Luận văn Quản lý nhà nước bằng pháp luật về bảo vệ môi trường - Từ thực tiễn tỉnh Hải Dương

 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ 
 HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA 
 NGUYỄN THỊ HỒNG LINH 
 QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC BẰNG PHÁP LUẬT 
VỀ BẢO VỆ MÔI TRƢỜNG - TỪ THỰC TIỄN 
 TỈNH HẢI DƢƠNG 
LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH 
 HÀ NỘI – 2016 
 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ 
 HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA 
 NGUYỄN THỊ HỒNG LINH 
 QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC BẰNG PHÁP LUẬT 
VỀ BẢO VỆ MÔI TRƢỜNG - TỪ THỰC TIỄN 
 TỈNH HẢI DƢƠNG 
LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH 
 Chuyên ngành: Luật Hiến pháp và Luật Hành chính 
 Mã số: 60 38 01 02 
 NGƢỜI HƢỚNG DẪN: PGS.TS NGUYỄN QUANG TUYẾN 
 HÀ NỘI – 2016 LỜI CAM ĐOAN 
 Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu khoa học độc lập của 
riêng tôi. Các số liệu sử dụng phân tích trong luận án có nguồn gốc rõ ràng, 
đã công bố theo đúng quy định. Các kết quả nghiên cứu trong luận án do tôi 
tự tìm hiểu, phân tích một cách trung thực, khách quan và phù hợp với thực 
tiễn của địa phương. Các kết quả này chưa từng được công bố trong bất kỳ 
nghiên cứu nào khác. 
 TÁC GIẢ LUẬN VĂN 
 Nguyễn Thị Hồng Linh 
 LỜI CÁM ƠN 
 Với tình cảm trân trọng nhất, tác giả luận văn xin bày tỏ lòng biết ơn 
chân thành và sâu sắc tới Ban Giám đốc, Khoa sau Đại học, các thầy, cô giáo 
Học viện Hành chính quốc gia đã tận tình, chu đáo giảng dạy và truyền đạt 
kiến thức trong thời gian tác giả học tập, nghiên cứu tại trƣờng. Đặc biệt, xin 
gửi lời cám ơn sâu sắc tới PGS.TS. Nguyễn Quang Tuyến vì sự tận tình 
hƣớng dẫn, giúp đỡ tác giả trong quá trình thực hiện luận văn. 
 Xin cám ơn các thầy, cô giáo trong Hội đồng chấm luận văn Thạc sĩ đã 
có những ý kiến nhận xét xác đáng, quý báu giúp tác giả có điều kiện hoàn 
thiện tốt hơn những nội dung của luận văn trong tƣơng lai. 
 Xin cám ơn Ủy ban nhân dân tỉnh Hải Dƣơng, Sở Tài nguyên và Môi 
trƣờng tỉnh đã cung cấp thông tin và số liệu phục vụ cho công tác nghiên cứu 
của tác giả. 
 Xin trân trọng cám ơn! 
 Hà Nội, ngày tháng năm 2016 
 TÁC GIẢ LUẬN VĂN 
 Nguyễn Thị Hồng Linh 
 MỤC LỤC 
MỞ ĐẦU ............................................................................................................................... 1 
Chƣơng 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC BẰNG PHÁP LUẬT VỀ BẢO VỆ 
MÔI TRƢỜNG ...................................................................................................................... 8 
1.1. KHÁI NIỆM QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC BẰNG PHÁP LUẬT VỀ BẢO VỆ MÔI 
TRƢỜNG ............................................................................................................................... 8 
1.1.1. Khái niệm môi trƣờng, bảo vệ môi trƣờng và pháp luật về bảo vệ môi trƣờng ......... 8 
1.1.2. Quan niệm quản lý nhà nƣớc bằng pháp luật về bảo vệ môi trƣờng ......................... 16 
1.1.3. Mục tiêu của quản lý nhà nƣớc bằng pháp luật về bảo vệ môi trƣờng ...................... 20 
1.1.4. Các nguyên tắc của quản lý nhà nƣớc bằng pháp luật về bảo vệ môi trƣờng ............ 21 
1.2. NỘI DUNG, VAI TRÒ CỦA QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC BẰNG PHÁP LUẬT VỀ BẢO 
VỆ MÔI TRƢỜNG ............................................................................................................. 25 
1.2.1. Nội dung quản lý nhà nƣớc bằng pháp luật về bảo vệ môi trƣờng ............................ 25 
1.2.2. Vai trò quản lý nhà bằng pháp luật về bảo vệ môi trƣờng ......................................... 27 
