Luận văn Phổ biến, giáo dục pháp luật cho Thanh niên ở đô thị - Từ thực tiễn Thành phố Hà Nội

 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ 
 HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA 
 TRẦN THỊ BÍCH HẠNH 
PHỔ BIẾN, GIÁO DỤC PHÁP LUẬT CHO THANH NIÊN 
 Ở ĐÔ THỊ - TỪ THỰC TIỄN THÀNH PHỐ HÀ NỘI 
 LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH 
 HÀ NỘI – 2016 
 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ 
 HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA 
 TRẦN THỊ BÍCH HẠNH 
PHỔ BIẾN, GIÁO DỤC PHÁP LUẬT CHO THANH NIÊN 
 Ở ĐÔ THỊ - TỪ THỰC TIỄN THÀNH PHỐ HÀ NỘI 
 LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH 
 Chuyên ngành: Luật Hiến pháp và Luật Hành chính 
 Mã số: 60 38 01 02 
 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: 
 PGS. TS. LƯƠNG THANH CƯỜNG 
 HÀ NỘI – 2016 LỜI CAM ĐOAN 
 Tôi xin cam đoan Luận văn: “Phổ biến, giáo dục pháp luật cho thanh 
niên ở đô thị - Từ thực tiễn thành phố Hà Nội” là công trình nghiên cứu khoa 
học của riêng tôi. 
 Các số liệu, thống kê và kết luận nghiên cứu được trình bày trong luận 
văn là trung thực và có nguồn gốc cụ thể, rõ ràng và chưa từng được công bố 
trong bất kỳ công trình khoa học nào khác. 
 Tôi xin chịu trách nhiệm về nghiên cứu của mình./. 
 Hà Nội, ngày tháng năm 201 
 Học viên 
 Trần Thị Bích Hạnh 
 LỜI CẢM ƠN 
 Với tình cảm trân trọng nhất, tác giả luận văn xin gửi lời cảm ơn chân 
thành và sâu sắc tới PGS.TS Lương Thanh Cường, Học viện Hành chính Quốc 
gia đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ tác giả trong quá trình thực hiện và hoàn 
thành Luận văn Thạc sỹ với đề tài: “Phổ biến, giáo dục pháp luật cho thanh 
niên ở đô thị - Từ thực tiễn thành phố Hà Nội" 
 Xin trân trọng cảm ơn Ban Giám đốc, các thầy giáo, cô giáo của Học viện 
Hành chính đã tận tình, chu đáo trong quá trình tham gia giảng dạy và truyền đạt 
kiến thức cho tác giả. Xin được bày tỏ lời cảm ơn chân thành đến toàn thể cán 
bộ, công chức, viên chức của Học viện Hành chính đã tạo điều kiện thuận lợi 
nhất cho tác giả trong thời gian học tập, nghiên cứu và hoàn thành chương trình 
cao học cũng như hoàn thành Luận văn này. 
 Xin được gửi lời cảm ơn chân thành đến Lãnh đạo UBND Thành phố Hà 
Nội, Văn phòng UBND Thành phố Hà Nội, Sở Tư pháp Thành phố Hà Nội, các 
cơ sở Đoàn, Hội, Đội, cán bộ, công chức, các cơ sở giáo dục trong địa 
bàn Thành phố Hà Nội tác giả đã đến khảo sát, lấy số liệu phục vụ cho việc hoàn 
thành Luận văn này. 
 Kính mong nhận được sự góp ý của Quý thầy giáo, cô giáo, đồng nghiệp và 
các học viên cao học - Học viện Hành chính và Quý bạn đọc để Luận văn được 
hoàn thiện và có giá trị thực tiễn cao hơn. 
 Xin trân trọng cảm ơn! 
