Tóm tắt Luận văn Quản lý nhà nước bằng pháp luật về bảo vệ môi trường - Từ thực tiễn tỉnh Hải Dương

 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ 
 --------/-------- -----/----- 
 HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA 
 NGUYỄN THỊ HỒNG LINH 
 QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC BẰNG PHÁP LUẬT 
VỀ BẢO VỆ MÔI TRƢỜNG - TỪ THỰC TIỄN 
 TỈNH HẢI DƢƠNG 
 Chuyên ngành: Luật Hiến pháp và Luật Hành chính 
 Mã số: 60 38 01 02 
 TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HIẾN PHÁP 
 VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH 
 HÀ NỘI – 2016 
Luận văn đƣợc hoàn thành tại: HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA 
Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: 
 PGS.TS NGUYỄN QUANG TUYẾN 
 Phản biện 1: . 
 Phản biện 2: . 
 Luận văn đƣợc bảo vệ tại Hội đồng chấm luận văn, 
 Học viện Hành chính Quốc gia 
 Địa điểm: Phòng ..nhà .. Hội trƣờng bảo vệ Luận văn Thạc sĩ 
 Học viện Hành chính Quốc gia 
 Số: 77, Nguyễn Chí Thanh, Đống Đa, Hà Nội 
 Thời gian: vào hồi ..h phút ngày . tháng .. năm 2016 
 Có thể tìm hiểu luận văn tại thƣ viện Học viện Hành chính Quốc gia 
 hoặc trên trang Web của Khoa Sau đại học, 
 Học viện Hành chính Quốc gia 
 MỞ ĐẦU 
1. Tính cấp thiết của việc nghiên cứu đề tài luận văn 
 Môi trƣờng là yếu tố vô cùng quan trọng đối với con ngƣời. Mỗi chúng ta, 
không ai có thể sống đƣợc nếu thiếu môi trƣờng tự nhiên. Tuy nhiên, do những 
hành vi thiếu ý thức trong khai thác và sử dụng quá mức các thành phần của môi 
trƣờng tự nhiên phục vụ cho mục đích phát triển kinh tế nên môi trƣờng sống bị 
tàn phá hết sức nặng nề đe dọa sự sống của con ngƣời. Vấn đề ô nhiễm môi trƣờng 
đang là một trong những thách thức lớn nhất của loài ngƣời trong Thế kỷ XXI. 
 Việt Nam là một quốc gia đang phát triển cũng không nằm ngoài thực trạng 
đáng báo động này. Các báo cáo về thực trạng môi trƣờng trong những năm gần 
đây của Bộ Tài nguyên và Môi trƣờng cho thấy chất lƣợng môi trƣờng tự nhiên 
ngày càng xuống cấp, rừng bị tàn phá nặng nề, nhiều loại động vật hoang dã bị 
tuyệt chủng, các nguồn nƣớc bị ô nhiễm, nồng độ bụi và tiếng ồn vƣợt quá giới hạn 
cho phép (đặc biệt là ở khu vực đô thị, khu công nghiệp) v.v. Điều này đặt ra yêu 
cầu cần tăng cƣờng quản lý nhà nƣớc về bảo vệ môi trƣờng nói chung và bảo vệ 
môi trƣờng bằng pháp luật nói riêng vì mục tiêu phát triển đất nƣớc bền vững. 
 Tỉnh Hải Dƣơng nằm trong vùng kinh tế trọng điểm phía Bắc. Trong những 
năm qua, tỉnh Hải Dƣơng đã đạt đƣợc những thành tựu nổi bật về kinh tế, chính trị, 
văn hóa - xã hội nhƣng bên cạnh đó thì tỉnh Hải Dƣơng cũng đang phải đối mặt với 
tình trạng ô nhiễm và suy thoái môi trƣờng ngày một trầm trọng. Nguyên nhân của 
thực trạng này là do ý thức của ngƣời dân về bảo vệ môi trƣờng chƣa cao, tình 
trạng vi phạm pháp luật về bảo vệ môi trƣờng diễn ra phổ biến, hệ thống các văn 
bản về tổ chức thực hiện Luật bảo vệ môi trƣờng ở địa phƣơng chƣa đầy đủ; thậm 
chí còn mâu thuẫn, chồng chéo; các cơ quan quản lý chuyên trách về bảo vệ môi 
trƣờng vừa yếu lại vừa thiếu v.v. Nhƣ vậy, chúng ta có thể đƣa ra nhận định rằng 
hoạt động quản lý nhà nƣớc bằng pháp luật về bảo vệ môi trƣờng ở tỉnh Hải 
Dƣơng còn có bất cập, hạn chế so với yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội. Để khắc 
phục hạn chế, yếu kém này thì cần thiết phải tăng cƣờng hiệu quả, hiệu lực quản lý 
nhà nƣớc về bảo vệ môi trƣờng bằng pháp luật ở tỉnh Hải Dƣơng. 
