Luận văn Thực hiện chính sách đối với trẻ em khuyết tật ở Việt Nam

 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ 
 HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA 
 NGUYỄN NGỌC HÀ 
 THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH 
ĐỐI VỚI TRẺ EM KHUYẾT TẬT Ở VIỆT NAM 
 LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG 
 HÀ NỘI – 2016 
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ 
 HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA 
 NGUYỄN NGỌC HÀ 
 THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH 
ĐỐI VỚI TRẺ EM KHUYẾT TẬT Ở VIỆT NAM 
 LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG 
 Chuyên ngành: Quản lý công 
 Mã số: 60 34 04 03 
 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: 
 PGS. TS. ĐINH THỊ MINH TUYẾT 
 HÀ NỘI – 2016 
 LỜI CAM ĐOAN 
 Tôi xin cam đoan Luận văn: “Thực hiện chính sách đối với trẻ em 
khuyết tật ở Việt Nam” là công trình nghiên cứu khoa học của riêng tôi. 
 Các số liệu, thống kê và kết luận nghiên cứu được trình bày trong luận 
văn là trung thực và có nguồn gốc cụ thể, rõ ràng và chưa từng được công bố 
trong bất kỳ công trình khoa học nào khác. 
 Tôi xin chịu trách nhiệm về nghiên cứu của mình./. 
 Hà Nội, ngày 15 tháng 12 năm 2016 
 Học viên 
 Nguyễn Ngọc Hà 
 LỜI CẢM ƠN 
 Để hoàn thành nghiên cứu luận văn về đề tài: ”Thực hiện chính sách đối 
với trẻ em khuyết tật ở Việt Nam”, trước hết, tôi xin đặc biệt cảm ơn PGS.TS 
Đinh Thị Minh Tuyết, khoa quản lý Nhà nước về xã hội đã quan tâm, giúp đỡ 
tận tình về nội dung và phương pháp nghiên cứu khoa học trong suốt quá trình 
thực hiện luận văn này. 
 Tác giả luận văn xin trân trọng cảm ơn Ban Giám đốc, Khoa sau đại học, 
Khoa quản lý nhà nước về xã hội, các thầy, các cô tại Học viện Hành chính 
Quốc gia; ban giám đốc Trung tâm nuôi dưỡng người già và trẻ em khuyết tật 
thành phố Hà Nội thuộc sở Lao động Thương binh và Xã hội, cán bộ và nhân 
viên Trung tâm chăm sóc, nuôi dưỡng và điều trị nạn nhân bị nhiễm chất độc da 
cam/ Điôxin, huyện Ba Vì, TP Hà Nội thuộc sở Lao động Thương binh vã Xã 
hội, các cô giáo, y bác sĩ và các mẹ bảo mẫu Làng Hữu Nghị Việt Nam thuộc 
Hội Cựu Chiến binh Việt Nam đã tạo điều kiện tốt nhất, góp ý kiến, ủng hộ, 
giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu đề tài. 
 Do những điều kiện chủ quan, khách quan chắc chắn kết quả nghiên cứu 
của Luận văn còn những điểm thiếu sót. Tác giả luận văn rất mong tiếp tục nhận 
được những ý kiến đóng góp để hoàn thiện, nâng cao chất lượng vấn đề được 
lựa chọn nghiên cứu./. 
