Luận văn Pháp luật giải quyết khiếu nại về đất đai - Từ thực tiễn tỉnh Vĩnh Phúc

 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ 
 ------/------ ---/--- 
 HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA 
 TRẦN MẠNH HÙNG 
 PHÁP LUẬT 
GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI VỀ ĐẤT ĐAI - 
 TỪ THỰC TIỄN TỈNH VĨNH PHÚC 
 LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC 
 HÀ NỘI - 2016 
 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ 
 ------/------ ----/--- 
 HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA 
 TRẦN MẠNH HÙNG 
 PHÁP LUẬT 
GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI VỀ ĐẤT ĐAI - 
 TỪ THỰC TIỄN TỈNH VĨNH PHÚC 
 Chuyên ngành : Luật Hiến pháp và Luật Hành chính 
 Mã số : 60 38 01 02 
 LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC 
 Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS Nguyễn Quốc Sửu 
 HÀ NỘI - 2016 
 LỜI CAM ĐOAN 
 Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên 
cứu của riêng tôi. Các số liệu nêu trong luận 
văn là trung thực. Những kết luận khoa học 
của luận văn chưa từng được ai công bố trong 
bất kỳ công trình nào khác. 
 TÁC GIẢ LUẬN VĂN 
 Trần Mạnh Hùng 
 MỤC LỤC 
 Trang 
 MỞ ĐẦU 1 
 Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN PHÁP LUẬT GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI 
 VỀ ĐẤT ĐAI 7 
1.1. Giải quyết khiếu nại về đất đai 7 
1.2. Pháp luật giải quyết khiếu nại về đất đai 12 
 Chương 2: THỰC TRẠNG PHÁP LUẬT GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI 
 VỀ ĐẤT ĐAI VÀ THỰC TIỄN THỰC HIỆN TỪ TỈNH 
 VĨNH PHÚC 33 
2.1. Pháp luật Việt Nam về giải quyết khiếu nại đất đai 33 
2.2. Thực hiện pháp luật giải quyết khiếu nại về đất đai ở tỉnh 
 Vĩnh Phúc 51 
 Chương 3: QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT 
 GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI VỀ ĐẤT ĐAI 70 
3.1. Quan điểm hoàn thiện pháp luật giải quyết khiếu nại về đất đai 70 
3.2. Giải pháp hoàn thiện pháp luật giải quyết khiếu nại về đất đai 74 
 KẾT LUẬN 85 
 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 87 
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT 
 GQKN : Giải quyết khiếu nại 
 HĐND : Hội đồng nhân dân 
 QSDĐ : Quyền sử dụng đất 
 SDĐ : Sử dụng đất 
 UBND : Ủy ban nhân dân 
 XHCN : Xã hội chủ nghĩa 
 DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ 
Số hiệu Tên biểu đồ Trang 
biểu đồ 
 2.1 Tỉ lệ khiếu nại ở Vĩnh Phúc 55 
 2.2 Tình hình tiếp nhận đơn, giải quyết khiếu nại ở tỉnh 
 Vĩnh Phúc 64 
 1 
 MỞ ĐẦU 
 Khiếu nại là một trong những quyền cơ bản của công dân đã được ghi 
nhận tại Điều 30 của Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa (XHCN) 
Việt Nam năm 2013. Đây là hiện tượng phát sinh trong đời sống xã hội như là 
một phản ứng của con người trước một quyết định, một hành vi nào đó mà 
người khiếu nại cho rằng quyết định hay hành vi đó là không phù hợp với các 
quy tắc, chuẩn mực trong đời sống cộng đồng, xâm phạm đến quyền và lợi 
ích hợp pháp của mình. Việc thực hiện quyền khiếu nại là một hình thức dân 
chủ trực tiếp để nhân dân tham gia hoạt động quản lý nhà nước, quản lý xã 
hội giám sát các hoạt động của cơ quan nhà nước, công chức nhà nước. Giải 
quyết khiếu nại (GQKN) là trách nhiệm, nghĩa vụ của các cơ quan nhà nước, 
giải quyết tốt khiếu nại của công dân nhằm phát huy dân chủ xã hội; góp phần 
đấu tranh chống quan liêu tham nhũng, tiêu cực trong các cơ quan nhà nước, 
góp phần ổn định chính trị, thúc đẩy kinh tế phát triển. 
 Trong quá trình xây dựng phát triển và bảo vệ đất nước, Đảng và Nhà 
nước ta đặc biệt quan tâm đến công tác GQKN của công dân qua đó đã ban 
hành nhiều văn bản, pháp luật quy định về vấn đề này. Chính sách, pháp luật 
về GQKN ngày càng hoàn thiện, tạo điều kiện thuận lợi hơn cho tổ chức, cá 
nhân thực hiện quyền khiếu nại, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của công 
dân, góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước. 
