số PCI ở Việt Nam.....................6 
 1.2.2.Các yếu tố cấu thành chỉ số chỉ số PCI.....................................................8 
 1.2.3.Đặc điểm của chỉ số PCI..........................................................................11 
 1.2.4.Phương pháp xây dựng chỉ số PCI..........................................................12 
 1.3.Năng lực cạnh tranh cấp tỉnh năm 2012......................................................15 
 1.4.Ý nghĩa của đánh giá chỉ số PCI...................................................................17 
 1.4.1.Đối với tỉnh ...............................................................................................17 
 1.4.2.Đối với doanh nghiệp ...............................................................................18 
 1.4.3. Đối với quốc gia.......................................................................................18 
 1.5.Một số hạn chế của chỉ số PCI......................................................................19 
Chương 2: THỰC TRẠNG NĂNG LỰC CẠNH TRANH CẤP TỈNH Ở TỈNH 
NGHỆ AN ..............................................................................................................21 
 2.1 Đặc điểm kinh tế - xã hội tỉnh Nghệ An.......................................................21 
 2.1.1 Điều kiện tự nhiên và xã hội...................................................................21 
 2.1.2 Điều kiện kinh tế Nghệ An giai đoạn 2008 – 2012 ................................22 
 2.1.2.1 Tốc độ tăng trưởng kinh tế..................................................................22 
 2.1.2.2 Cơ cấu kinh tế .....................................................................................23 
 2.1.2.3 GDP bình quân đầu người ..................................................................24 
 2.1.2.4 Phát triển các thành phần kinh tế ........................................................25 
 2.1.2.5 Thu ngân sách nhà nước .....................................................................26 
 2.1.2.6 Thu hút và sử dụng vốn đầu tư ...........................................................26 
HVTH: Trần Duy Hưng 1 2.2 Các nhân tố ảnh hưởng tới PCI....................................................................27 
 2.2.1 Cải cách hành chính ................................................................................27 
 2.2.2 Phát triển cơ sở hạ tầng ...........................................................................29 
 2.2.3 Hỗ trợ kinh doanh ....................................................................................30 
 2.2.4 Đào tạo phát triển nguồn nhân lực .........................................................32 
 2.3 Thực trạng chỉ số PCI của tỉnh Nghệ An trong giai đoạn vừa qua ..........34 
 2.4 Đánh giá nội các nội dung của PCI dưới góc độ của doanh nghiệp..........36 
 2.4.1 Đánh giá chi phí thời gian thực hiện các thủ tục hành chính trong quá 
 trình hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Nghệ An...37 
 2.4.1.1 Chi phí gia nhập thị trường.................................................................37 
 2.4.1.2 Chi phí thời gian thực hiện các quy định của Nhà nước.....................39 
 2.4.2 Đánh giá môi trường phát triển đối với doanh nghiệp tư nhân ở tỉnh 
 Nghệ An .............................................................................................................41 