 Tác giả Luận văn 
 Nguyễn Ngọc Hà 
 DANH MỤC CÁC CHỮ CÁI VIẾT TẮT 
 Chữ viết tắt Chữ viết đầy đủ 
NKT Người khuyết tật 
TEKT Trẻ em khuyết tật 
UBND Ủy ban nhân dân 
 MỤC LỤC 
LỜI CAM ĐOAN 
LỜI CẢM ƠN 
DANH MỤC VIẾT TẮT 
MỞ ĐẦU ............................................................................................................... 1 
Chương 1. CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH ĐỐI VỚI 
TRẺ EM KHUYẾT TẬT ...................................................................................... 9 
1.1. Khái niệm về trẻ em khuyết tật và thực hiện chính sách đối với trẻ em 
khuyết tật ............................................................................................................... 9 
 1.1.1. Trẻ em khuyết tật .................................................................................. 9 
 1.1.2. Chính sách đối với trẻ em khuyết tật .................................................. 15 
 1.1.3. Thực hiện chính sách đối với trẻ em khuyết tật .................................. 22 
1.2. Quy trình thực hiện chính sách đối với trẻ em khuyết tật ............................ 23 
 1.2.1. Xây dựng kế hoạch triển khai thực hiện chính sách đối với trẻ em 
 khuyết tật ....................................................................................................... 23 
 1.2.2. Tổ chức thực hiện chính sách đối với trẻ em khuyết tật ..................... 24 
 1.2.3. Đôn đốc thực hiện chính sách đối với trẻ em khyết tật ...................... 24 
 1.2.4. Đánh giá, tổng kết rút kinh nghiệm trong thực hiện chính sách đối với 
 trẻ em khuyết tật ............................................................................................ 25 
1.3. Vai trò của thực hiện chính sách đối với trẻ em khuyết tật ......................... 25 
 1.3.1. Thực hiện định hướng của Đảng, chính sách của Nhà nước đối với trẻ 
 em khuyết tật ................................................................................................. 25 
 1.3.2. Điều chỉnh chính sách của nhà nước đối với trẻ em khuyết tật .......... 26 
 1.3.3. Huy động các nguồn lực nhằm thực hiện mục tiêu chính sách đối với 
 trẻ em khuyết tật ............................................................................................ 27 
 1.3.4. Thực hiện an sinh xã hội đối với trẻ em khuyết tật ............................ 28 
1.4. Các yếu tố tác động đến thực hiện chính sách đối với trẻ em khuyết tật ........... 29 
 1.4.1. Hệ thống thể chế nhà nước ................................................................. 29 1.4.2. Tính chất của vấn đề chính sách ......................................................... 30 
 1.4.3. Năng lực thực thi chính sách của cán bộ quản lý và công chức ......... 30 
 1.4.4. Điều kiện tài chính và cơ sở vật chất để thực thi chính sách .............. 31 
1.5. Kinh nghiệm thực hiện chính sách đối với trẻ em khuyết tật ở một số nước 
và giá trị tham khảo cho Việt Nam ..................................................................... 31 
 1.5.1. Kinh nghiệm tổ chức thực hiện chính sách đối với trẻ em khuyết tật ở 
 Nhật Bản ....................................................................................................... 31 
 1.5.2. Kinh nghiệm tổ chức thực hiện chính sách đối với trẻ em khuyết tật 
 của Malaysia ................................................................................................. 33 
 1.5.3. Kinh nghiệm tổ chức thực hiện chính sách đối với trẻ em khuyết tật ở 
 nước cộng hòa nhân dân Trung Hoa ............................................................. 37 
 1.5.4. Giá trị tham khảo cho Việt Nam ......................................................... 39 
Tiểu kết chương 1 ................................................................................................ 41 
Chương 2. THỰC TRẠNG TRẺ EM KHUYẾT TẬT VÀ THỰC HIỆN CHÍNH 
SÁCH ĐỐI VỚI TRẺ EM KHUYẾT TẬT Ở VIỆT NAM ................................ 42 
2.1. Thực trạng trẻ em khuyết tật và chính sách đối với trẻ em khuyết tật ở Việt 
Nam hiện nay ...................................................................................................... 42 
 2.1.1. Thực trạng trẻ em khuyết tật ở Việt Nam hiện nay ........................... 42 
 2.1.2. Thực trạng nội dung chính sách đối với trẻ em khuyết tật ở Việt Nam ...... 43 
2.2. Phân tích thực trạng thực hiện chính sách đối với trẻ em khuyết tật ở Việt 
Nam ..................................................................................................................... 49 
 2.2.1. Quy trình thực hiện chính sách đối với trẻ em khuyết tật ở Việt Nam