1.2.3. Hệ thống cơ quan quản lý nhà nƣớc về môi trƣờng ................................................... 30 
1.3. ĐIỀU KIỆN BẢO ĐẢM QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC BẰNG PHÁP LUẬT VỀ BẢO VỆ 
MÔI TRƢỜNG .................................................................................................................... 40 
1.3.1. Đảm bảo về chính trị .................................................................................................. 40 
1.3.2. Bảo đảm về mặt pháp lý ............................................................................................ 41 
1.3.3. Bảo đảm về tổ chức, bộ máy và cán bộ, công chức làm nhiệm vụ bảo vệ môi 
 trƣờng .................................................................................................................................. 43 
1.3.4. Bảo đảm về vật chất, kỹ thuật, tài chính cho thực hiện quản lý nhà nƣớc bằng pháp 
luật về bảo vệ môi trƣờng .................................................................................................... 44 
Chƣơng 2 THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC BẰNG PHÁP LUẬT VỀ BẢO VỆ 
MÔI TRƢỜNG Ở TỈNH HẢI DƢƠNG .............................................................................. 45 
2.1. KHÁI QUÁT TÌNH HÌNH KINH TẾ - XÃ HỘI VÀ MÔI TRƢỜNG ẢNH HƢỞNG 
TỚI QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC BẰNG PHÁP LUẬT VỀ BẢO VỆ MÔI TRƢỜNG Ở TỈNH 
HẢI DƢƠNG ....................................................................................................................... 45 
2.1.1. Khái quát về tình hình kinh tế - xã hội ảnh hƣởng tới quản lý nhà nƣớc bằng pháp 
luật về bảo vệ môi trƣờng ở tỉnh Hải Dƣơng ....................................................................... 45 
 2.1.2. Thực trạng môi trƣờng ảnh hƣởng tới quản lƣ nhà nƣớc bằng pháp luật về bảo vệ 
môi trƣờng ở tỉnh Hải Dƣơng hiện nay................................................................................ 47 
2.2. THỰC TRẠNG CÔNG TÁC XÂY DỰNG VÀ BAN HÀNH CHÍNH SÁCH, PHÁP 
LUẬT VỀ TỔ CHỨC BẢO VỆ MÔI TRƢỜNG Ở TỈNH HẢI DƢƠNG ........................... 55 
2.2.1. Những kết quả đạt đƣợc ............................................................................................. 55 
2.2.2. Những mặt hạn chế .................................................................................................... 57 
2.2.3. Nguyên nhân của những hạn chế ............................................................................... 59 
2.3. THỰC TRẠNG TỔ CHỨC THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ BẢO VỆ MÔI TRƢỜNG 
Ở TỈNH HẢI DƢƠNG ........................................................................................................ 60 
2.3.1 Những kết quả đạt đƣợc .............................................................................................. 60 
2.3.2. Những mặt hạn chế, khiếm khuyết ............................................................................ 62 
2.3.3. Nguyên nhân của những hạn chế ............................................................................... 63 
2.4. THỰC TRẠNG CÔNG TÁC THANH TRA, KIỂM TRA, GIÁM SÁT VÀ XỬ LÝ VI 
PHẠM PHÁP LUẬT VỀ BẢO VỆ MÔI TRƢỜNG Ở TỈNH HẢI DƢƠNG .................... 66 
2.4.1. Những kết quả đạt đƣợc ............................................................................................. 66 
2.4.2. Những mặt hạn chế, khiếm khuyết ............................................................................ 68 
2.4.3. Nguyên nhân của những hạn chế, khiếm khuyết ....................................................... 69 
