Luận văn Quản lý nhà nước đối với hoạt động tôn giáo trên địa bàn huyện Đô Lương, tỉnh Nghệ An

 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ 
 ------------/------------ ----/---- 
 HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA 
 HOÀNG XUÂN THÁI 
 QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC ĐỐI VỚI 
 HOẠT ĐỘNG TÔN GIÁO TRÊN ĐỊA BÀN 
 HUYỆN ĐÔ LƢƠNG, TỈNH NGHỆ AN 
 LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG 
 Chuyên ngành: Quản lý công 
 Mã số: 60 34 04 03 
Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS. HOÀNG VĂN CHỨC 
 HÀ NỘI, NĂM 2017 
 LỜI CAM ĐOAN 
 Tôi xin cam đoan Luận văn: "Quản lý nhà nước đối với hoạt động tôn 
giáo bàn huyện Đô Lương, tỉnh Nghệ An" là công trình nghiên cứu khoa học 
của riêng tôi. 
 Nội dung của luận văn có tham khảo và sử dụng các tài liệu, thông tin 
của một số tác phẩm, tạp chí khoa học, kết quả nghiên cứu của các đề tài khoa 
học. 
 Các số liệu trong Luận văn là trung thực, chính xác và có nguồn gốc cụ 
thể, rõ ràng. Kết quả nghiên cứu trong luận văn đảm bảo tính khách quan, 
khoa học; các trích dẫn theo đúng quy định và chƣa từng đƣợc công bố trong 
bất kỳ công trình khoa học nào khác. 
 Tác giả Luận văn 
 Hoàng Xuân Thái 
 1 LỜI CẢM ƠN 
 Trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và làm luận văn thạc sỹ 
chuyên ngành Quản lý công, tôi nhận đã nhận đƣợc sự giúp đỡ, hƣớng dẫn 
của quý thầy, cô giáo công tác tại Học viện Hành chính quốc gia. Tôi xin chân 
thành cảm ơn các thầy, cô giáo đã quan tâm, tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong 
suốt quá trình học tập và nghiên cứu. 
 Đặc biệt, tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến PGS.TS. Hoàng Văn Chức- 
Ngƣời hƣớng dẫn khoa học, đã dành nhiều thời gian và tâm huyết, tận tình 
hƣớng dẫn nghiên cứu khoa học và giúp tôi hoàn thành luận văn chƣơng trình 
thạc sỹ chuyên ngành Quản lý công. 
 Tôi xin chân thành cảm ơn sự quan tâm, tạo điều kiện, hỗ trợ giúp đỡ 
của Khoa Nhà nƣớc và Pháp luật, Khoa Quản lý nhà nƣớc về Tài chính công, 
Khoa Tổ chức và Quản lý nhân sự, Khoa Quản lý nhà nƣớc về Xã hội, Khoa 
Hành chính học, Khoa Lý luận cơ sở, Khoa Văn bản và Công nghệ hành 
chính, Khoa Quản lý nhà nƣớc về Kinh tế, Bộ môn Ngoại Ngữ, Khoa sau Đại 
học... Học viện Hành chính quốc gia và tập thể cán bộ, công chức tại UBND 
huyện Đô Lƣơng, tỉnh Nghệ An. 
 Tôi xin trân trọng cảm ơn các đồng chí Lãnh đạo, chuyên viên Phòng 
Nội vụ - UBND huyện Đô Lƣơng, tỉnh Nghệ An và gia đình đã tạo mọi điều 
kiện thuận lợi giúp tôi nghiên cứu và hoàn thành Luận văn này. 
 Mặc dù có nhiều nỗ lực và cố gắng trong quá trình nghiên cứu nhƣng 
luận văn vẫn còn một số thiếu sót, tác giả mong nhận đƣợc những đóng góp, 
bổ sung từ phía độc giả và hy vọng đƣợc tiếp tục nghiên cứu toàn diện hơn, 
góp phần nhỏ bé vào công cuộc cải cách nền hành chính nƣớc nhà hiện nay. 