 2.4.2.1 Tính minh bạch và tiếp cận thông tin .................................................41 
 2.4.2.2 Tiếp cận đất đai và sự ổn định trong sử dụng đất ...............................44 
 2.4.2.3 Chi phí không chính thức....................................................................46 
 2.4.2.4 Thiết chế pháp lý.................................................................................48 
 2.4.3 Đánh giá thực trạng hỗ trợ doanh nghiệp tư nhân ở tỉnh Nghệ An..........50 
 2.4.3.1 Tính năng động và tiên phong của lãnh đạo tỉnh................................50 
 2.4.3.2 Dịch vụ hỗ trợ doanh nghiệp...............................................................51 
 2.4.3.3 Đào tạo lao động .................................................................................54 
 2.4.4 Đánh giá về phát triển cơ sở hạ tầng ở tỉnh Nghệ An............................56 
 2.5 Đánh giá chung về năng lực cạnh tranh của tỉnh Nghệ An.....................57 
 2.5.1 Kế quả đạt được........................................................................................57 
Chương 3: ĐỀ XUẤT MỘT SÓ GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO NĂNG LỰC 
CẠNH TRANH CẤP TỈNH Ở TỈNH NGHỆ AN ...............................................62 
 3.1 Định hướng nâng cao năng lực cạnh tranh cấp tỉnh trong giai đoạn tiếp theo........62 
 3.2 Quan điểm nâng cao năng lực cạnh tranh cấp tỉnh của tỉnh Nghệ An.....63 
 3.2 Một số giải pháp nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh của tỉnh Nghệ An........64 
HVTH: Trần Duy Hưng 2 3.2.1 Nâng cao năng lực lãnh đạo địa phương................................................65 
 3.2.2 Tập trung đẩy mạnh đổi mới cơ chế chính sách, cải cách thủ tục hành 
 chính nhằm giảm tối đa chi phí kinh doanh, chi phí không chính thức hỗ trợ 
 doanh nghiệp. ....................................................................................................65 
 3.2.3. Phát triển cơ sở hạ tầng. ........................................................................67 
 3.2.4. Chú trọng đào tạo, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực....................68 
PHỤ LỤC...............................................................................................................71 
TÀI LIỆU THAM KHẢO.....................................................................................77 
HVTH: Trần Duy Hưng 3 DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT 
 CCHC Cải cách hành chính 
 DDI Đầu tư trong nước 
 DN Doanh nghiệp 
 FDI Đầu tư trực tiếp nước ngoài 
 GCNQSD Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất 
 GDP Tổng sản phẩm quốc dân 
 HĐND Hội đồng nhân dân 
 KH & ĐT Kế hoạch và đầu tư 
 PCI Chỉ số Năng lực cạnh tranh cấp tỉnh 
 THCS Trung học cơ sở 
 UBND Ủy ban nhân dân 
 USD Đô la Mỹ 
 VNĐ Việt Nam đồng 
 VCCI Phòng Thương mại và công nghiệp Việt Nam 
 VNCI Dự án nâng cao Năng lực cạnh tranh Việt Nam 
HVTH: Trần Duy Hưng 4 DANH MỤC BANG BIỂU, HÌNH VẼ 
Bảng 2.1: Cơ cấu kinh tế tỉnh Nghệ An giai đoạn 2008 – 2012. ..............................23 
Bảng 2.2 : GDP bình quân đầu người của tỉnh Nghệ An giai đoạn 2008-2012 ......25 
Bảng 2.3: Cơ cấu theo thành phần kinh tế tỉnh Nghệ An giai đoạn 2008-2012 .......26 
Bảng 2.4: Tổng vốn đầu tư toàn xã hội của tỉnh Nghệ An giai đoạn 2008-2012 .....26 