 1 Với những lý do cơ bản trên đây, em lựa chọn đề tài “Quản lý nhà nước 
bằng pháp luật về bảo vệ môi trường - Từ thực tiễn Tỉnh Hải Dương” làm luận 
văn thạc sĩ luật học. 
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn 
 Trong thời gian qua đã có nhiều công trình về vấn đề này đƣợc công bố mà 
tiêu biểu là các công trình khoa học sau đây: 
 - Nguyễn Thị Ngọc (2016), Quản lý môi trường đô thị Nhật Bản và khả 
năng ứng dụng ở Việt Nam, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 
 - Lƣu Đức Hải - Phạm Thị Việt Anh - Nguyễn Thị Hoàng Liên (2010), Cẩm 
nang quản lý môi trường, Nxb Giáo dục Việt Nam, Hà Nội. 
 - Nguyễn Lệ Quyên (2012), Quản lý nhà nước về môi trường tại thành phố 
Đà Nẵng, Đại học Đà Nẵng, luận văn thạc sĩ. 
 - Nguyễn Văn Minh (2014), Phòng ngừa, phát hiện tội phạm và vi phạm 
pháp luật môi trường khu vực Đồng bằng sông Hồng theo chức năng của lực 
lượng Cảnh sát phòng chống tội phạm về môi trường, Học viện Cảnh sát nhân dân, 
luận án tiến sĩ. 
 Các công trình trên đã giải quyết đƣợc một số vấn đề lý luận và thực tiễn về 
quản lý nhà nƣớc về bảo vệ môi trƣờng bằng pháp luật, tuy nhiên, dƣờng nhƣ chƣa 
có công trình nào hệ thống hóa, nghiên cứu một cách toàn diện, đầy đủ về quản lý 
nhà nƣớc bằng pháp luật về bảo vệ môi trƣờng ở tỉnh Hải Dƣơng trên cơ sở lý luận 
và thực tiễn. Trên cơ sở kế thừa những kết quả của các công trình khoa học liên 
quan đến đề tài đã công bố, luận văn đi sâu nghiên cứu quản lý nhà nƣớc bằng 
pháp luật về bảo vệ môi trƣờng tại tỉnh Hải Dƣơng. 
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 
 Mục đích nghiên cứu tổng quát của luận văn là đề xuất một số quan điểm 
và giải pháp cơ bản bảo đảm quản lý nhà nƣớc bằng pháp luật về bảo vệ môi 
trƣờng ở tỉnh Hải Dƣơng hiện nay. 
 Nhiệm vụ nghiên cứu: i) Nghiên cứu cơ sở lý luận của quản lý nhà nƣớc 
bằng pháp luật về bảo vệ môi trƣờng; ii) Phân tích thực trạng quản lý nhà nƣớc 
bằng pháp luật về bảo vệ môi trƣờng ở tỉnh Hải Dƣơng trong những năm gần đây; 
 2 iii) Luận chứng khoa học một số quan điểm và giải pháp cơ bản nhằm bảo đảm 
quản lý nhà nƣớc bằng pháp luật về bảo vệ môi trƣờng ở tỉnh Hải Dƣơng hiện nay. 
4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 
 Đối tượng nghiên cứu: Luận văn nghiên cứu việc quản lý nhà nƣớc bằng 
pháp luật về bảo vệ môi trƣờng, dƣới góc độ lý luận và thực tiễn. 
 Phạm vi nghiên cứu: 
 - Về không gian: Luận văn nghiên cứu quản lý nhà nƣớc bằng pháp luật về 
bảo vệ môi trƣờng trong phạm vi tỉnh Hải Dƣơng. 
