Luận văn Giáo dục về quyền con người ở tỉnh Đắk Lắk hiện nay

 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ 
 HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA 
 HOÀNG NGỌC LONG 
Giáo dục về quyền con người 
 ở tỉnh Đắk Lắk hiện nay
LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH 
 ĐẮK LẮK – NĂM 2016 
 2 
 HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA 
 PHÂN VIỆN TÂY NGUYÊN 
 ھھھھھھھھھھ 
 LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP 
 Đề tài: 
 GIÁO DỤC VỀ QUYỀN CON NGƯỜI Ở TỈNH ĐẮK LẮK 
 HIỆN NAY 
Họ và tên học viên: Hoàng Ngọc Long 
Lớp: LH1 – TN2 
Chuyên ngành: Luật Hiến pháp và Luật Hành chính (60 38 01 02) 
Khóa: 2014-2016 
Cơ sở đào tạo: Học viện Hành chính Quốc gia- Phân viện Tây nguyên 
Người hướng dẫn: PGS.TS. Lương Thanh Cường 
 Đăk Lăk năm 2016 
 3 
 MỤC LỤC 
1. Tính cấp thiết của đề tài..................................................................................7 
2. Tình hình nghiên cứu đề tài............................................................................8 
3. Mục đích nghiên cứu và nhiệm vụ của Luận văn ..........................................9 
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của Luận văn ...........................................9 
5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu.....................................................10 
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn......................................................10 
7. Kết cấu Luận văn ............................................................................................10 
Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ GIÁO DỤC QUYỀN CON NGƯỜI ............11 
1.1. NHẬN THỨC CHUNG VỀ QUYỀN CON NGƯỜI VÀ GIÁO DỤC 
QUYỀN CON NGƯỜI........................................................................................11 
 1.1.1. Khái niệm, tính chất và đặc điểm quyền con người ......................11 
 1.1.1.2. Tính chất của quyền con người ...................................................14 
 1.1.1.3. Đặc điểm của quyền con người....................................................16 
 1.1.2.1. Khái niệm giáo dục quyền con người..........................................20 
 1.1.2.2. Mục đích của giáo dục quyền con người.....................................21 
 1.1.2.3. Vai trò của giáo dục quyền con người.........................................24 
1.2. CÁC YẾU TỐ CẤU THÀNH GIÁO DỤC QUYỀN CON NGƯỜI...........28 
 1.2.1. Chủ thể giáo dục quyền con người.................................................28 
 1.2.2. Khách thể, đối tượng giáo dục quyền con người ...........................29 
 1.2.3. Hình thức giáo dục quyền con người .............................................33 
 1.2.4. Nội dung giáo dục quyền con người...............................................35 
 1.2.5. Phương pháp giáo dục quyền con người........................................38 
1.3. CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN GIÁO DỤC QUYỀN CON NGƯỜI.43 
 1.3.1. Ý thức pháp luật của mỗi người dân..............................................43 
 1.3.2. Hệ thống thể chế cầm quyền...........................................................44 
 1.3.3.Trình độ phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội...................................45 
 4 
 1.4. CÁC BẢO ĐẢM GIÁO DỤC QUYỀN CON NGƯỜI................................45 
 1.4.1. Bảo đảm về chính trị .......................................................................45 
 1.4.2. Bảo đảm về kinh tế..........................................................................47 
 1.4.3. Bảo đảm về xã hội và nhận thức xã hội..........................................47 
 1.4.4. Bảo đảm về pháp lý .........................................................................48 
 1.4.5. Bảo đảm về nguồn nhân lực và vật lực...........................................50 
Chương 2 THỰC TRẠNG VÀ QUAN ĐIỂM, GIẢI PHÁP GIÁO DỤC .........53 
QUYỀN CON NGƯỜI Ở ĐẮK LẮK HIỆN NAY.............................................53 
2.1. ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN, KINH TẾ, CHÍNH TRỊ, VĂN HÓA, XÃ HỘI 
CỦA GIÁO DỤC QUYỀN CON NGƯỜI Ở ĐẮK LẮK ...................................53 
 2.1.1. Điều kiện địa lý – tự nhiên và xã hội ..............................................53 