 Tác giả Luận văn 
 2 DANH MỤC CHỮ CÁI VIẾT TẮT 
ANTT-ATXH An ninh trật tự - An toàn xã hội 
 BCĐ Ban chỉ đạo 
 BHG Ban hành giáo 
 CT Chỉ thị 
 CTQG Chính trị quốc gia 
 GS Giáo sƣ 
 HĐMV Hội đồng Mục vụ 
 HTCTCS Hệ thống chính trị cơ sở 
 NĐ-CP Nghị định Chính phủ 
 NQ Nghị quyết 
 NXB Nhà xuất bản 
 PGS.TS Phó Giáo sƣ Tiến sỹ 
 PL Pháp lệnh 
 QLNN Quản lý nhà nƣớc 
 TS Tiến sỹ 
 TTg Thủ tƣớng 
 TW Trung ƣơng 
 UBMTTQ Ủy ban Mặt trận Tổ quốc 
 UBND Ủy ban nhân dân 
 UBTVQH Ủy ban Thƣờng vụ Quốc hội 
 XHCN Xã hội chủ nghĩa 
 3 MỤC LỤC 
 Trang 
MỞ ĐẦU 7 
Chƣơng 1 
CƠ SỞ KHOA HỌC QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC ĐỐI VỚI CÁC HOẠT ĐỘNG 
TÔN GIÁO 15 
 1.1. NHỮNG KHÁI NIỆM CƠ BẢN LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI 
 1.1.1. Tín ngƣỡng và hoạt động tín ngƣỡng 15 
 1.1.2. Tôn giáo và hoạt động tôn giáo 16 
 1.1.3. Mê tín dị đoan 17 
 1.1.4. Quản lý nhà nƣớc đối với các hoạt động tôn giáo 17 
 1.2. SỰ CẦN THIẾT QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG TÔN 
GIÁO 19 
 1.2.1. Thực hiện vai trò của Nhà nƣớc trong quản lý ngành, lĩnh vực 19 
 1.2.2. Ảnh hƣởng của tín ngƣỡng, tôn giáo trong phát triển KT-XH 21 
 1.3. QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG TÔN GIÁO 22 
 1.3.1. Chủ thể và đối tƣợng quản lý 22 
 1.3.2. Nội dung quản lý 25 
 1.3.3. Phƣơng thức quản lý 34 
 1.4. KINH NGHIỆM QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG TÔN 
GIÁO Ở MỘT SỐ ĐỊA PHƢƠNG 38 
 1.4.1. Kinh nghiệm quản lý hoạt động tôn giáo ở huyện Nghi Lộc 39 
 1.4.2. Kinh nghiệm quản lý hoạt động tôn giáo ở huyện Con Cuông 40 
 1.4.3. Kinh nghiệm quản lý hoạt động tôn giáo tại tỉnh Quảng Bình 41 
 1.4.4. Bài học cho huyện Đô Lƣơng 44 
Tiểu kết Chƣơng 1 46 
Chƣơng 2 
THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG TÔN 
GIÁO TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN ĐÔ LƢƠNG 47 
 2.1. KHÁI QUÁT TỰ NHIÊN, KINH TẾ - XÃ HỘI HUYỆN ĐÔ 
 LƢƠNG 47 
 2.1.1. Khái quát về vị trí đị lý và điều kiện tự nhiên 47 
 2.1.2. Về phát triển kinh tế 49 
 4 2.1.3. Về xã hội 49 
 2.2. HOẠT ĐỘNG TÔN GIÁO TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN ĐÔ LƢƠNG 50 
 2.2.1. Công giáo 50 
 2.2.2. Phật giáo 52 
 2.3. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG TÔN 
GIÁO TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN ĐÔ LƢƠNG 55 
 2.3.1. Xây dựng kế hoạch quản lý đối với hoạt động tôn giáo trên địa 
bàn huyện Đô Lƣơng 55 
 2.3.2. Xây dựng và tổ chức thực hiện pháp luật, chính sách đối với hoạt 
động tôn giáo trên địa bàn huyện Đô Lƣơng 57 
 2.3.3. Tổ chức bộ máy và nguồn nhân lực quản lý nhà nƣớc đối với 
hoạt động tôn giáo trên địa bàn huyện Đô Lƣơng 58 