 ....................................................................................................................... 49 
 2.2.2. Kết quả thực hiện một số chính sách đối với trẻ em khuyết tật ......... 54 
2.3. Đánh giá thực trạng thực hiện chính sách đối với trẻ em khuyết tật ở Việt 
Nam ..................................................................................................................... 69 
 2.3.1. Kết quả thực hiện chính sách đối với TEKT ở Việt Nam .................. 69 
 2.3.2. Hạn chế trong tổ chức thực hiện chính sách đối với trẻ em khuyết tật ở 
 Việt Nam ....................................................................................................... 72 2.3.3. Nguyên nhân hạn chế trong thực hiện chính sách đối với trẻ em 
 khuyết tật ở Việt Nam ................................................................................... 72 
Tiểu kết chương 2 ................................................................................................ 74 
Chương 3. QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUY TRÌNH THỰC 
HIỆN CHÍNH SÁCH ĐỐI VỚI TRẺ EM KHUYẾT TẬT Ở VIỆT NAM ....... 76 
3.1.Quan điểm và định hướng giải quyết vấn đề trẻ em khuyết tật ở Việt Nam 76 
 3.1.1. Quan điểm về giải quyết vấn đề trẻ em khuyết tật ở Việt Nam ......... 76 
 3.1.2. Định hướng về giải quyết vấn đề trẻ em khuyết tật ở Việt Nam ........ 79 
3.2. Giải pháp hoàn thiện quy trình thực hiện chính sách đối với TEKT ở Việt 
Nam ..................................................................................................................... 82 
 3.2.1. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền và giáo dục nâng cao nhận thức xã 
 hội về trẻ em khuyết tật, phổ biến các chính sách đối với trẻ em khuyết tật 82 
 3.2.2. Tăng cường sự tham gia của người dân, đặc biệt là chính bản thân gia 
 đình có trẻ em khuyết tật và trẻ em khuyết tật .............................................. 84 
 3.2.3. Hoàn thiện chính sách của Nhà nước đối với trẻ em khuyết tật trong 
 một số lĩnh vực .............................................................................................. 85 
 3.2.4. Bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ cho đội ngũ cán bộ, công chức làm 
 công tác thực hiện chính sách đối với trẻ em khuyết tật ............................... 86 
 3.2.5. Theo dõi, giám sát đánh giá, kiểm tra, sơ tổng kết hoạt động thực hiện 
 chính sách đối với trẻ em khuyết tật ............................................................. 88 
 3.2.6. Đẩy mạnh công tác xã hội hóa, huy động nguồn lực của các tổ chức xã 
 hội trong thực hiện chính sách đối với trẻ em khuyết tật ............................. 88 
 3.2.7. Phối hợp các Bộ, ngành trong việc bảo đảm thực hiện chính sách về 
 người khuyết tật, trẻ em khuyết tật ............................................................... 89 
3.3. Đề xuất mô hình tổ chức chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục và hướng nghiệp 
cho trẻ em khuyết tật ở Việt Nam ....................................................................... 93 
Tiểu kết chương 3 ................................................................................................ 96 
KẾT LUẬN ......................................................................................................... 98 
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................... 100 MỞ ĐẦU 
 1. Tính cấp thiết của luận văn 
 Trước tình hình thế giới có nhiều diễn biến phức tạp như nội chiến, nạn 
khủng bố, khủng hoảng người di cư, dịch bệnh; sự biến đổi khí hậu toàn cầu, ô 
nhiễm môi trường, thiên tai, tai nạn đã làm người khuyết tật, trẻ em khuyết tật 
tăng lên đáng kể trong những năm gần đây. Nhiều tổ chức thế giới như Tổ chức 
Lao động quốc tế, Tổ chức Khoa học, Giáo dục và Văn hóa của Liên Hợp Quốc, 
Tổ chức Y tế thế giới, Quỹ Nhi đồng Liên Hiệp Quốc và các tổ chức khác tiếp 
tục khẳng định về quyền con người, quyền của trẻ em, quyền của người khuyết 
tật cũng như quyền của trẻ em khuyết tật trong các Hiến chương, Công ước, 
Nghị quyết đồng thời xây dựng nhiều chương trình, đề án hỗ trợ người khuyết 
tật đặc biệt là trẻ em khuyết tật, tuy nhiên nhiều người khuyết tật, trẻ em khuyết 
tật vẫn đang gặp nhiều khó khăn và chịu nhiều thiệt thòi, chưa được tiếp cận với 
các dịch vụ dành cho người khuyết tật, nhiều trẻ em khuyết tật đang bị lãng 
quên. Do đó việc xây dựng và thực hiện chính sách cho người khuyết tật và trẻ 
em khuyết tật ở các nước trên thế giới là vô cùng quan trọng, giúp người khuyết 
tật và trẻ em khuyết tật giảm bớt khó khăn trong cuộc sống, tự vươn lên, vượt 
qua những mặc cảm, tự ti và phát triển với khả năng của mình để hòa nhập với 
cộng đồng và xã hội. 