Bảng 2.5: Tình hình đào tạo phát triển nguồn nhân lực cụ thể ở tỉnh Nghệ An.......34 
Bảng 2.6: Tổng hợp kết quả chỉ số PCI 2007-2012 của tỉnh Nghệ An ....................34 
Bảng 2.7: Bảng tổng hợp so sánh các chỉ số thành phần của chỉ số năng lực cạnh 
tranh cấp tỉnh của tỉnh Nghệ An năm 2011 – 2012 ..................................................36 
Bảng 2.8: Các chỉ tiêu đánh giá chỉ số chi phí gia nhập thị trường của Nghệ An....38 
Bảng 2.9: Các chỉ tiêu đánh giá chỉ số chi phí thời gian để thực hiện các quy định của Nhà nước....40 
Bảng 2.10: Các chỉ tiêu đánh giá chỉ số tính minh bạch và tiếp cận thông tin tỉnh Nghệ An 42 
Bảng 2.11: Các chỉ tiêu đánh giá chỉ số tiếp cận đất đai và sự ổn định 
 45 
Bảng 2.12: Các chỉ tiêu đánh giá chi phí không chính thức của tỉnh Nghệ An........46 
Bảng 2.13: Các chỉ tiêu đánh giá chỉ số thiết chế pháp lý của tỉnh Nghệ An...........48 
Bảng 2.14: Các chỉ tiêu đánh giá tính năng động và tiên phong của lãnh đạo tỉnh Nghệ An ......51 
Bảng 2.15: Các chỉ tiêu đánh giá dịch vụ hỗ trợ doanh nghiệp của tỉnh Nghệ An...52 
Bảng 2.16: Các chỉ tiêu đánh giá chất lượng đào tạo lao động tỉnh Nghệ An..........54 
Bảng 2.17: Phân tích chi tiết chất lượng lao động của một số tỉnh trong cả nước ...56 
Hình 2.1. Bản đồ hành chính Nghệ An......................................................................21 
Biểu 2.1 : Cơ cấu kinh tế theo GDP của Nghệ An qua các năm...............................23 
Biểu 2.2 : GDP bình quân đầu người của tỉnh Nghệ An so với cả nước ..................25 
Biểu 2.2 : kết quả 9 chỉ số thành phần PCI 2011 – 2012..........................................35 
HVTH: Trần Duy Hưng 5 GVHD: PGS.TS Trần Văn Bình Luận văn thạc sỹ QTKD 
 LỜI MỞ ĐẦU 
 1. Lý do chọn đề tài 
 Trong bối cảnh của quá trình toàn cầu hóa, vai trò của nhà nước và các cơ 
quan nhà nước về điều hành kinh tế đối với các doanh nghiệp trở nên đặc biệt quan 
trọng. Doanh nghiệp bày tỏ quan ngại về các triển vọng phát triển trong tương lai vì 
rất khó có thể dự đoán được những biến động khách quan của nền kinh tế. Trong 
bối cảnh như vậy, các doanh nghiệp rất cần có những chính sách, quy định rõ ràng, 
minh bạch và công bằng là hết sức cần thiết, giúp cho các doanh nghiệp cạnh tranh 
công bằng, có một môi trường kinh doanh năng động và phát triển. Để giúp cho cơ 
quan quản lý nhà nước thực hiện tốt hơn công tác của mình, năm 2005, Phòng 
thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) và dự án nâng cao năng lực cạnh 
tranh Việt Nam (VNCI) hợp tác xây dựng chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI) 
nhằm đánh giá và xếp hạng môi trường kinh doanh của 42 tỉnh, thành, sau đó tiếp 
tục mở rộng ra, năm 2010 là 63 tỉnh, thành. 
 Chỉ số PCI thể hiện tiếng nói của các doanh nghiệp tư nhân trong cả nước đánh 
giá chất lượng điều hành kinh tế và môi trường thể chế của các tỉnh, thành trong cả 
nước. Do vậy, việc nghiên cứu chỉ số PCI là rất cần thiết, nhằm mục tiêu hỗ trợ tháo 
gỡ khó khăn, trở ngại cho các doanh nghiệp tư nhân hoạt động kinh doanh và thực 
hiện các quy định, chính sách của nhà nước. Quan trọng hơn là qua chỉ số này, cơ 
quan lãnh đạo tỉnh, thành xác định lĩnh vực cần ưu tiên cải thiện môi trường kinh 
doanh nhằm thu hút đầu tư, giải quyết việc làm, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. 