 2.3.4. Phối hợp giữa các cơ quan nhà nƣớc trong quản lý nhà nƣớc đối 
với hoạt động tôn giáo trên địa bàn huyện Đô Lƣơng 60 
 2.3.5. Tổ chức bồi dƣỡng cán bộ, công chức làm công tác tôn giáo trên 
địa bàn huyện Đô Lƣơng 61 
 2.3.6. Xét duyệt một số việc thuộc hành chính đạo 62 
 2.3.7. Thanh tra, kiểm tra, xử lý các vi phạm liên quan đến hoạt động 
tôn giáo trên địa bàn huyện Đô Lƣơng 63 
 2.4. ĐÁNH GIÁ QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG TÔN 
GIÁO TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN ĐÔ LƢƠNG 64 
 2.4.1. Kết quả đạt đƣợc 64 
 2.4.2. Hạn chế 68 
 2.4.3. Nguyên nhân của những hạn chế 71 
Tiểu kết Chƣơng 2 74 
Chƣơng 3 
PHƢƠNG HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC 
ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG TÔN GIÁO TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN ĐÔ LƢƠNG, 
TỈNH NGHỆ AN 76 
 3.1. QUAN ĐIỂM VÀ MỤC TIÊU CÔNG TÁC TÔN GIÁO 76 
 3.1.1. Quan điểm 76 
 3.1.2. Mục tiêu 77 
 3.2. XU HƢỚNG HOẠT ĐỘNG TÔN GIÁO TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN ĐÔ 
LƢƠNG TRONG THỜI GIAN TỚI 83 
 5 3.2.1. Một số vấn đề đặt ra trong QLNN đối với hoạt động tôn giáo 
hiện nay 84 
 3.2.2. Xu hƣớng hoạt động tôn giáo trên địa bàn huyện Đô Lƣơng, tỉnh 
Nghệ An 88 
 3.3. GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC ĐỐI VỚI HOẠT 
ĐỘNG TÔN GIÁO TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN ĐÔ LƢƠNG 90 
 3.3.1. Xây dựng, bổ sung, hoàn thiện hệ thống văn bản pháp luật, chính 
sách trong quản lý nhà nƣớc đối với hoạt động tôn giáo 90 
 3.3.2. Kiện toàn tổ chức bộ máy và cán bộ, công chức làm công tác tôn 
giáo các cấp trên địa bàn huyện Đô Lƣơng 91 
 3.3.3. Đổi mới nội dung và phƣơng thức tuyên truyền, vận động đối với 
đồng bào có đạo trên địa bàn huyện Đô Lƣơng 93 
 3.3.4. Phát triển kinh tế-xã hội, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần 
cho đồng bào có đạo trên địa bàn huyện Đô Lƣơng 94 
 3.3.5. Tăng cƣờng phối hợp giữa cơ quan quản lý nhà nƣớc với các cơ 
quan trong hệ thống chính trị về công tác tôn giáo trên địa bàn huyện Đô 
Lƣơng 96 
 3.3.6. Xây dựng, củng cố hệ thống chính trị cơ sở ở vùng tôn giáo trên 
địa bàn huyện Đô Lƣơng 97 
 3.3.7. Thanh tra, kiểm tra trong QLNN đối với các hoạt động tôn giáo 
trên địa bàn huyện Đô Lƣơng 100 
 3.4. KIẾN NGHỊ 101 
 3.4.1. Với Đảng, nhà nƣớc, với các cơ quan chức năng ở TW 101 
 3.4.2. Với Tỉnh ủy, UBND tỉnh Nghệ An 102 
Tiểu kết Chƣơng 3 103 
KẾT LUẬN 105 
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 108 
PHỤ LỤC 115 
 6 MỞ ĐẦU 
 1. Lý do chọn đề tài luận văn 
 Tôn giáo là một sản phẩm của lịch sử. C.Mác đã nhiều lần khẳng định: 
Con ngƣời sáng tạo ra tôn giáo chứ tôn giáo không sáng tạo ra con ngƣời. 