 - Về thời gian: Từ năm 2011 đến năm 2015 
5. Phƣơng pháp nghiên cứu 
 Luận văn sử dụng phƣơng pháp luận nghiên cứu của chủ nghĩa duy vật biện 
chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử. Ngoài ra, luận văn còn sử dụng các phƣơng 
pháp nghiên cứu cụ thể sau đây: phƣơng pháp phân tích, phƣơng pháp đánh giá, 
phƣơng pháp tổng hợp, phƣơng pháp diễn giải... 
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn 
 - Hệ thống hóa, phân tích, góp phần bổ sung, hoàn thiện hệ thống lý luận về 
quản lý nhà nƣớc về bảo vệ môi trƣờng 
 - Đánh giá thực trạng quản lý nhà nƣớc bằng pháp luật về bảo vệ môi trƣờng 
tại tỉnh Hải Dƣơng. 
 - Luận văn góp phần khẳng định yêu cầu thực tiễn, đòi hỏi phải thực hiện 
quản lý nhà nƣớc bằng pháp luật về bảo vệ môi trƣờng ở tỉnh Hải Dƣơng. 
7. Kết cấu của luận văn 
 Ngoài phần cam đoan, mục lục, danh mục các từ viết tắt, mở đầu, kết luận và 
danh mục tài liệu tham khảo, nội dung luận văn gồm 03 chƣơng; cụ thể: 
 - Chương 1. Cơ sở lý luận quản lý nhà nƣớc bằng pháp luật về bảo vệ 
môi trƣờng 
 - Chương 2. Thực trạng quản lý nhà nƣớc bằng pháp luật về bảo vệ môi 
trƣờng tại tỉnh Hải Dƣơng 
 - Chƣơng 3. Quan điểm và giải pháp bảo đảm, nâng cao hiệu quả quản lý nhà 
nƣớc bằng pháp luật về bảo vệ môi trƣờng tại tỉnh Hải Dƣơng hiện nay. 
 3 Chƣơng 1 
 CƠ SỞ LÝ LUẬN QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC BẰNG PHÁP LUẬT 
 VỀ BẢO VỆ MÔI TRƢỜNG 
1.1. KHÁI NIỆM QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC BẰNG PHÁP LUẬT VỀ BẢO VỆ 
MÔI TRƢỜNG 
1.1.1. Khái niệm môi trường, bảo vệ môi trường và pháp luật về bảo vệ 
môi trường 
 - Khái niệm môi trường: Môi trƣờng là hệ thống các yếu tố vật chất tự nhiên 
và nhân tạo có tác động đối với sự tồn tại và phát triển của con ngƣời và sinh vật. 
 - Khái niệm bảo vệ môi trường: Bảo vệ môi trƣờng là hoạt động giữ gìn, 
phòng ngừa, hạn chế các tác động xấu đến môi trƣờng; ứng phó sự cố môi trƣờng; 
khắc phục ô nhiễm, suy thoái, cải thiện, phục hồi môi trƣờng; khai thác, sử dụng 
hợp lý tài nguyên thiên nhiên nhằm giữ môi trƣờng trong lành. 
 - Khái niệm pháp luật về bảo vệ môi trường: Pháp luật về bảo vệ môi 
trƣờng là hệ thống các quy phạm pháp luật do cơ quan nhà nƣớc có thẩm quyền 
ban hành điều chỉnh các quan hệ xã hội phát sinh trong việc khai thác, sử dụng hợp 
lý, tiết kiệm, bảo vệ, giữ gìn, quản lý tài nguyên thiên nhiên nhằm bảo vệ sức khoẻ 
nhân dân, bảo đảm quyền con ngƣời đƣợc sống trong môi trƣờng trong lành gắn 
kết hài hoà với phát triển kinh tế và bảo đảm tiến bộ xã hội. 
 - Hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về bảo vệ môi trƣờng 
 + Hiến pháp 
 + Văn bản lLuật 
 + Văn bản dƣới luật 
1.1.2. Quan niệm quản lý nhà nƣớc bằng pháp luật về bảo vệ môi trƣờng 
 - Định nghĩa: Quản lý Nhà nƣớc bằng pháp luật về bảo vệ môi trƣờng xác 
định rõ chủ thể là Nhà nƣớc, bằng chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn của mình 
 4 đƣa ra các biện pháp về pháp luật, chính sách kinh tế, xã hội, khoa học - kỹ thuật 
thích hợp nhằm bảo vệ chất lƣợng môi trƣờng sống và phát triển bền vững kinh tế - 
xã hội quốc gia. 