 Là một tỉnh nằm trong vùng kinh tế trọng điểm Bắc Trung Bộ, tỉnh Nghệ An 
đang có những bước phát triển kinh tế mạnh mẽ. Những thành tựu nổi bật như: tốc 
độ phát triển cao trong giai đoạn 2009 – 2012 là 8,02%, thu ngân sách năm 2012 đạt 
5.692 tỷ đồng, dẫn đầu khu vực Bắc Trung Bộ Trong những năm qua tỉnh Nghệ 
An đã đổi mới nhiều cơ chế, chính sách, thực hiện cải cách thủ tục hành chính, đơn 
giản hóa thủ tục đăng ký kinh doanh, bãi bỏ nhiều giấy phép, tạo điều kiện thuận lợi 
để kinh tế tư nhân phát triển. Tính đến hết năm 2012 trên địa bàn tỉnh Nghệ An có 
4.079 doanh nghiệp, với số vốn đăng ký là 20.670 tỷ đồng. Với nhiều đóng góp 
đang ngày càng tăng đã đưa khu vực kinh tế tư nhân thực sự trở thành động lực phát 
triển kinh tế tỉnh. Tuy nhiên, đánh giá cảm nhận của doanh nghiệp thông qua chỉ số 
PCI về môi trường kinh doanh đã mang lại nhiều thông tin quan trọng đối với cơ 
quan quản lý nhà nước, đối với doanh nghiệp, đối với các tổ chức và đối với cá 
HVTH: Trần Duy Hưng 1 GVHD: PGS.TS Trần Văn Bình Luận văn thạc sỹ QTKD 
nhân quan tâm xem xét. Năm 2007, Nghệ An xếp hạng 53/64 tỉnh, thành; năm 2008 
là 43/63 tỉnh, thành, và năm 2012 là 46/63 tỉnh, thành. 
 Để nâng cao chất lượng phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh thì cần kết hợp các 
yếu tố đặc thù của địa phương, chính sách, hành động của tỉnh sẽ tạo ra cơ hội và 
động lực khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư mở rộng sản xuất, từ đó thúc đẩy 
quá trình tăng trưởng, tạo việc làm và giảm nghèo. Trong đó việc hoàn thiện môi 
trường đầu tư được xem là phương án chiến lược, là chìa khóa thành công để thực 
hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh. Do vậy, tôi chọn nghiên cứu đề 
tài: “’’Nghiên cứu đề xuất giải pháp cải thiện chỉ số năng lực cạnh tranh cấp 
tỉnh (PCI) của tỉnh Nghệ An”. 
 2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài 
 Đề tài nghiên cứu về chỉ số PCI nhằm mục tiêu hiểu rõ hơn những mặt mạnh, 
mặt yếu trong việc tạo ra môi trường đầu tư của tỉnh, và điều quan trọng hơn là đưa 
ra các giải pháp nhằm cải thiện môi trường đầu tư, tạo điều kiện phát triển sản xuất 
kinh doanh thuận lợi cho các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh. Để hiểu rõ vấn đề này, 
đề tài đi trả lời các câu hỏi: 1) Năng lực cạnh tranh cấp tỉnh PCI là gì?; 2) Cách thức 
nghiên cứu và mục tiêu của PCI là gì?; 3) Thực trạng Năng lực cạnh tranh cấp tỉnh 
ở tỉnh Nghệ An đang diễn ra như thế nào?; 4) Đánh giá điểm mạnh, điểm yếu của 
tỉnh trong công tác quản lý và môi trường kinh doanh là gì?; 5) Một số giải pháp để 
nâng cao chỉ số PCI ở tỉnh Nghệ An. 
 3. Phương pháp nghiên cứu 
 Nghiên cứu lý thuyết về chỉ số PCI và các tài liệu liên quan, kết hợp với 
nghiên cứu thực tế, thu thập số liệu, xử lý thông tin từ đó đưa ra hướng giải quyết 
vấn đề của đề tài đề cập đến một cách thích hợp. 
 4. Kết cấu đề tài 
 Luận văn gồm 3 phần chính đó là: 
 Chương 1: Cơ sở lý luận về năng lực cạnh tranh cấp tỉnh. 
 Chương 2: Thực trạng Năng lực cạnh tranh cấp tỉnh ở tỉnh Nghệ An. 
 Chương 3: Đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao Năng lực cạnh tranh cấp 
tỉnh ở tỉnh Nghệ An. 
 Do còn hạn chế về kiến thức, kinh nghiệm cũng như về thời gian, nên luận văn 
không tránh khỏi thiếu sót, rất mong nhận được sự góp ý của các thầy, cô để luận 
văn của tôi hoàn thiện hơn. 