Chƣơng 3 QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP BẢO ĐẢM, NÂNG CAO HIỆU QUẢ QUẢN 
LÝ NHÀ NƢỚC BẰNG PHÁP LUẬT VỀ BẢO VỆ MÔI TRƢỜNG Ở TỈNH HẢI 
DƢƠNG HIỆN NAY ........................................................................................................... 72 
3.1. QUAN ĐIỂM BẢO ĐẢM VÀ NÂNG CAO HIỆU QUẢ QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC 
BẰNG PHÁP LUẬT VỀ BẢO VỆ MÔI TRƢỜNG Ở TỈNH HẢI DƢƠNG .................... 72 
3.1.1. Quản lý nhà nƣớc bằng pháp luật về bảo vệ môi trƣờng phải dựa trên quan điểm phát 
triển bền vững ...................................................................................................................... 72 
3.1.2. Quản lý nhà nƣớc bằng pháp luật về bảo vệ môi trƣờng ở tỉnh Hải Dƣơng phải xuất 
phát từ đặc điểm tình hình kinh tế - xã hội và thực trạng môi trƣờng của Tỉnh. ................. 73 
3.1.3. Quản lý nhà nƣớc bằng pháp luật về bảo vệ môi trƣờng phải đi đôi với việc nâng cao 
ý thức và trách nhiệm bảo vệ môi trƣờng của mọi chủ thể .................................................. 74 
3.1.4. Quản lý nhà nƣớc bằng pháp luật về bảo vệ môi trƣờng phải đảm bảo tính tƣơng 
thích của pháp luật quốc gia và pháp luật quốc tế về bảo vệ môi trƣờng ........................... 75 
 3.2. GIẢI PHÁP CƠ BẢN NHẰM ĐẢM BẢO VÀ NÂNG CAO HIỆU QUẢ QUẢN LÝ 
NHÀ NƢỚC BẰNG PHÁP LUẬT VỀ BẢO VỆ MÔI TRƢỜNG Ở TỈNH HẢI DƢƠNG 
HIỆN NAY .......................................................................................................................... 76 
3.2.1. Xây dựng và hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về bảo vệ môi 
 trƣờng .................................................................................................................................. 76 
3.2.2. Nhóm giải pháp hoàn thiện chính sách về bảo vệ môi trƣờng ................................... 81 
3.2.3. Nhóm giải pháp về tăng cƣờng tổ chức thực hiện pháp luật về bảo vệ môi trƣờng . 84 
3.2.4. Nhóm giải pháp về kiện toàn và nâng cao chất lƣợng đội ngũ cán bộ, công chức thực 
thi chính sách, pháp luật trong quản lý nhà nƣớc về bảo vệ môi trƣờng ............................ 85 
3.2.5. Nhóm giải pháp về tăng cƣờng sự lãnh đạo của các cấp ủy Đảng trong công tác quản 
lý nhà nƣớc bằng pháp luật về bảo vệ môi trƣờng ở Tỉnh Hải Dƣơng ............................... 86 
KẾT LUẬN .......................................................................................................................... 89 
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................. 91 
 MỞ ĐẦU 
1. Tính cấp thiết của việc nghiên cứu đề tài luận văn 
 1.1. Môi trƣờng là yếu tố vô cùng quan trọng đối với con ngƣời. Mỗi chúng 
ta, không ai có thể sống đƣợc nếu thiếu môi trƣờng tự nhiên. Ngày nay, vấn đề môi 
trƣờng và bảo vệ môi trƣờng là vấn đề thu hút sự quan tâm của mọi quốc gia trên 
thế giới. Bởi lẽ, để có đƣợc cuộc sống văn minh, hiện đại; con ngƣời đã phải “trả 
giá” cho những hành vi thiếu ý thức bảo vệ trong khai thác và sử dụng quá mức các 
thành phần của môi trƣờng tự nhiên phục vụ cho mục đích phát triển kinh tế nhƣ 
tình trạng chặt phá rừng bừa bãi, săn bắt, buôn bán và giết mổ các loài động vật 
hoang dã đến mức nguy cơ tuyệt chủng, khai thác và sử dụng không hợp lý các 
nguồn nguyên thiên nhiên hóa thạch (than đá, dầu mỏ ), ô ạt xây dựng các nhà 
máy thủy điện v.v. Hậu quả là môi trƣờng sống bị tàn phá hết sức nặng nề đe dọa sự 
sống của con ngƣời, xuất hiện các hiện tƣợng lũ ống, lũ quét; biến đổi khí hậu, vỏ 
trái đất ngày càng nóng lên v.v. Do đó, vấn đề ô nhiễm môi trƣờng là một trong 
những thách thức lớn nhất của loài ngƣời trong Thế kỷ XXI. 