 2.1.2. Đặc điểm tình hình kinh tế..............................................................54 
 2.1.3. Đặc điểm tình hình chính trị - xã hội..............................................58 
 2.1.4. Tình hình văn hóa – xã hội .............................................................60 
2.2. HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC QUYỀN CON NGƯỜI Ở ĐẮK LẮK HIỆN 
NAY......................................................................................................................62 
 2.2.1. Hoạt động giáo dục quyền con người trong trường học................62 
 2.2.2. Hoạt động giáo dục quyền con người bên ngoài trường học.........66 
2.3. NHỮNG THÀNH TỰU, HẠN CHẾ VÀ NGUYÊN NHÂN TRONG GIÁO 
DỤC VỀ QUYỀN CON NGƯỜI Ở ĐẮK LẮK HIỆN NAY. ............................70 
 2.3.1. Những thành tựu .............................................................................70 
 2.3.2. Những tồn tại...................................................................................74 
 2.3.3. Nguyên nhân rút ra từ thực tiễn giáo dục quyền con người ở Đắk 
Lắk trong thời gian qua ......................................................................................78 
2.4. PHƯƠNG HƯỚNG, GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG GIÁO DỤC VỀ 
QUYỀN CON NGƯỜI Ở ĐẮK LẮK HIỆN NAY.............................................79 
 2.4.1. Phương hướng chung......................................................................79 
 2.4.2. Các giải pháp tăng cường giáo dục quyền con người ở Đắk Lắk 
hiện nay................................................................................................................82 
 2.4.2.1. Tăng cường tuyên truyền, phổ biến về quyền con người ..................82 
 5 
 2.4.2.2. Lồng ghép nội dung giáo dục về quyền con người vào chương trình 
 đào tạo ở tất cả các cấp giáo dục ...................................................................86 
 2.4.2.3. Đẩy mạnh việc tuyên truyền, phổ biến pháp luật Quốc tế về quyền 
 con người.......................................................................................................87 
 2.4.2.4. Tăng cường nhận thức của người dân về vấn đề giới, bình đẳng giới, 
 chống lại các định kiến xã hội và phân biệt đối xử về giới, sắc tộc, tôn giáo 89 
 2.4.2.5. Tăng cường bảo vệ quyền con người trong lĩnh vực tư pháp hình sự 
 ở Đắk Lắk ......................................................................................................92 
 2.4.2.6. Nâng cao chất lượng đội ngũ làm công tác giáo dục quyền con người
 .......................................................................................................................93 
 2.4.2.7. Xóa đói, giảm nghèo, thực hiện công bằng xã hội, giảm sự phân hóa 
 giàu nghèo, bảo đảm nền tảng cho phát triển bền vững ..............................94 
KẾT LUẬN .........................................................................................................95 
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................97 
 6 
 MỞ ĐẦU 
 1. Tính cấp thiết của đề tài 
 Quyền con người, hay nhân quyền, là một giá trị cơ bản, quan trọng của nhân 
loại. Đó là thành quả của sự phát triển lịch sử, là một đặc trưng của xã hội văn 
minh. Quyền con người cũng là một quy phạm pháp luật, đương nhiên nó đòi hỏi tất 
cả mọi thành viên của xã hội, không loại trừ bất cứ ai, đều có quyền và nghĩa vụ 
phải tôn trọng các quyền và tự do của mọi người. 
 Được chính thức pháp điển hóa trong luật quốc tế từ sau Chiến tranh thế giới 
thứ hai, quyền con người đã trở thành một hệ thống các tiêu chuẩn pháp luật quốc tế 
có tính chất bắt buộc với mọi quốc gia, và việc tôn trọng, bảo vệ các quyền con 
người đã trở thành thước đo về trình độ văn minh của các nước và các dân tộc trên 
thế giới. Ở Việt Nam, kể từ khi giành độc lập năm 1945, Đảng và Nhà nước ta luôn 
chú trọng đến quyền con người. Tuyên ngôn độc lập của nước Việt Nam dân chủ 
cộng hòa do Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc ngày 2/9/1945 được coi là một văn kiện có 
tính lịch sử trên phương diện quốc tế về quyền con người. Trên cơ sở đó, quyền con 
người đã được ghi nhận trong các bản Hiến pháp nước ta: Hiến pháp năm 1946, 
Hiến pháp năm 1959, Hiến pháp năm 1980, Hiến pháp năm 1992 và gần đây nhất là 
Hiến pháp 1992 sửa đổi ngày 28 tháng 11 năm 2013 tại Kỳ họp thứ 6, Quốc hội 
Khóa XIII. 
