Luận văn Nâng cao năng lực cạnh tranh của Ngân hàng TMCP Kỹ thương Việt Nam trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế

 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO 
 TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI 
 ------------ 
 LÊ THU GIANG 
 NÂNG CAO NĂNG LỰC CẠNH TRANH 
CỦA NGÂN HÀNG TMCP KỸ THƯƠNG VIỆT NAM 
TRONG ĐIỀU KIỆN HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ 
 LUẬN VĂN THẠC SĨ KỸ THUẬT 
 QUẢN TRỊ KINH DOANH 
 HÀ NỘI - 2013 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO 
 TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI 
 ------------ 
 LÊ THU GIANG 
 NÂNG CAO NĂNG LỰC CẠNH TRANH 
CỦA NGÂN HÀNG TMCP KỸ THƯƠNG VIỆT NAM 
TRONG ĐIỀU KIỆN HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ 
 CHUYÊN NGÀNH: QUẢN TRỊ KINH DOANH 
 LUẬN VĂN THẠC SĨ KỸ THUẬT 
 QUẢN TRỊ KINH DOANH 
 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC 
 TS. ĐÀO THANH BÌNH 
 HÀ NỘI - 2013 Luận văn thạc sĩ Trường Đại học Bách Khoa Hà Nội 
 LỜI CAM ĐOAN 
 Tôi xin cam đoan luận văn là kết quả nghiên cứu của tôi. Các số liệu, thông 
tin của luận văn có tham khảo và sử dụng các tài liệu, thông tin được đăng tải trên 
các tác phẩm, tạp chí, sách, bài nghiên cứu và các trang website theo danh mục tài 
liệu của luận văn. 
 Tác giả luận văn 
 LÊ THU GIANG 
Học viên: Lê Thu Giang 
 Luận văn thạc sĩ Trường Đại học Bách Khoa Hà Nội 
 MỤC LỤC 
LỜI CAM ĐOAN 
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT 
DANH MỤC SƠ ĐỒ VÀ BẢNG BIỂU 
PHẦN MỞ ĐẦU ....................................................................................................1 
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA 
NHTM VÀ NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA NHTM ......................................4 
 1.1. Tổng quan về NHTM và cạnh tranh của NHTM ......................................4 
 1.1.1. NHTM và các hoạt động cơ bản của NHTM ...........................................4 
 1.1.2. Cạnh tranh trong hoạt động kinh doanh của NHTM ................................7 
 1.2.Các tiêu chí và phương pháp đánh giá năng lực cạnh tranh của NHTM ...... 9 
 1.2.1. Khái niệm về năng lực cạnh tranh ...........................................................9 
 1.2.2.Các tiêu chí đánh giá năng lực cạnh tranh của NHTM ........................... 10 
 1.3. Các phương pháp phân tích đánh giá năng lực cạnh tranh của NHTM 17 
 1.3.1. Phương pháp phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh 
 của NH ........................................................................................................... 17 
 1.3.2.Phương pháp phân tích các yếu tố cấu thành năng lực cạnh tranh của 
 NH ................................................................................................................. 18 
 1.3.3. Mô hình ma trận SWOT phân tích năng lực cạnh tranh và tăng cường 
 năng lực cạnh tranh của NHTM...................................................................... 20 
 1.4. Các nhân tố ảnh hưởng tới năng lực cạnh tranh của các NHTM ....... 23 
 1.4.1. Các nhân tố bên trong ........................................................................... 23 
 1.4.2.Các nhân tố bên ngoài............................................................................ 24 
 1.5. Kinh nghiệm nâng cao năng lực cạnh tranh của một số NHTM trên TG 28 
 1.5.1.Kinh nghiệm từ ngân hàng Citigroup ..................................................... 28 
 1.5.2.Kinh nghiệm từ ngân hàng Deutsche Bank ............................................ 30 
 1.5.3.Kinh nghiệm từ ngân hàng Bank of America ......................................... 31 
 1.5.4.Kinh nghiệm từ ngân hàng HSBC – Anh ............................................... 32 
 1.5.5.Bài học về nâng cao năng lực cạnh tranh đối với các NHTM tại Việt 
 Nam ............................................................................................................... 33 
CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA NHTM 
CP KỸ THƯƠNG VIỆT NAM (TECHCOMBANK) TRONG THỜI KỲ 
HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ ...................................................................... 35 
 2.1. Tổng quan về TECHCOMBANK .............................................................. 35 