 Tôn giáo là một thực thể khách quan của loài ngƣời nhƣng lại là một 
thực thể có nhiều quan niệm phức tạp về cả nội dung lẫn hình thức biểu hiện. 
Tôn giáo là hình thức, là niềm tin tác động lên cá nhân, cộng đồng. Tôn giáo 
thƣờng đƣa ra các giá trị có tính tƣơng đối làm mục đích cho con ngƣời vƣơn 
tới cuộc sống tốt đẹp và nội dung ấy đƣợc thể hiện bằng những hình thức, 
nghi thức, nghi lễ, luật lệ.....Ngƣời ta thƣờng nói khi con ngƣời bế tắc không 
có lối thoát thƣờng tìm đến tôn giáo để đƣợc giải thoát. 
 Tôn giáo là văn hóa và là một bộ phận cấu thành của văn hóa mỗi quốc 
gia nên tôn giáo có đóng góp đầu tiên là về văn hóa. Tôn giáo khi du nhập vào 
mỗi quốc gia, nó đã đi trƣớc vấn đề của toàn cầu hóa ngày nay là tạo ra sự 
giao lƣu văn hóa giữa các nƣớc với nhau. Chính nó góp phần làm phong phú 
văn hóa nƣớc sở tại bằng những gì văn minh tiến bộ mà tôn giáo ấy mang 
theo từ bên ngoài vào đồng thời cũng giới thiệu đƣợc đất nƣớc, con ngƣời, 
văn hóa của nƣớc chủ nhà ra thế giới bên ngoài. 
 Trong cuốn “Ảnh hƣởng của các tƣ tƣởng tôn giáo đối với con ngƣời 
Việt Nam hôm nay” đã có nhận xét rất chính xác rằng: Nói đến những ảnh 
hƣởng của văn hóa, tƣ tƣởng phƣơng Tây ở Việt Nam thì chắc chắn đạo 
Thiên Chúa là nhân tố đầu tiên trong sự ảnh hƣởng này. Và nhƣ vậy, trong 
lịch sử, tôn giáo luôn đóng vai trò những sứ giả đi đầu trong những cuộc 
viếng thăm, tiếp xúc giao lƣu văn hóa giữa các dân tộc.[1] 
 Tôn giáo có vai trò góp phần củng cố hòa bình. 
 GS. Han King đã từng khẳng định: Không thể có hòa bình giữa các dân 
tộc trên địa cầu, nếu không có hòa bình giữa các tôn giáo. Việt Nam tự hào là 
 7 không có xung đột tôn giáo nhƣng hiềm khích, bạo động trong quá khứ không 
phải là không có, nhất là dƣới thời Pháp thuộc hay chế độ của Ngô Đình 
Diệm. Còn sau này là cạnh tranh, lôi cuốn tín đồ của nhau hay mâu thuẫn giữa 
tôn giáo lớn và tôn giáo nhỏ, giữa tôn giáo đƣợc Nhà nƣớc công nhận và tôn 
giáo chƣa hợp thức 
 Đạo đức tôn giáo góp phần vào ổn định xã hội. 
 Có một thời, một số ngƣời quan niệm tôn giáo là lạc hậu, là vật cản 
bƣớc tiến của xã hội. Trong không ít báo cáo của địa phƣơng vùng có đồng 
bào tôn giáo nhất là Công giáo đều coi đó là lý do khó khăn, cản trở sự đi lên 
của địa phƣơng. Nhƣng có thể phản biện, các nƣớc tiên tiến, văn minh giàu có 
trên thế giới đều có tôn giáo. Không thấy họ nói tôn giáo kìm hãm tiến bộ 
quốc gia. Thậm chí, một số nƣớc còn coi tôn giáo nhƣ là một cầu nối với thế 
giới để phát triển đất nƣớc. Vì vậy, nhà nƣớc cần đổi mới chính sách để đáp 
ứng chủ trƣơng xã hội hóa y tế, giáo dục để huy động sự đóng góp của các tôn 
giáo. Tuy nhiên, cũng cần phải có hƣớng dẫn để các tôn giáo vận hành chặt 
chẽ hơn, tránh để xảy ra các vụ việc tiêu cực trong việc nuôi dạy trẻ mồ côi 
hiện nay. 