 Hà Nội, ngày tháng năm 201 
 Học viên 
 Trần Thị Bích Hạnh MỤC LỤC 
MỞ ĐẦU ............................................................................................................... 1 
Chương 1. LÝ LUẬN VỀ PHỔ BIẾN, GIÁO DỤC PHÁP LUẬT CHO 
THANH NIÊN Ở ĐÔ THỊ .................................................................................... 7 
1.1. Khái niệm, đặc điểm, nguyên tắc và vai trò của phổ biến, giáo dục pháp luật 
cho thanh niên ở đô thị .......................................................................................... 7 
1.1.1. Khái niệm thanh niên ở đô thị ..................................................................... 7 
1.1.2. Khái niệm, mục đích của phổ biến, giáo dục pháp luật cho thanh niên ở đô 
thị ......................................................................................................................... 11 
1.2.3. Đặc điểm của hoạt động phổ biến, giáo dục pháp luật cho thanh niên ở đô 
thị ......................................................................................................................... 15 
1.1.4. Vai trò của phổ biến, giáo dục pháp luật cho thanh niên ở đô thị ............ 17 
1.2. Các yếu tố cấu thành phổ biến, giáo dục pháp luật cho thanh niên ở đô thị 20 
1.2.1. Chủ thể của phổ biến, giáo dục pháp luật cho thanh niên ở đô thị ........... 20 
1.2.2. Đối tượng của phổ biến, giáo dục pháp luật cho thanh niên ở đô thị ....... 23 
1.2.3. Yêu cầu đối với việc phổ biến, giáo dục pháp luật cho thanh niên ở đô thị
 ............................................................................................................................. 24 
1.2.4. Nội dung của phổ biến, giáo dục pháp luật cho thanh niên ở đô thị ......... 27 
1.2.5. Phương pháp phổ biến, giáo dục pháp luật đối với thanh niên ở đô thị ... 28 
1.2.6. Hình thức của phổ biến, giáo dục pháp luật cho thanh niên ở đô thị ........ 31 
1.3. Điều kiện đảm bảo thực hiện phổ biến giáo dục pháp luật cho thanh niên ở 
đô thị .................................................................................................................... 32 
Tiểu kết chương 1 ................................................................................................ 35 
Chương 2. THỰC TRẠNG PHỔ BIẾN, GIÁO DỤC PHÁP LUẬT CHO 
THANH NIÊN Ở ĐÔ THỊ - TỪ THỰC TIỄN THÀNH PHỐ HÀ NỘI ............ 36 
2.1. Các yếu tố ảnh hưởng đến phố biến, giáo dục pháp luật cho thanh niên ở 
thành phố Hà Nội ................................................................................................ 36 2.1.1. Các điều kiện kinh tế - xã hội, văn hóa có ảnh hưởng đến hoạt động phổ 
biến, giáo dục pháp luật cho thanh niên ở thành phố Hà Nội ............................. 36 
2.1.3. Thanh niên ở đô thị từ thực tiễn thanh niên ở Hà Nội .............................. 38 
2.2. Tình hình công tác phố biến, giáo dục pháp luật cho thanh niên ở thành phố 
Hà Nội ................................................................................................................. 41 
2.2.1. Chủ thể thực hiện công tác phổ biến, giáo dục pháp luật cho thanh niên ở 
Thành phố Hà Nội ............................................................................................... 41 
2.2.2. Nội dung và đối tượng của công tác phổ biến, giáo dục pháp luật cho 
thanh niên Hà Nội ............................................................................................... 44 
2.2.3. Hình thức, phương pháp phổ biến, giáo dục pháp luật đối với thanh niên 
Hà Nội ................................................................................................................. 56 
2.3. Đánh giá thực trạng phổ biến, giáo dục pháp luật cho thanh niên ở Thành 
phố Hà Nội .......................................................................................................... 62 
2.3.1. Ưu điểm của công tác phổ biến, giáo dục pháp luật cho thanh niên ở 
Thành phố Hà Nội ............................................................................................... 62 
2.3.2. Hạn chế của công tác phổ biến, giáo dục pháp luật cho thanh niên ở Thành 
phố Hà Nội .......................................................................................................... 63 
2.3.3. Nguyên nhân của những hạn chế trong hoạt động phổ biến, giáo dục pháp 
luật đối với thanh niên Hà Nội hiện nay ............................................................. 66 
Tiểu kết chương 2 ................................................................................................ 69 
Chương 3. QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP BẢO ĐẢM PHỔ BIẾN, GIÁO 
DỤC PHÁP LUẬT CHO THANH NIÊN Ở ĐÔ THỊ TỪ THỰC TIỄN THÀNH 
PHỐ HÀ NỘI ...................................................................................................... 70 