 Việt Nam là một quốc gia đang phát triển cũng không nằm ngoài thực trạng 
đáng báo động này. Để thực hiện mục tiêu xây dựng “dân giàu, nƣớc mạnh, xã hội 
công bằng, dân chủ và văn minh”, nƣớc ta thực hiện công nghiệp hóa - hiện đại hóa 
đất nƣớc. Bên cạnh những kết quả về tốc độ tăng trƣởng kinh tế, xây dựng hệ thống 
kết cấu hạ tầng kỹ thuật và hạ tầng xã hội đồng bộ, làm thay đổi bộ mặt đô thị và 
nông thông ngày càng văn minh, hiện đại v.v thì quá trình này cũng để lại những hệ 
lụy về môi trƣờng rất đáng lo ngại. Các báo cáo về thực trạng môi trƣờng trong 
những năm gần đây của Bộ Tài nguyên và Môi trƣờng cho thấy chất lƣợng môi 
trƣờng tự nhiên ngày càng xuống cấp, rừng bị tàn phá nặng nề, nhiều loại động vật 
hoang dã bị tuyệt chủng, các nguồn nƣớc bị ô nhiễm, nồng độ bụi và tiếng ồn vƣợt 
quá giới hạn cho phép (đặc biệt là ở khu vực đô thị, khu công nghiệp) v.v. Hơn nữa, 
Việt Nam là một trong năm nƣớc trên thế giới chịu ảnh hƣởng nặng nề nhất của 
biến đổi khí hậu mà minh chứng điển hình nhất là tình trạng hạn hán chƣa từng có 
 1 
 trong gần 100 năm qua ở khu vực các tỉnh đồng bằng sông Cửu Long và Tây 
Nguyên vào những tháng đầu năm 2016 đã gây thiệt hại rất nghiêm trọng về đời 
sống và sản xuất. Đồng thời, thảm họa môi trƣờng đặc biệt nghiêm trọng do Công 
ty TNHH Fomorsa Việt Nam gây ra tại Khu công nghiệp Vũng Áng (Hà Tĩnh) làm 
ô nhiễm vùng biển của 04 tỉnh miền Trung bao gồm Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng 
Trị và Thừa Thiên - Huế làm cá biển chết hàng loạt, phá hoại nghiêm trọng hệ sinh 
thái biển và chƣa thể đánh giá hết đƣợc hậu quả thiệt hại đã khiến các nhà lãnh đạo 
đất nƣớc, các Đại biểu Quốc hội, cử tri và nhân dân cả nƣớc hết sức bức xúc, bất 
bình. Điều này đặt ra yêu cầu cần tăng cƣờng quản lý nhà nƣớc về bảo vệ môi 
trƣờng nói chung và bảo vệ môi trƣờng bằng pháp luật nói riêng vì mục tiêu phát 
triển đất nƣớc bền vững. 