 Tại Việt Nam, sau chiến tranh chống Mỹ hàng triệu người bị thương và tàn 
tật, những người còn sống tiếp tục phải đối mặt với các vấn đề nghiêm trọng về 
kinh tế, xã hội và môi trường mà cuộc chiến đã gây ra, nhiều trẻ em dị tật bẩm 
sinh do di chứng của chất độc da cam/ Đi ô xin, nhiều trẻ vẫn tiếp tục bị khuyết 
tật do bom mìn chưa nổ còn sót lại sau chiến tranh. Ngoài hậu quả của chiến 
tranh, việc gây ra khuyết tật còn do ô nhiễm môi trường, thiên tai, bệnh dịch, tai 
nạn Sau khi giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, Việt Nam đã có nhiều 
chương trình, đề án hỗ trợ người khuyết tật, trẻ em khuyết tật, tuy nhiên đất 
 1 nước trong thời kỳ đó còn nghèo do đó việc hỗ trợ, chăm sóc cho người khuyết 
tật, trẻ em khuyết tật là rất hạn chế. 
 Chuyển sang giai đoạn phát triển kinh tế, hội nhập quốc tế, Đảng, Nhà 
nước, chính phủ cũng như các tổ chức chính trị xã hội đã có điều kiện quan tâm 
nhiều hơn đến người khuyết tật và trẻ em khuyết tật thông qua hàng loạt các 
chính sách, đạo luật nhằm hỗ trợ người khuyết tật như trong Bộ Luật lao động, 
Pháp lệnh người khuyết tật được ban hành ngày 30 tháng 7 năm 1998, luật giáo 
dục, luật phổ cập giáo dục tiểu học, luật bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em, 
luật dạy nghề cùng hệ thống văn bản pháp quy liên quan, gần đây là việc dự 
thảo, thu thập ý kiến đóng góp xây dựng Bộ luật lao động sửa đổi, bổ sung và 
ban hành Luật NKT ngày 17/6/2010 nhằm bảo đảm sự bình đẳng cho NKT, 
TEKT, dần dần người khuyết tật, trẻ em khuyết tật đã tiếp cận được các dịch vụ 
y tế, phục hồi chức năng, giáo dục, việc làm, văn hóa, thể thao, giải trí, giao 
thông tại các nơi công cộng và công nghệ thông tin. 
 Căn cứ vào Luật người khuyết tật năm 2010, Nghị định Quy định chi tiết 
và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật người khuyết tật; Đề án giúp người 
khuyết tật giai đoạn 2012 đến 2020 (trong đó có nhiều phần về trẻ em khuyết 
tật), nhiều chính sách cho người khuyết tật đã được xây dựng và tổ chức thực 
hiện, đặc biệt các chính sách đối với TEKT. Theo thống kê của Bộ Lao động và 
Thương binh Xã hội, hiện nay cả nước có khoảng 1,2 triệu trẻ em khuyết tật và 
nhiều trẻ em đang sống tại gia đình và cộng đồng chưa được chăm sóc sức khỏe, 
giáo dục và các dịch vụ khác. Trước thực trạng này Đảng và Nhà nước đưa ra 
nhiều chủ trương, chính sách, đề án hỗ trợ trẻ em khuyết tật nhằm tạo điều kiện 
tốt nhất để trẻ em khuyết tật có cuộc sống tốt đẹp và được hưởng đầy đủ các 
quyền về cả tinh thần và vật chất như những trẻ em bình thường khác; cấp giấy 
phép hoạt động cho các Trung tâm chăm sóc TEKT, trung tâm phục hồi chức 
năng cho TEKT, hỗ trợ chính sách cho những người chăm sóc TEKT, đưa các 
chương trình giáo dục phù hợp cho TEKT tại các cơ sở bảo trợ xã hội, các 
Trung tâm chăm sóc TEKT, hỗ trợ kinh phí nuôi dưỡng hàng tháng, một số tỉnh, 
 2