3.1. Quan điểm bảo đảm phổ biến, giáo dục pháp luật cho thanh niên ở đô thị . 70 
3.2. Giải pháp bảo đảm phổ biến, giáo dục pháp luật cho thanh niên ở đô thị ... 72 
3.2.1. Xây dựng, ban hành văn bản quy phạm pháp luật, chương trình, kế hoạch 
về phổ biến, giáo dục pháp luật ........................................................................... 72 3.2.2. Tăng cường trách nhiệm của hệ thống chính trị đối với công tác phổ biến, 
giáo dục pháp luật đối với thanh niên ở thành phố Hà Nội nói riêng và ở đô thị 
nói chung ............................................................................................................. 75 
3.2.3. Chỉ đạo, hướng dẫn và tổ chức thực hiện công tác phổ biến, giáo dục pháp 
luật ....................................................................................................................... 78 
3.2.4. Đổi mới nội dung, hình thức, phương pháp phổ biến, giáo dục pháp luật 
đối với thanh niên ở thành phố Hà Nội nói riêng, thanh niên ở đô thị nói chung
 ............................................................................................................................. 80 
3.2.5. Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực làm công tác phổ biến, giáo dục 
pháp luật đối với thanh niên ở Hà Nội nói riêng, thanh niên ở đô thị nói chung 85 
3.3.6. Tăng cường đầu tư kinh phí, cơ sở vật chất và điều kiện bảo đảm triển 
khai công tác phổ biến, giáo dục pháp luật đối với thanh niên Thủ đô nói riêng 
và thanh niên ở đô thị nói chung ......................................................................... 87 
Tiểu kết chương 3 ................................................................................................ 89 
KẾT LUẬN ......................................................................................................... 90 
TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................... 92 
 MỞ ĐẦU 
 1. Tính cấp thiết của đề tài 
 Trong bất cứ thời kỳ nào, thanh niên luôn có vai trò đặc biệt quan trọng 
trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Bên cạnh số đông thanh niên sống 
có lý tưởng, có ước mơ, hoài bão tốt đẹp, ít nhất là cho bản thân họ, sau nữa là 
bổn phận với gia đình, xã hội, thì cũng có một bộ phận lớp trẻ đua đòi, thiếu bản 
lĩnh, ham hưởng thụ, trở thành nỗi bức xúc của xã hội. Bên cạnh đó, thanh niên 
còn là đối tượng để các thế lực thù địch với nhân dân ta lôi kéo, kích động các 
hành động gây rối loạn xã hội làm ảnh hưởng xấu đến tình hình an ninh chính 
trị trên địa bàn, gây hoang mang trong quần chúng nhân dân. 
 Mặt khác, tác động tiêu cực của cơ chế thị trường đã làm một bộ phận 
thanh niên có lối sống thực dụng, buông thả, ngại tham gia các hoạt động xã hội, 
có biểu hiện thiếu niềm tin, tự ti, bản lĩnh chính trị non kém, dao động về lập 
trường, dễ bị kích động, lôi kéo Đặc biệt, những thông tin phản động và phản 
văn hóa trên Internet ngày càng nhiều đã có những tác động tiêu cực đến tâm 
trạng, tư tưởng, đạo đức, lối sống của một bộ phận thanh niên, dẫn đến thanh 
niên sa vào các tệ nạn xã hội, thanh niên vi phạm pháp luật gia tăng. Một vấn đề 
nổi lên trong thời gian qua khiến nhiều người rất quan tâm, đó là tình trạng vi 
phạm pháp luật trong thanh thiếu niên gia tăng. Theo thống kê chưa đầy đủ, có 
trên 60% người phạm tội trong độ tuổi từ 15-30, cá biệt có một số vụ án nghiêm 
trọng mà người phạm tội dưới 15 tuổi. 
 Nguyên nhân của tình hình vi phạm pháp luật trong thanh niên trước hết 
là do thiếu hiểu biết về pháp luật; do vốn sống và hiểu biết xã hội của thanh niên 
còn hạn chế; khả năng tiếp nhận thông tin nhanh nhưng ít chọn lọc và dễ bị lôi 
kéo, lợi dụng. Mặt khác, tình trạng thanh niên khó khăn trong cuộc sống, thất 
nghiệp, chưa có việc làm ; quá trình đô thị hóa phát triển nhanh nhưng không 
đồng bộ ở nhiều nơi; quá trình hội nhập, giao lưu kinh tế - văn hóa - xã hội 
không ngừng được tăng cường nhưng chưa có sự chuẩn bị kỹ càng về mọi mặt 
 1 
đã có tác động xấu đến lối sống của một bộ phận thanh niên trong việc chấp 
hành pháp luật... Tất cả những vấn đề đó đang trở nên bức xúc, đòi hỏi sự quan 
tâm nhiều hơn nữa của các cấp, các ngành, toàn xã hội và mỗi gia đình trong 
nhiệm vụ tuyên truyền, giáo dục pháp luật cho thanh niên. 
 Trong những năm qua, cùng với cả nước, thành phố Hà Nội, đã huy 
động toàn bộ sức mạnh hệ thống chính trị vào cuộc để triển khai và thực hiện tốt 
các luật của Quốc hội, Nghị định của Chính phủ, các đề án của Thủ tướng về 
tuyên truyền giáo dục pháp luật cho thanh thiếu niên. Qua quá trình triển khai, 
bước đầu đã thu được những kết quả nhất định; các cơ quan chuyên môn, các 
phòng, ban và các tổ chức chính trị - xã hội đã tích cực, chủ động triển khai một 
cách đồng bộ từ thành phố đến cơ sở từ đó đã góp phần nâng cao ý thức chấp 
hành pháp luật cho thanh niên. 