HVTH: Trần Duy Hưng 2 GVHD: PGS.TS Trần Văn Bình Luận văn thạc sỹ QTKD 
 Tôi xin gửi lời cảm ơn tới thầy giáo PGS.TS Trần Văn Bình là người đã trực 
tiếp hướng dẫn tôi thực hiện luận văn này, cùng toàn thể cô chú, anh chị trong Sở kế 
hoạch và đầu tư tỉnh Nghệ An, chi nhánh phòng thương mại và công nghiệp Việt 
Nam VCCI tại Nghệ An đã tạo mọi điều kiện thuận lợi nhất để tôi hoàn thành 
chuyên đề một cách tốt nhất. 
 Tôi xin chân thành cảm ơn! 
HVTH: Trần Duy Hưng 3 GVHD: PGS.TS Trần Văn Bình Luận văn thạc sỹ QTKD 
 Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ 
 NĂNG LỰC CẠNH TRANH CẤP TỈNH 
 1.1 Khái niệm năng lực cạnh tranh cấp tỉnh PCI 
 1.1.1 Khái niệm về năng lực cạnh tranh 
 Trên thế giới, năng lực cạnh tranh là khái niệm được hiểu theo nhiều cách khác 
nhau, chưa có sự thống nhất. Tuy nhiên, hiện nay thế giới sử dụng nhiều khái niệm 
năng lực cạnh tranh của M.Porter, người sáng lập ra lý thuyết cạnh tranh. 
 Theo M.Porter thì:” năng lực cạnh tranh một quốc gia được đo bằng sự thịnh 
vượng, thể hiện qua thu nhập bình quân đầu người và chất lượng sống. Sự thịnh 
vượng chủ yếu do năng suất và huy động lao động vào quá trình tăng trưởng quyết 
định”(Porter(1990), The Competitive Advantage of Nation)Do đó, trong khái niệm 
năng lực cạnh tranh của M.Porter, năng suất là yếu tố quyết định tiêu chuẩn sống 
bền vững. Với khái niệm này, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia cũng có nghĩa 
là đóng góp và nâng cao chất lượng tăng trưởng và hiệu quả của nền kinh tế. 
 Như vậy, chúng ta có thể hiểu năng lực cạnh tranh của một tỉnh, thành dưới 
dạng năng lực cạnh tranh quốc gia. Nâng cao năng lực cạnh tranh của tỉnh, thành là 
quá trình nâng cao chất lượng tăng trưởng và hiệu quả của kinh tế của một tỉnh, 
thành. Năng lực cạnh tranh của tỉnh, thành phụ thuộc vào năng suất sử dụng nguồn 
lực con người, tài nguyên và nguồn vốn có một tỉnh, thành. 
 - Năng suất lao động thay đổi, cho nên có thể tác động tới tiêu dung và ảnh 
hưởng quyết định mức số của người dân. Khi năng suất lao động tăng lên làm cho 
đồng lương mà người lao động nhận được nhiều hơn. Còn chủ đầu tư thu được lợi 
nhuận nhiều hơn, tỷ suất lợi nhuận từ vốn bỏ ra tăng lên. Bên cạnh đó, tài giá trị 
đóng góp vào sản phẩm cũng tăng lên là cho tỷ suất lợi nhuận thu được từ tài 
nguyên thiên nhiên cũng tăng lên. Suy cho cùng năng suất xác định mức sống của 
người dân có bền vững hay không? 
 - Năng lực cạnh tranh được các tỉnh cần được chú trọng tới để có thể phát triển 
hơn nữa kinh tế của tỉnh. Các tỉnh cần phải nắm được năng lực cạnh tranh không 
phải là một tỉnh cạnh tranh trong lĩnh vực gì để phát triển mà là tỉnh đó cạnh tranh 
hiệu quả như thế nào trong các lĩnh vực. 
HVTH: Trần Duy Hưng 4