 Trong những năm gần đây, tình hình khiếu nại có chiều hướng gia 
tăng, trong đó khiếu nại về đất đai luôn chiếm tỷ lệ lớn trong tổng số đơn thư 
khiếu nại đây là một hiện tượng xảy ra phổ biến trong xã hội, đặc biệt khi 
nước ta chuyển đổi sang nền kinh tế thị trường, đất đai là tài sản quý giá, vừa 
là tư liệu sản xuất vừa là điều kiện cần thiết trong đời sống xã hội ở nước ta, 
Theo Hiến pháp năm 2013, "người sử dụng đất được chuyển quyền sử dụng 
đất, thực hiện các quyền và nghĩa vụ theo quy định của luật. Quyền sử dụng 
đất được pháp luật bảo hộ". Người sử dụng đất (SDĐ) có các quyền chung 
 2 
như: được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (QSDĐ), quyền sở hữu 
nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất; hưởng thành quả lao động, kết quả đầu 
tư trên đất; hưởng các lợi ích do công trình của Nhà nước phục vụ việc bảo 
vệ, cải tạo đất nông nghiệp; được Nhà nước hướng dẫn và giúp đỡ trong việc 
cải tạo, bồi bổ đất nông nghiệp; được Nhà nước bảo hộ khi người khác xâm 
phạm quyền, lợi ích hợp pháp về đất đai của mình; được bồi thường khi Nhà 
nước thu hồi đất; có quyền khiếu nại, tố cáo, khởi kiện về những hành vi vi 
phạm QSDĐ hợp pháp của mình và những hành vi khác vi phạm pháp luật về 
đất đai. Chính vì vậy lĩnh vực đất đai luôn là một lĩnh vực quan trọng phát 
sinh nhiều mâu thuẫn tranh chấp, khiếu nại, đặc biệt là các vụ việc liên quan 
đến vấn đề thu hồi đất, đền bù, giải phóng mặt bằng. Việc giải quyết các 
khiếu nại trong lĩnh vực này là hết sức khó khăn, phức tạp; không ít các vụ 
việc trở thành điểm nóng, dẫn đến tình trạng khiếu kiện đông người vượt cấp, 
gây mất ổn định chính trị, tình hình trật tự an toàn xã hội. Tính phức tạp của 
khiếu nại về đất đai không chỉ bắt nguồn từ những xung đột gay gắt về lợi ích 
kinh tế, từ hệ quả của sự quản lý thiếu hiệu quả của cơ quan công quyền, sự 
bất hợp lý và thiếu đồng bộ của hệ thống chính sách mà còn do những hạn chế 
của hệ thống pháp luật GQKN về đất đai. 
 Từ thực tiễn trên cần thiết phải có những nghiên cứu về thực trạng 
pháp luật GQKN để minh chứng làm căn cứ hoàn thiện hệ thống pháp luật về 
GQKN đất đai trên cơ sở đáp ứng yêu cầu nhà nước pháp quyền XHCN, bảo 
đảm quyền con người, quyền cơ bản của công dân, tạo điều kiện cho các cơ 
quan có thẩm quyền trong việc áp dụng pháp luật để giải quyết ngày càng tốt 
hơn các vụ khiếu nại về đất đai hiện nay trên địa bàn quản lý. 
 Vĩnh Phúc là một tỉnh trong vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ, cửa ngõ 
của Thủ đô, gần sân bay quốc tế Nội Bài, là cầu nối giữa các tỉnh phía Tây 
Bắc với Hà Nội và đồng bằng châu thổ sông Hồng, do vậy có vai trò rất quan 
trọng trong chiến lược phát triển kinh tế khu vực và quốc gia. Là địa phương 
đang trong giai đoạn phát triển mạnh mẽ, Vĩnh Phúc cũng có nhu cầu lớn về 
 3 
SDĐ làm cho giá trị QSDĐ trên địa bàn cũng tăng lên nhanh chóng. Điều này 
đã dẫn đến một thực tế là khiếu nại về đất đai tại Vĩnh Phúc cũng đang diễn ra 
hết sức phức tạp, đòi hỏi cơ quan có thẩm quyền phải căn cứ trên cơ sở pháp 
luật GQKN về đất đai để tháo gỡ những vướng mắc cho người dân góp phần 
bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp cho người SDĐ. 