 2.1.1. Quá trình hình thành, phát triển và cơ cấu tổ chức ................................ 35 
 2.1.2. Các hoạt động kinh doanh chính của TECHCOMBANK ...................... 37 
 2.2. Thực trạng năng lực cạnh tranh của TECHCOMBANK ............................ 48 
 2.2.1. Năng lực tài chính................................................................................. 48 
 2.2.2. Năng lực công nghệ .............................................................................. 57 
 2.2.3. Nguồn nhân lực .................................................................................... 59 
Học viên: Lê Thu Giang 
 Luận văn thạc sĩ Trường Đại học Bách Khoa Hà Nội 
 2.2.4. Năng lực quản lý và cơ cấu tổ chức. ..................................................... 60 
 2.2.5. Hệ thống mạng lưới và mức độ đa dạng hóa sản phẩm dịch vụ ............. 61 
 2.2.6. Chiến lược kinh doanh .......................................................................... 64 
 2.2.7. Năng lực quản trị rủi ro......................................................................... 64 
 2.2.8. Uy tín, thương hiệu và chất lượng sản phẩm dịch vụ............................. 65 
 2.3. Bối cảnh kinh tế vĩ mô Việt Nam . ............................................................. 66 
 2.4. Vận dụng mô hình SWOT đánh giá năng lực cạnh tranh của 
 TECHCOMBANK ........................................................................................... 68 
 2.4.1. Cơ hội và thách thức ............................................................................. 69 
 2.4.2. Điểm mạnh và điểm yếu ....................................................................... 73 
CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP NÂNG CAO NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA 
NGÂN HÀNG CỦA NHTM CỔ PHẦN KỸ THƯƠNG VIỆT NAM TRONG 
BỐI CẢNH HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ .................................................. 79 
 3.1. Định hướng phát triển của TECHCOMBANK và yêu cầu phải nâng 
 cao năng lực cạnh tranh .................................................................................. 79 
 3.1.1. Định hướng phát triển chung của ngành ngân hàng ............................... 79 
 3.1.2. Định hướng phát triển của TECHCOMBANK giai đoạn 2012 -2017 .... 80 
 3.2. Các giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh của TECHCOMBANK 
 trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế ......................................................... 82 
 3.2.1. Tăng vốn điều lệ thông qua việc phát hành cổ phiếu tặng thưởng cán 
 bộ nhân viên ................................................................................................... 82 
 3.2.2. Tăng cường tính chuyên môn trong quản lý .......................................... 86 
 3.2.3. Nâng cao chất lượng dịch vụ chăm sóc khách hàng .............................. 87 
 3.2.4. Đẩy mạnh công tác truyền thông, nâng cao hình ảnh, thương hiệu ........ 88 
 3.2.5. Đa dạng hóa sản phẩm .......................................................................... 89 
 3.3. Một số kiến nghị ........................................................................................ 90 
 3.3.1. Đối với Chính phủ và cơ quan chức năng ............................................. 90 
 3.3.2. Đối với Ngân hàng Nhà nước ............................................................... 91 
KẾT LUẬN .......................................................................................................... 93 
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................ 94 
Học viên: Lê Thu Giang 
 Luận văn thạc sĩ Trường Đại học Bách Khoa Hà Nội 
 DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT 
ACB : Ngân hàng TMCP Á Châu. 
Agribank : Ngân hàng NN&PTNT Việt Nam. 
BIDV : Ngân hàng Đầu tư và phát triển Việt Nam. 
CAR : Capital Adequacy Ratio - Tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu. 
DPRR : Dự phòng rủi ro. 
NHTM : Ngân hàng thương mại. 
NHNN : Ngân hàng nhà nước. 
ROA : Tỷ lệ thu nhập trên tổng tài sản. 
ROE : Tỷ lệ thu nhập trên vốn chủ sở hữu. 
Vietcombank : Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam. 
Vietinbank : Ngân hàng Công thương Việt Nam. 
VNĐ : Đồng Việt Nam. 
Sacombank : Ngân hàng TMCP Sài Gòn Thương Tín. 
TSCĐ : Tài sản cố định. 
TCTD : Tổ chức tín dụng. 