 - Đặc điểm của quản lý nhà nước bằng pháp luật về bảo vệ môi trường 
 + Quản lý nhà nƣớc bằng pháp luật về bảo vệ môi trƣờng là hoạt động có 
tính chất liên ngành và đa ngành 
 + Quản lý nhà nƣớc bằng pháp luật về bảo vệ môi trƣờng là sự biểu hiện tập 
trung cao nhất quyền lực và ý chí của con ngƣời đối với tự nhiên 
 + Quản lý nhà nƣớc bằng pháp luật về bảo vệ môi trƣờng đòi hỏi trình độ 
chuyên môn nghiệp vụ kỹ thuật cao 
1.1.3. Mục tiêu của quản lý nhà nƣớc bằng pháp luật về bảo vệ môi trƣờng 
 - Khắc phục và phng chống suy thoái môi trƣờng, ô nhiễm môi trƣờng, sự cố 
môi trƣờng phát sinh trong hoạt động sản xuất và đời sống của con ngƣời. 
 - Hoàn chỉnh hệ thống văn bản luật pháp về bảo vệ môi trƣờng, ban hành các 
chính sách phát triển kinh tế - xã hội phải gắn liền với bảo vệ môi trƣờng, nghiêm 
chỉnh thi hành Luật bảo vệ môi trƣờng. 
 - Tăng cƣờng công tác quản lý nhà nƣớc, nghiên cứu, đào tạo cán bộ về môi 
trƣờng từ Trung ƣơng đến địa phƣơng. 
 - Phát triển đất nƣớc theo nguyên tắc phát triển bền vững đƣợc Hội nghị 
thƣợng đỉnh về môi trƣờng do Liên hiệp quốc tổ chức tại Bra - xin năm 1992 
thông qua. 
1.1.4. Các nguyên tắc của quản lý nhà nước bằng pháp luật về bảo vệ môi trường 
 - Nguyên tắc hƣớng công tác quản lý môi trƣờng tới mục tiêu phát triển bền 
vững kinh tế - xã hội đất nƣớc, giữ cân bằng giữa phát triển và bảo vệ môi trƣờng 
 - Nguyên tắc kết hợp các mục tiêu quốc tế - quốc gia - vùng lãnh thổ và 
cộng đồng dân cƣ trong việc quản lý môi trƣờng 
 - Nguyên tắc quản lý môi trƣờng cần đƣợc thực hiện bằng nhiều biện pháp 
và công cụ tổng hợp thích hợp 
 5 - Nguyên tắc phòng chống, ngăn ngừa tai biến và suy thoái môi trƣờng cần đƣợc 
ƣu tiên hơn việc phải xử lý, hồi phục môi trƣờng nếu để gây ra ô nhiễm môi trƣờng 
 - Nguyên tắc ngƣời gây ô nhiễm phải trả tiền cho các tổn thất do ô nhiễm 
môi trƣờng gây ra và các chi phí xử lý, hồi phục môi trƣờng bị ô nhiễm. 
1.2. NỘI DUNG, VAI TRÒ CỦA QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC BẰNG PHÁP LUẬT 
VỀ BẢO VỆ MÔI TRƢỜNG 
- Nội dung quản lý nhà nƣớc bằng pháp luật về bảo vệ môi trƣờng 
 + Nhà nƣớc xây dựng, ban hành hệ thống chính sách, pháp luật bảo vệ môi 
trƣờng 
 + Tổ chức thực hiện pháp luật về bảo vệ môi trƣờng 
 + Hoạt động kiểm tra, thanh tra, giám sát và xử lý vi phạm pháp luật về bảo 
vệ môi trƣờng 
- Vai trò quản lý nhà bằng pháp luật về bảo vệ môi trƣờng 
 + Quản lý nhà nƣớc bằng pháp luật về bảo vệ môi trƣờng góp phần đƣa chủ 
trƣơng, đƣờng lối lãnh đạo của Đảng về công tác bảo vệ môi trƣờng vào cuộc sống 
 + Quản lý nhà nƣớc bằng pháp luật về bảo vệ môi trƣờng đóng vai trò quan 
trọng cho sự phát triển bền vững đất nƣớc 
 + Quản lý nhà nƣớc bằng pháp luật về bảo vệ môi trƣờng giữ vai trò điều 