 Mặc dù quyền con người có ứng dụng và ảnh hưởng ngày càng mạnh mẽ đến 
mọi lĩnh vực của đời sống chính trị, xã hội nhưng do một số nguyên nhân, hoạt 
động giáo dục về quyền con người ở nước ta còn nhiều hạn chế. Điều này dẫn tới 
một số hệ quả tiêu cực đó là do thiếu kiến thức về quyền, người dân không biết tự 
bảo vệ các quyền của mình, đồng thời thiếu ý thức trách nhiệm trong việc thực hiện 
các nghĩa vụ công dân, dẫn đến sự vi phạm các quyền hợp pháp của người khác 
hoặc của cộng đồng. 
 Trong công cuộc xây dựng Nhà nước pháp quyền hiện nay, việc giáo dục 
nhân quyền có ý nghĩa to lớn hơn bao giờ hết vì nó thúc đẩy quá trình hội nhập của 
Việt Nam với thế giới và khu vực, góp phần xây dựng nền văn hóa nhân quyền toàn 
cầu. Xuất phát từ những nhu cầu lý luận và thực tiễn trên đây, việc nghiên cứu làm 
rõ cơ sở lý luận, đánh giá những thành tựu đã đạt được và những khuyết điểm còn 
tồn tại của giáo dục nhân quyền; đồng thời xác định phương hướng hoàn thiện hóa 
giáo dục nhân quyền là việc làm hết sức cần thiết và cấp bách cả trên bình diện 
quốc gia và ở từng địa phương. 
 7 
 Đắk Lắk là một tỉnh lớn ở vùng Tây Nguyên. Vấn đề giáo dục pháp luật nói 
chung, những năm qua đã được quan tâm phát triển bởi các cơ quan hữu quan. Tuy 
nhiên, vấn đề giáo dục quyền con người còn là vấn đề mới, cần được nghiên cứu 
sâu sắc cả về lý luận cũng như thực tiễn để tạo cơ sở vững chắc cho hoạt động này 
trong thời gian tới. Do vậy, tôi chọn đề tài “Giáo dục về quyền con người ở tỉnh 
Đắk Lắk hiện nay” làm đề tài luận văn cao học chuyên ngành Luật Hiến pháp – 
Luật Hành chính của mình. 
 2. Tình hình nghiên cứu đề tài 
 Vấn đề giáo dục pháp luật nói chung đã nhận được sự quan tâm của nhiều cơ 
quan, tổ chức và các nhà khoa học. Từ năm 1995 tới nay đã có nhiều công trình 
nghiên cứu, có thể kể tên một số công trình tiêu biểu sau: 
 + Công trình đã viết thành sách: 
 Bàn về giáo dục pháp luật của hai tác giả Trần Ngọc Đường và Dương 
Thanh Mai, NXB Chính trị Quốc Gia, Hà Nội, 1995; Sống và làm việc theo pháp 
luật - Một số vấn đề giáo dục pháp luật cho thanh niên, NXB Thanh niên, Hà Nội, 
1997; Giáo dục quyền con người, Những vấn đề lý luận và thực tiễn của GS.TS Võ 
Khánh Vinh chủ biên,NXB Khoa học xã hội, 2011. 
 + Các đề tài khoa học cấp Nhà nước và cấp bộ: 
 Tìm kiếm mô hình giáo dục pháp luật có hiệu quả trong một số dân tộc ít 
người, Đề tài khoa học cấp Bộ của Viện Nghiên cứu khoa học pháp lý - Bộ Tư 
pháp, 1995; Đổi mới giáo dục pháp luật trong hệ thống các trường chính trị ở nước 
ta hiện nay, Đề tài khoa học cấp Bộ của Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, 
2000; Cơ sở lý luận và thực tiễn của việc xây dựng chương trình quốc gia về phổ 
biến giáo dục pháp luật trong giai đoạn tới, Đề tài khoa học cấp Bộ của Bộ Tư 
pháp, 2004... 