 Xuất phát từ bối cảnh đó tác giả đã mạnh dạn lựa chọn đề tài: "Pháp 
luật giải quyết khiếu nại về đất đai - từ thực tiễn tỉnh Vĩnh Phúc" làm đề tài 
Luận văn cao học chuyên ngành Luật Hiến pháp - Luật Hành chính, nhằm tìm 
kiếm những cơ sở khoa học và thực tiễn cho việc hoàn thiện pháp luật GQKN 
về đất đai ở Việt Nam hiện nay. 
 2. Tình hình nghiên cứu đề tài 
 Pháp luật GQKN nói chung và pháp luật GQKN về đất đai nói riêng 
là đề tài thu hút sự quan tâm của nhiều nhà nghiên cứu. Hiện nay đã có một số 
lượng lớn các bài viết, công trình nghiên cứu về GQKN và pháp luật GQKN, 
GQKN về đất đai, trong đó có một số công trình tiêu biểu sau: 
 - Phạm Văn Long (2005), "Việc thực hiện thẩm quyền giải quyết của 
thủ trưởng cơ quan nhà nước và trách nhiệm của các cơ quan thanh tra nhà 
nước trong giải quyết khiếu nại hành chính", Đề tài khoa học cấp Bộ; 
 - Ngô Mạnh Toan (2005), "Xây dựng quy trình giải quyết khiếu nại 
hành chính", Đề tài khoa học cấp cơ sở; 
 - Nguyễn Tuấn Khanh (2008), "Việc áp dụng pháp luật để giải quyết 
khiếu nại về đất đai", Tạp chí Thanh tra, số 5/2008; 
 - Nguyễn Thị Lệ Hằng (2010), "Giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực 
quản lý đất đai của Ủy ban nhân dân cấp huyện thuộc tỉnh Khánh Hòa", Luận 
văn Thạc sĩ hành chính công, Học viện Hành chính Quốc gia; 
 - Phạm Anh Tuấn (2011), "Cơ chế giải quyết khiếu nại hành chính ở 
Việt Nam hiện nay và vấn đề hoàn thiện", Luận văn thạc sĩ Luật học, Khoa 
Luật, Đại học Quốc gia Hà Nội; 
 4 
 - Viện khoa học thanh tra, Thanh tra Chính phủ (2012), Khiếu nại 
hành chính và giải quyết khiếu nại hành chính ở Việt Nam hiện nay; 
 - Đỗ Văn Tuấn (2013), "Thẩm quyền giải quyết khiếu nại đất đai của 
cơ quan hành chính nhà nước, thực tiễn tại Tỉnh Hưng Yên", Luận văn Thạc 
sĩ Hành chính công, Học viện Hành chính. 
 - Trần Ngân Hà (2013), "Pháp luật về giải quyết khiếu nại tố cáo ở 
Việt Nam", Luận văn thạc sĩ Luật học, Khoa Luật, Đại học Quốc gia Hà Nội; 
 - Doãn Hồng Nhung (2014), "Kỹ năng áp dụng pháp luật trong giải 
quyết tranh chấp đất đai ở Việt Nam", Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội; 
 - Nguyễn Ngọc Phi (2015), "Giải quyết khiếu nại về đất đai trên địa 
bàn huyện Bình Xuyên, tỉnh Vĩnh Phúc", Luận văn Thạc sĩ Quản lý hành 
chính công, Học viện Hành chính Quốc gia;... 
 Nội dung nghiên cứu trong các công trình nói trên mới dừng lại ở mức 
độ chung nhất về GQKN hành chính và hoạt động GQKN về đất đai trên một 
số địa bàn. Tuy nhiên chưa nhiều công trình nghiên cứu cụ thể về pháp luật 
GQKN về đất đai trực tiếp trên địa bàn tỉnh Vĩnh Phúc. 
 3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn 
 3.1. Mục đích của luận văn 
 Mục đích của luận văn là trên cơ sở nghiên cứu những vấn đề lý luận 
về pháp luật GQKN về đất đai, đánh giá đúng thực trạng pháp luật GQKN về 
đất đai và thực tiễn thực hiện pháp luật trên địa bàn tỉnh Vĩnh Phúc, tìm ra 
những ưu điểm, hạn chế và nguyên nhân. Từ đó, đề xuất một số giải pháp phù 
hợp và khả thi nhằm hoàn thiện pháp luật GQKN về đất đai ở nước ta hiện nay. 
 3.2. Nhiệm vụ của luận văn 
 Để đạt được mục đích trên, luận văn có các nhiệm vụ sau đây: 
 Một là, nghiên cứu một cách hệ thống các vấn đề lý luận cơ bản của 
pháp luật GQKN về đất đai như: Khái niệm, đặc điểm của GQKN về đất đai; 
khái niệm, đặc điểm pháp luật GQKN về đất đai, nội dung, vai trò của pháp 
luật GQKN về đất đai.