TMCP : Thương mại cổ phần. 
TTQT : Thanh toán quốc tế. 
TTR : Thanh toán chuyển tiền. 
Techcombank : Ngân hàng Thương mại Cổ phần Kỹ Thương Việt Nam. 
USD : Đô la Mỹ. 
Học viên: Lê Thu Giang 
 Luận văn thạc sĩ Trường Đại học Bách Khoa Hà Nội 
 DANH MỤC SƠ ĐỒ VÀ BẢNG BIỂU 
SƠ ĐỒ 
Sơ đồ 2.1: Cơ cấu tổ chức của TECHCOMBANK ............................................ 37 
BẢNG 
Bảng 1.1: Các chỉ số đo lường năng lực cạnh tranh của NH .................................. 19 
Bảng 1.2. Ma trận SWOT ...................................................................................... 21 
Bảng 2.1: Quy mô vốn của techcombank giai đoạn 2007-2011 .............................. 48 
Bảng 2.2: Quy mô vốn điều lệ của một số NHTM của các quốc gia trong khu vực .... 51 
Bảng 2.3: Bảng cơ cấu huy động vốn .................................................................... 52 
Bảng 2.4: Mô hình SWOT ..................................................................................... 69 
Bảng 2.5: Mạng lưới hoạt động của một số NHTM tại Việt Nam .......................... 77 
BIỂU 
Biểu đồ 2.1: Tốc độ tăng trưởng tín dụng qua các thời kỳ ................................. 42 
Biểu đồ 2.2: Thị phần tín dụng một số ngân hàng năm 2011 ............................ 42 
Biểu đồ 2.3. Cơ cấu cho vay theo thời hạn vay ................................................. 43 
Biều đồ 2.4: Tình trạng nợ xấu của một số ngân hàng theo nghiên cứu của 
 công ty chứng khoán VCBS tại quý I/2012 ................................... 44 
Biểu đồ 2.5: Chất lượng dư nợ cho vay năm 2011 ............................................ 44 
Biểu đồ 2.6: Phân tích chất lượng dư nợ cho vay 6 tháng đầu năm 2012 .......... 45 
Biểu đồ 2.7: Cơ cấu nợ tại thời điểm 31/12/2011 .............................................. 45 
Biểu đồ 2.8: Dư nợ cho vay theo ngành nghề kinh doanh 6 tháng đầu năm 
 2012 ............................................................................................. 46 
Biểu đồ 2.9: Thu nhập thuần kinh doanh ngoại tệ ............................................. 46 
Biểu đồ 2.10: Tăng trưởng vồn điều lệ của Techcombank giai đoạn 2006-2011 . 49 
Biểu đồ 2.11: Vốn điều lệ một số NHTM cổ phần tại Việt Nam ......................... 50 
Biểu đồ 2.12: Thị phần huy động vốn của một số ngân hàng năm 2011 .............. 53 
Biểu đồ 2.13: Cơ cấu huy động vốn theo loại nguồn ........................................... 53 
Biểu đồ 2.14: Biểu đồ cơ cấu huy động vốn của Techcombank .......................... 54 
Biểu đồ 2.15: Biểu đồ khả năng sinh lời của Techcombank ................................ 55 
Biểu đồ 2.16: Khả năng sinh lời trên tổng tài sản của một số NH ....................... 56 
Biểu đồ 2.17: Khả năng sinh lời trên vốn chủ sở hữu của một số NH ................. 56 
Biểu đồ 2.18: Hệ số an toàn vốn của một số Ngân hàng ..................................... 57 
Biểu đồ 2.19: Trình độ học vấn cán bộ nhân viên Techcombank ........................ 60 
Biểu đồ 2.20: Mạng lưới chi nhánh và phòng giao dịch ...................................... 61 
Biểu đồ 2.21: Biến động CPI và tỷ giá USD/VNĐ nửa cuối năm 2011 ............... 66 
Học viên: Lê Thu Giang 
 Luận văn thạc sĩ Trường Đại học Bách Khoa Hà Nội 
 PHẦN MỞ ĐẦU 
1. Sự cần thiết nghiên cứu đề tài 
 Cạnh tranh là xu hướng chung của mọi nền kinh tế. Nó ảnh hưởng tới tất cả 
các lĩnh vực, các thành phần kinh tế, các doanh nghiệp, các NHTM. Ngày nay hầu 
hết các quốc gia đều thừa nhận trong mọi hoạt động đều phải có cạnh tranh, coi 
cạnh tranh không những là môi trường và là động lực của sự phát triển, thúc đẩy sản 
xuất kinh doanh, tăng năng suất lao động, tăng hiệu quả mà còn là yếu tố quan trọng 
làm lành mạnh hóa các mối quan hệ kinh tế - chính trị - xã hội. 