 1.2. Tỉnh Hải Dƣơng nằm trong vùng kinh tế trọng điểm phía Bắc. Trong 
những năm qua, tỉnh Hải Dƣơng đã đạt đƣợc những thành tựu nổi bật về kinh tế, 
chính trị, văn hóa - xã hội. Tổng sản phẩm trên địa bàn tỉnh (GRDP) giai đoạn 
2011-2015 tăng bình quân 7,9%/năm (theo giá cố định năm 2010), cao hơn bình 
quân cả nƣớc (mục tiêu tăng 11%/năm). Năm 2015, quy mô kinh tế tỉnh (GRDP giá 
hiện hành) đạt 76.734 tỷ đồng, gấp 1,83 lần năm 2010; GRDP bình quân đầu ngƣời 
đạt 2.000 USD. Tỷ trọng nông, lâm nghiệp, thủy sản - công nghiệp, xây dựng - dịch 
vụ chuyển dịch từ 20,1% - 47,7% - 32,2% năm 2010 sang 15,9% - 52,5% - 31,6% 
năm 2015 ” [11]. Bên cạnh những thành tựu đáng tự hào thì tỉnh Hải Dƣơng đang 
phải đối mặt với những thách thức về tình trạng ô nhiễm và suy thoái môi trƣờng 
ngày một trầm trọng nhƣ tình trạng ô nhiễm không khí khói, bụi và khí thải nhà 
máy, nƣớc thải công nghiệp, chất thải rắn, rác thải có xu hƣớng ngày càng gia 
tăng. Nguyên nhân của thực trạng này là do ý thức của ngƣời dân về bảo vệ môi 
trƣờng chƣa cao, tình trạng vi phạm pháp luật về bảo vệ môi trƣờng diễn ra phổ 
biến, hệ thống các văn bản về tổ chức thực hiện Luật bảo vệ môi trƣờng ở địa 
phƣơng chƣa đầy đủ; thậm chí còn mâu thuẫn, chồng chéo; các cơ quan quản lý 
chuyên trách về bảo vệ môi trƣờng vừa yếu lại vừa thiếu v.v. Nhƣ vậy, chúng ta có 
thể đƣa ra nhận định rằng hoạt động quản lý nhà nƣớc bằng pháp luật về bảo vệ môi 
 2 
 trƣờng ở tỉnh Hải Dƣơng còn có bất cập, hạn chế so với yêu cầu phát triển kinh tế - 
xã hội. Để khắc phục hạn chế, yếu kém này thì cần thiết phải tăng cƣờng hiệu quả, 
hiệu lực quản lý nhà nƣớc về bảo vệ môi trƣờng bằng pháp luật ở tỉnh Hải Dƣơng. 
 Với những lý do cơ bản trên đây, em lựa chọn đề tài “Quản lý nhà nước 
bằng pháp luật về bảo vệ môi trường - Từ thực tiễn Tỉnh Hải Dương” làm luận 
văn thạc sĩ luật học. 
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn 
 Bảo vệ môi trƣờng vì sự phát triển bền vững là vấn đề toàn cầu do con ngƣời 
nhận thức sâu sắc sự tác động tiêu cực của mình đối với môi trƣờng đã đe dọa sự 
sống trên trái đất. Điều này đã đƣợc ghi nhận trong các văn kiện chính thức tại Hội 
nghị thƣợng đỉnh về môi trƣờng do Liên hiệp quốc tổ chức tại Bra - xin (năm 1992), 
tại Nam Phi (năm 2010) và tại Pari (Pháp) năm 2015. Do đó, bảo vệ môi trƣờng nói 
chung và quản lý nhà nƣớc bằng pháp luật về bảo vệ môi trƣờng nói riêng đã nhận 
đƣợc sự quan tâm nghiên cứu, tìm hiểu của giới khoa học ở nƣớc ta. Thời gian qua 
đã có nhiều công trình về vấn đề này đƣợc công bố mà tiêu biểu là các công trình 
khoa học sau đây: 
 - Nguyễn Thị Ngọc (2016), Quản lý môi trường đô thị Nhật Bản và khả năng 
ứng dụng ở Việt Nam, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 
 - Lƣu Đức Hải - Phạm Thị Việt Anh - Nguyễn Thị Hoàng Liên (2010), Cẩm 
nang quản lý môi trường, Nxb Giáo dục Việt Nam, Hà Nội. 
 - Nguyễn Lệ Quyên (2012), Quản lý nhà nước về môi trường tại thành phố 
Đà Nẵng, Đại học Đà Nẵng, luận văn thạc sĩ. 
 - Nguyễn Văn Minh (2014), Phòng ngừa, phát hiện tội phạm và vi phạm 
pháp luật môi trường khu vực Đồng bằng sông Hồng theo chức năng của lực lượng 
Cảnh sát phòng chống tội phạm về môi trường, Học viện Cảnh sát nhân dân, luận 
án tiến sĩ. 
 - Trần Hồng Hà (Tháng 2/2009), “Quản lý nhà nước về môi trường - thực 
trạng và giải pháp ”, Quản lý nhà nƣớc ”, số 157. 
 - Trƣờng Đại học Luật Hà Nội (2010): Giáo trình Luật môi trường, Nxb 
Công an nhân dân, Hà Nội. 
 3