hòa mối quan hệ giữa con ngƣời với tự nhiên 
- Hệ thống cơ quan quản lý nhà nƣớc về môi trƣờng 
 + Hệ thống cơ quan có thẩm quyền chung gồm: Chính phủ và UBND các cấp 
 + Hệ thống cơ quan có thẩm quyền riêng gồm: Bộ Tài nguyên và Môi 
trƣờng và các sở phòng ban về tài nguyên môi trƣờng; 
 Ngoài ra còn có hệ thống các cục, vụ về môi trƣờng trực thuộc các bộ, ngành 
liên quan nhƣ: Cục Cảnh sát Phòng, chống tội phạm về môi trƣờng - Bộ Công an; 
Cục Quản lý môi trƣờng y tế - Bộ Y tế; Vụ Môi trƣờng - Bộ Giao thông vận tải; 
 6 1.3. ĐIỀU KIỆN BẢO ĐẢM QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC BẰNG PHÁP LUẬT VỀ 
BẢO VỆ MÔI TRƢỜNG 
 - Đảm bảo về chính trị 
 - Bảo đảm về mặt pháp lý 
 - Bảo đảm về tổ chức, bộ máy và cán bộ, công chức làm nhiệm vụ bảo vệ 
môi trƣờng 
 - Bảo đảm về vật chất, kỹ thuật, tài chính cho thực hiện quản lý nhà nƣớc 
bằng pháp luật về bảo vệ môi trƣờng 
 7 Chƣơng 2 
 THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC BẰNG PHÁP LUẬT 
 VỀ BẢO VỆ MÔI TRƢỜNG Ở TỈNH HẢI DƢƠNG 
2.1. KHÁI QUÁT TÌNH HÌNH KINH TẾ - XÃ HỘI VÀ MÔI TRƢỜNG ẢNH 
HƢỞNG TỚI QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC BẰNG PHÁP LUẬT VỀ BẢO VỆ MÔI 
TRƢỜNG Ở TỈNH HẢI DƢƠNG 
2.1.1. Khái quát về tình hình kinh tế - xã hội ảnh hƣởng tới quản lý nhà nƣớc 
bằng pháp luật về bảo vệ môi trƣờng ở tỉnh Hải Dƣơng 
 Tỉnh Hải Dƣơng nằm ở trung tâm của vùng đồng bằng sông Hồng, phía Bắc 
và Đông Bắc giáp với các tỉnh Bắc Ninh, Bắc Giang và Quảng Ninh; phía Nam giáp 
tỉnh Thái Bình; phía Đông giáp thành phố Hải Phòng; phía Tây giáp tỉnh Hƣng Yên. 
Diện tích đất tự nhiên của tỉnh Hải Dƣơng là 165.598,54 ha (trong đó đất nông 
nghiệp 104.882,3 ha, đất phi nông nghiệp 60.162,22 ha, đất chƣa sử dụng 554,02 
ha). Dân số tỉnh Hải Dƣơng có 2.301.890 ngƣời với mật độ dân số 1.390 
ngƣời/km². 
 Về tăng trƣởng kinh tế, tổng sản phẩm trên địa bàn tỉnh (GRDP) giai đoạn 
2011-2015 tăng bình quân 7,9%/năm (theo giá cố định năm 2010). Trong lĩnh vực 
nông nghiệp, giá trị sản xuất nông, lâm nghiệp, thủy sản tăng bình quân 3,1%/năm 
Trong lĩnh vực công nghiệp, xây dựng tăng bình quân 12%/năm. Lĩnh vực tiểu thủ 
công nghiệp và làng nghề phát triển ổn định, giá trị sản xuất tăng bình quân 
6,1%/năm. Ngành dịch vụ, giá trị sản xuất các ngành dịch vụ tăng bình quân 
6,8%/năm. Xuất khẩu tăng bình quân 22,9%/năm. Dịch vụ, du lịch tăng bình quân 
7,2%/năm về lƣợt khách và 13,1%/năm về doanh thu. Với tốc độ gia tăng dân số 
và phát triển kinh tế - xã hội tỷ lệ các chất thải nói chung và các chất thải nguy hại 
nói riêng trên địa bàn tỉnh Hải Dƣơng ngày càng gia tăng. Đây sẽ là một trong 
những áp lực đối với quản lý và quy hoạch môi trƣờng của tỉnh 
 8