 + Các luận án, luận văn: 
 Giáo dục pháp luật qua hoạt động tư pháp ở Việt Nam, Luận án Phó tiến sĩ 
Luật học của tác giả Dương Thanh Mai, 1996; Giáo dục pháp luật trong các trường 
đại học, trung học chuyên nghiệp và dạy nghề (không chuyên luật) ở nước ta hiện 
nay, Luận án Phó tiến sĩ Luật học của tác giả Đinh Xuân Thảo, 1996; Giáo dục 
quyền con người, quyền công dân ở nước ta hiện nay – Thực trạng và giải pháp, 
Luận văn thạc sỹ Luật học của tác giả Nguyễn Hữu Trí, Học viện Chính trị Quốc 
gia Hồ Chí Minh, Hà Nội 2001 và một số luận văn thạc sĩ luật học, luận văn cử 
nhân của Học viện Báo chí và Tuyên truyền, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí 
 8 
 Minh, Trường Đại học Luật Hà Nội, Khoa Luật - Đại học Quốc gia Hà Nội và các 
cơ sở khác. 
 Các công trình nói trên đã nêu ra nhiều vấn đề rất cơ bản cả về lý luận và 
thực tiễn trong hoạt động giáo dục pháp luật trên nhiều góc độ. Tuy nhiên, có thể 
nói rằng, hiện nay vẫn có rất ít các công trình nghiên cứu chuyên sâu về giáo dục 
quyền con người, nhất là nghiên cứu ở bình diện một địa phương như tỉnh Đắk Lắk. 
Vì vậy, đây là đề tài nghiên cứu có hệ thống trên cơ sở kế thừa có chọn lọc kết quả 
nghiên cứu của các công trình, tài liệu khoa học trên và các tài liệu khác có liên 
quan về giáo dục quyền con người ở Việt Nam hiện nay. 
 3. Mục đích nghiên cứu và nhiệm vụ của Luận văn 
 3.1. Mục đích nghiên cứu 
 Luận văn nghiên cứu cơ sở lý luận, đánh giá thực trạng của vấn đề quyền con 
người, giáo dục quyền con người ở Đắk Lắk hiện nay, để xác định được phương 
hướng, đề xuất các giải pháp nhằm tăng cường công tác giáo dục quyền con người ở 
Đắk Lắk trong điều kiện xây dựng Nhà nước pháp quyền ở nước ta hiện nay. 
 3.2. Nhiệm vụ của luận văn 
 Để thực hiện được mục đích trên, luận văn đặt ra các nhiệm vụ: 
 - Tìm hiểu những khái niệm, tính chất và đặc điểm của quyền con người; 
 - Hệ thống hóa lý luận chung về giáo dục quyền con người; 
 - Đánh giá thực trạng của công tác giáo dục quyền con người ở Đắk Lắk 
hiện nay; 
 - Từ thực trạng đó, đề xuất các phương hướng, giải pháp nhằm tăng cường 
hiệu quả công tác giáo dục quyền con người ở tỉnh Đắk Lắk. 
 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của Luận văn 
 4.1. Đối tượng nghiên cứu 
 Luận văn phân tích những vấn đề lý luận cơ bản về quyền con người và giáo 
dục về quyền con người, trên cơ sở đó làm nền tảng để nghiên cứu vấn đề thực trạng 
hoạt động giáo dục quyền con người ở tỉnh Đắk Lắk thời gian qua, nghiên cứu những 
giải pháp nâng cao việc hoàn thiện hoạt động này trong thời gian tới. 
 4.2. Phạm vi nghiên cứu 
 - Phạm vi về đối tượng: Hoạt động giáo dục quyền con người của các chủ thể 
có thẩm quyền, trách nhiệm trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk; 
 - Phạm vi về nội dung: Quyền con người nói chung. 
 9 
 - Phạm vi thời gian, không gian: Trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk; trong khoảng 
thời gian từ 2013 trở lại đây (2016). 
 5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu 
 5.1. Cơ sở lý luận 
 Luận văn được thực hiện trên cơ sở vận dụng quan điểm của chủ nghĩa Mác 
– Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và quan điểm của Đảng ta về Nhà nước pháp quyền 
xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam, quan hệ giữa Nhà nước pháp quyền với quyền con 
người, với giáo dục quyền con người ở nước ta. 