 Ở Nghệ An nói chung và huyện Đô Lƣơng nói riêng, tôn giáo là một 
trong những nhu cầu không thể thiếu trong đời sống nhân dân. Tôn giáo đã 
góp phần tạo nên đa dạng văn hóa của địa phƣơng, góp phần nâng cao đời 
sống tinh thần cho nhân dân. Việc phát triển tôn giáo theo đúng hƣớng, đúng 
quy định của pháp luật còn góp phần giao lƣu, đoàn kết trong nhân dân, tạo 
điều kiện ổn định để phát triển kinh tế - xã hội của địa phƣơng. 
 Quản lý nhà nƣớc đối với hoạt động tôn giáo là một nhiệm vụ quan 
trọng và có ý nghĩa rất quan trọng trong quản lý nhà nƣớc nói chung, đặc biệt 
là trong tình hình mới. Các Nghị quyết, Chỉ thị của Đảng đều nhấn mạnh 
 8 "Tăng cƣờng công tác quản lý nhà nƣớc về tôn giáo" là một trong những giải 
pháp chủ yếu của công tác tôn giáo hiện nay. 
 Trên địa bàn huyện Đô Lƣơng, tỉnh Nghệ An hiện nay có 02 tôn giáo 
chính đang tồn tại, hoạt động và đƣợc pháp luật thừa nhận là Phật giáo và 
Công giáo. Nhìn chung tuyệt đại đa số các tín đồ tôn giáo đều là những công 
dân sống tốt đời đẹp đạo. 
 Trong những năm vừa qua, công tác quản lý nhà nƣớc về tôn giáo trên 
địa bàn tỉnh Nghệ An nói chung và huyện Đô Lƣơng nói riêng đã có nhiều 
tiến bộ và đạt đƣợc một số kết quả nhất định. Tuy nhiên, hoạt động tôn giáo 
trên địa bàn vẫn còn xảy ra một số vụ việc nổi cộm nhƣ vụ việc ở Yên Khê, 
Con Cuông; vụ việc Trại Gáo ở Nghi Lộc... Bên cạnh đó là trách nhiệm chƣa 
cao của một số công chức làm công tác tôn giáo, lực lƣợng cốt cán; sự phối 
hợp giữa các ban, ngành, đoàn thể trong công tác tôn giáo còn thiếu tập trung; 
khả năng giải quyết tình huống và sự việc của một số cán bộ, công chức và 
địa phƣơng còn thiếu linh hoạt...Hoạt động tôn giáo ngày càng lớn mạnh và 
thông qua nhiều hình thức, tiềm ẩn nhiều cơ hội cho các cá nhân, tổ chức lợi 
dụng chính sách tôn giáo của Đảng và nhà nƣớc để trục lợi và gây mất trật tự, 
đoàn kết trong nhân dân. 
 Từ thực tế đó, việc chọn và nghiên cứu đề tài: " Quản lý nhà nước đối 
với hoạt động tôn giáo bàn huyện Đô Lương, tỉnh Nghệ An" là một yêu cầu 
tất yếu, khách quan và có tính cấp thiết về lý luận lẫn thực tiễn. 
 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn 
 Tôn giáo luôn là một vấn đề nóng, phức tạp và nhạy cảm. Hoạt động 
tôn giáo có ảnh hƣởng trực tiếp đến sự ổn định và phát triển kinh tế xã hội của 
rất nhiều quốc gia, dân tộc trên thế giới trong đó có Việt Nam. Đó cũng là đề 
tài đƣợc rất nhiều học giả, các nhà khoa học quan tâm nghiên cứu. Ở Việt 
Nam việc nghiên cứu về vấn đề tôn giáo đã đƣợc quan tâm từ rất lâu, nhƣng 
 9