 Ngân hàng là một trong những lĩnh vực được mở cửa mạnh nhất sau khi Việt 
Nam gia nhập WTO, thách thức lớn nhất của ngành ngân hàng là đối mặt với sự 
cạnh tranh ngày càng quyết liệt mạnh mẽ hơn. Để giành thế chủ động trong tiến 
trình hội nhập kinh tế quốc tế, hệ thống ngân hàng Việt Nam cần cải tổ cơ cấu một 
cách mạnh mẽ để trở thành hệ thống ngân hàng đa dạng về hình thức, có khả năng 
cạnh tranh cao, hoạt động an toàn và hiệu quả, huy động tốt các nguồn vốn trong xã 
hội và mở rộng đầu tư đáp ứng nhu cầu của phát triển đất nước. 
 Xu thế tất yếu của hoạt động cạnh tranh đang diễn ra không chỉ trên thị trường 
trong nước mà còn diễn ra trên toàn cầu, bên cạnh áp lực, thách thức lớn mà các 
NHTM Việt Nam phải đối mặt trong xu thế hội nhập kinh tế quốc tế và thực hiện 
các cam kết WTO cũng với các quy định, chính sách về quản lý NHTM của Chính 
phủ, đã, đang và sẽ tạo nhiều áp lực, khó khăn đối với NHTM Việt Nam. Với năng 
lực hạn chế như hiện nay, các ngân hàng Việt Nam đang phải đối mặt với những rủi 
ro lớn, và gây ảnh hưởng tới toàn bộ nền kinh tế. Điều này đòi hỏi bản thân mỗi 
ngân hàng phải nỗ lực nâng cao năng lực cạnh tranh của mình để không những 
đứng vững mà ngày càng phát triển hơn. Đặc biệt với Ngân hàng Thương mại Cổ 
phần Kỹ Thương Việt Nam (Techcombank) - một ngân hàng cổ phần lớn với mục 
tiêu là sẽ trở thành ngân hàng bán lẻ hàng đầu Việt Nam thì vấn đề này càng có ý 
nghĩa quan trọng. Từ những nhận thức như trên, đề tài “Nâng cao năng lực cạnh 
tranh của Ngân hàng TMCP Kỹ thương Việt Nam (Techcombank) trong điều 
kiện hội nhập kinh tế quốc tế” được chọn nghiên cứu. 
2. Mục đích nghiên cứu 
 Trên cơ sở lý luận về cạnh tranh, năng lực cạnh tranh, vận dụng lý thuyết, khai 
thác, tập hợp, xử lý các số liệu, luận văn nhằm: 
Học viên: Lê Thu Giang 
 1 Luận văn thạc sĩ Trường Đại học Bách Khoa Hà Nội 
 - Hệ thống hóa cơ sở lý thuyết về năng lực cạnh tranh của NHTM, đặc biệt 
trong điều kiện của các NHTM Việt Nam hiện nay. 
 - Đánh giá thực trạng năng lực cạnh tranh của Techcombank trong bối cảnh 
hội nhập kinh tế quốc tế, những kết quả đạt được và những mặt còn hạn chế 
 - Đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh của 
Techcombank. 
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 
 - Đối tượng nghiên cứu: Hoạt động của NHTM và các nhân tố tạo nên năng 
lực cạnh tranh của NHTM. 
 - Phạm vi nghiên cứu: Số liệu thu thập và phân tích của Techcombank trong 
giai đoạn từ 2006 – 2012. 
4. Phương pháp nghiên cứu 
 Đề tài dựa trên phương pháp điều tra, thống kê, so sánh, phân tích, tổng hợp, 
dự báo để nghiên cứu đưa ra các đề xuất cụ thể, nhằm đánh giá và hệ thống hóa các 
vấn đề nghiên cứu và đưa ra các đánh giá cho luận văn. 