 5.2. Phương pháp nghiên cứu 
 Luận văn sử dụng phương pháp thống kê, hệ thống, so sánh, phân tích, tổng 
hợp để nghiên cứu các vấn đề lý luận, khảo sát, phân tích và đánh giá thực trạng 
giáo dục về quyền con người ở Đắk Lắk hiện nay nhằm đề xuất, luận chứng một 
cách khoa học phương hướng, giải pháp tăng cường giáo dục về quyền con người ở 
tỉnh Đắk Lắk trong giai đoạn hiện nay. 
 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn 
 Đây là công trình chuyên khảo nghiên cứu tương đối có hệ thống về giáo dục 
quyền con người ở tỉnh Đắk Lắk hiện nay; trên cơ sở tính đặc thù của quyền con 
người và hoạt động giáo dục quyền con người, Luận văn đánh giá thực trạng và 
phân tích nguyên nhân làm hạn chế hiệu quả giáo dục quyền con người ở Đắk Lắk 
trong thời gian qua; trên cơ sở đó, đề xuất các giải pháp góp phần thực hiện tốt vấn 
đề giáo dục quyền con người ở Đắk Lắk. 
 7. Kết cấu Luận văn 
 Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, luận văn gồm: 
 Chương 1: Cơ sở lý luận về giáo dục quyền con người 
 Chương 2: Thực trạng và quan điểm, giải pháp giáo dục quyền con người ở 
Đắk Lắk hiện nay 
 10 
 Chương 1 
 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ GIÁO DỤC QUYỀN CON NGƯỜI 
 1.1. NHẬN THỨC CHUNG VỀ QUYỀN CON NGƯỜI VÀ GIÁO DỤC 
QUYỀN CON NGƯỜI 
 1.1.1. Khái niệm, tính chất và đặc điểm quyền con người 
 1.1.1.1. Khái niệm quyền con người 
 Quyền con người, theo định nghĩa trong “Đại từ điển Tiếng Việt” của Viện 
Ngôn ngữ học, cũng chính là “nhân quyền” [56]. Cho đến nay, chúng ta phải thừa 
nhận rằng khó có thể tìm thấy một định nghĩa triết học “kinh điển” nào về quyền 
con người. Ngay cả những nhà tư tưởng lớn như Lôccơ [John Locke (1632–1704)], 
Rútxô [Jean-Jacques Rousseau (1712 – 1778)] và sau này Mác [Karl Heinrich 
Marx (1818 – 1883)], Engen [Friedrich Engels (1820 - 1895)], Lênin [Vladimir 
Ilyich Lenin (1870 – 1924)] cũng không đưa ra một định nghĩa nào về khái niệm 
này giống như cách làm thông thường đối với các khái niệm triết học khác. Nhìn lại 
quá khứ và hiện tại, quyền con người thường được nhìn nhận theo các khuynh 
hướng khác nhau, trong đó chủ yếu theo bốn khuynh hướng là: Tự nhiên, thực định, 
kinh tế và quan niệm. 
 Thứ nhất: Khuynh hướng “quyền tự nhiên”: 
 Những tư tưởng coi quyền con người là quyền “tự nhiên”, “trời phú” đã xuất 
hiện ngay từ thời cổ đại. Ở Trung Quốc, Mặc Tử (479-381 trước Công nguyên) đã 
cho rằng quyền bình đẳng tự nhiên của con người đó là “ý trời”. Theo đó, mỗi 
người đều có quyền tham gia công việc Nhà nước tuỳ theo đạo đức và tài năng của 
họ, chứ không phải do dòng dõi quyết định. Cũng như vậy, mỗi người đều có các 
quyền giống nhau và đều bị trừng phạt nếu phạm tội. Ở Hy Lạp cổ đại, các nhà triết 
học cũng có những tư tưởng tương tự. 
 Giai cấp tư sản khi thực hiện cách mạng tư sản, đã coi quyền con người như 
một vũ khí của mình để tranh giành quyền lực với giai cấp phong kiến, và để tập 
hợp lực lượng trong xã hội; do đó ngay từ thế kỷ XVIII vấn đề nhân quyền đã được 
giai cấp tư sản đề cập, tiêu biểu như trong Tuyên ngôn độc lập của Hợp chủng quốc 
Hoa Kỳ năm 1776, Tuyên ngôn nhân quyền và dân quyền của Pháp năm 1789. 
 Tuyên ngôn Độc lập của Mỹ dựa trên Mười tu chính án do James Madison 
(1751 – 1836) đưa ra. Các tu chính án này hạn chế quyền lực của chính quyền liên 
 11