 Tuy nhiên, thực tế cho thấy ý thức pháp luật của một bộ phận thanh niên 
trong đó có thanh niên ở đô thị vẫn còn chưa cao, biểu hiện như: hiểu biết pháp 
luật còn hạn chế, thiếu sự tôn trọng pháp luật, còn có vi phạm pháp luật . Điều 
này xuất phát từ nhiều nguyên nhân trong đó có nguyên nhân từ phía phổ biến, 
giáo dục pháp luật cho thanh niên ở đô thị chưa đạt hiệu quả cao như mong 
muốn. Vì vậy, để có thể đạt được những kết quả như mong muốn, công tác giáo 
dục, tuyên truyền, phổ biến pháp luật cho thanh niên cần nhận được sự quan 
tâm, đầu tư và tham gia tích cực, chủ động của toàn xã hội. Các hoạt động liên 
quan công tác này cần được triển khai thực chất, có kế hoạch riêng và thước đo 
sự thành công phải được thể hiện bằng ý thức chấp hành pháp luật của thanh 
niên đặc biệt là thanh niên ở đô thị có những môi trường sống hiện đại, hội nhập 
rất dễ trong thực tế cuộc sống... 
 Với những lý do trên, đề tài luận văn “Phổ biến, giáo dục pháp luật cho 
thanh niên ở đô thị - từ thực tiễn thành phố Hà Nội” được chọn để nghiên cứu 
nhằm làm rõ thêm cơ sở lý luận, thực tiễn cho việc hoàn thiện phổ biến giáo dục 
pháp luật cho thanh niên ở đô thị. 
 2 
 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn 
 Phổ biến, giáo dục pháp luật là một vấn đề mang tính cấp thiết của nhà 
nước ta trong giai đoạn hiện nay. Đây là vấn đề có rất nhiều nhà khoa học quan 
tâm. Nhiều công trình nghiên cứu đã được công bố như: 
 - Trần Ngọc Đường và Dương Thanh Mai, Bàn về giáo dục pháp luật, Nxb 
Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1995. Đây là cuốn sách nghiên cứu một cách cơ bản 
những vấn đề lý luận giáo dục pháp luật bao gồm khái niệm, mục đích, đối tượng, 
chủ thể, nội dung, hình thức, phương pháp và phương tiện giáo dục pháp luật. 
 - Tống Đức Thảo, Giáo dục pháp luật góp phần nâng cao ý thức và nghĩa 
vụ tuân thủ pháp luật, tạp chí Lý luận chính trị, số 10/2006) nghiên cứu vai trò 
tác động của giáo dục pháp luật đối với việc hình thành và nâng cao ý thức pháp 
luật cho các tầng lớp dân cư đồng thời nêu những đặc điểm cơ bản của ý thức 
pháp luật. 
 - Luận văn thạc sĩ của Hồ Quốc Dũng đã nghiên cứu “Một số vấn đề về 
giáo dục pháp luật trong giai đoạn hiện nay (1997)”. Tác giả đã tiếp cận, tìm 
hiểu công tác giáo dục pháp luật, từ đó thấy được những khó khăn, thách thức 
trong việc tuyên truyền, phổ biến pháp luật, từ đó nghiên cứu, phân tích đề xuất 
một số giải pháp giáo dục pháp luật, nhằm nâng cao nhận thức của nhân dân 
trong việc thi hành pháp luật trong giai đoạn hiện nay. 
 - Luận án tiến sĩ của Dương Thanh Mai (1996), Công tác tuyên truyền 
giáo dục pháp luật ở nước ta - Thực trạng và giải pháp. Tác giả đã đi sâu phân 
tích công tác tuyên truyền giáo dục pháp luật ở nước ta; đặc biệt là trong điều 
kiện xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam hiện nay, công 
tác tuyên truyền giáo dục pháp luật giữ vị trí quan trọng trong đời sống xã hội 
đây là khâu đầu tiên rất quan trọng trong hoạt động thực thi pháp luật, là cầu nối 
giữa hoạt động xây dựng pháp luật và thực thi pháp luật. 
 - Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về giáo dục pháp luật trong công 
cuộc đổi mới, Đề tài khoa học cấp Bộ năm 1994, mã số 92-98-223-ĐT, của Viện 
Nghiên cứu Khoa học pháp lý – Bộ Tư pháp. 
 3