5. Đóng góp của luận văn 
 Cho đến nay đã có một số công trình nghiên cứu về năng lực cạnh tranh của 
các ngân hàng thương mại như Luận án Tiến sỹ của Trịnh Quốc Trung, trường Đại 
học Kinh tế Tp. Hồ Chí Minh với đề tài “Các giải pháp nâng cao năng lực cạnh 
tranh và hội nhập của các NHTM đến năm 2010” hoặc Luận văn Thạc sỹ của Trần 
Thị Nguyệt, trường Đại học Ngoại thương với đề tài “Giải pháp nâng cao năng lực 
cạnh tranh của ngân hàng Đầu tư và phát triển Việt Nam trong giai đoạn hội nhập 
kinh tế quốc tế 2007 – 2010” hay Luận án Tiến sỹ của Lê Hồng Phong, Học viện 
Ngân hàng với đề tài “Nâng cao năng lực hoạt động của Ngân hàng chính sách xã 
hội Việt Nam”. Cũng có một số công trình nghiên cứu đến năng lực cạnh tranh của 
một số ngân hàng thương mại cổ phần ở Việt Nam như đề tài Luận văn Thạc sỹ 
“Năng cao năng lực cạnh tranh của Ngân hàng Đông Á trong tiến trình Hội nhập 
Kinh tế quốc tế” của tác giả Đỗ Diệu Trang, Đại học Ngoại thương. 
 Luận văn “Năng lực cạnh tranh của Ngân hàng thương mại cổ phần Kỹ 
thương Việt Nam (Techcombank) trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế” là 
một nghiên cứu mới, không trùng lặp với các nghiên cứu trước đây, tập trung đề 
Học viên: Lê Thu Giang 
 2 Luận văn thạc sĩ Trường Đại học Bách Khoa Hà Nội 
xuất cho một ngân hàng cụ thể là ngân hàng TECHCOMBANK. Luận văn đã thể 
hiện được các điểm mới đó là: 
 - Thứ nhất: Tập trung nghiên cứu vấn đề tăng cường năng lực cạnh tranh cho 
một ngân hàng cụ thể đó là Ngân hàng TECHCOMBANK trên cơ sở hệ thống hóa 
cơ sở lý thuyết về năng lực cạnh tranh của NHTM. 
 - Thứ hai: Đề xuất các giải pháp tăng cường năng lực cạnh tranh của Ngân 
hàng TECHCOMBANK với mô hình tổ chức phù hợp với bối cảnh hội nhập kinh tế 
quốc tế hiện nay. 
6. Kết cấu của luận văn 
 Ngoài phần mở đầu, kết luận, mục lục và danh mục tài liệu tham khảo, nội 
dung chính của luận văn bao gồm 3 chương như sau: 
 Chương 1: Tổng quan về hoạt động kinh doanh của NHTM và năng lực 
cạnh tranh của NHTM. 
 Chương 2: Thực trạng năng lực cạnh tranh của TMCP Kỹ thương Việt 
Nam (Techcombank) trong giai đoạn 2006-2012. 
 Chương 3: Giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh của TMCP Kỹ thương 
Việt Nam (Techcombank) trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế. 
 Trong quá trình thực hiện đề tài, được hướng dẫn tận tình của TS. Đào Thanh 
Bình, cùng với sự cố gắng của bản thân, nhưng với kiến thức và trải nghiệm thực tế còn 
hạn chế, thông tin, tài liệu tham khảo còn giới hạn, nên luận văn không tránh khỏi 
những thiếu sót, cũng như mức độ bao quát và chiều sâu chưa được nghiên cứu đề cập 
đến. Do vậy tác giả rất mong được sự hướng dẫn, chỉ bảo của thầy cô, các đóng góp 
của đồng nghiệp và những người có quan tâm, để đề tài được hoàn thiện hơn. 
 Tác giả xin được bày tỏ lòng biết ơn các thầy cô là giảng viên chuyên ngành 
tại Trường Đại học Bách Khoa Hà Nội, các bạn bè đồng nghiệp đã cung cấp tài liệu, 
thông tin cho tác giả, đặc biệt là TS. Đào Thanh Bình đã tận tình hướng dẫn, giúp 
đỡ tác giả hoàn thành luận văn này. 
Học viên: Lê Thu Giang 
 3