Luận văn Cải tiến quy trình kiểm toán nội bộ tại Ngân hàng thương mại cổ phần Tiên Phong

 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO 
 TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI 
 ------------------------------------- 
 VŨ ĐỖ DŨNG 
CẢI TIẾN QUY TRÌNH KIỂM TOÁN NỘI BỘ TẠI 
 NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN 
 TIÊN PHONG 
 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC 
 NGÀNH QUẢN TRỊ KINH DOANH 
 Người hướng dẫn khoa học: TS. NGUYỄN TIÊN PHONG 
 HÀ NỘI - 2012 
Mục lục 
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT ....................................................................................................3 
DANH MỤC HÌNH VẼ BẢNG BIỂU......................................................................................5 
PHẦN MỞ ĐẦU........................................................................................................................6 
 1. Tính cấp thiết của Đề tài ....................................................................................................6 
 2. Mục đích nghiên cứu .........................................................................................................6 
 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu......................................................................................6 
 4. Phương pháp nghiên cứu ...................................................................................................6 
 5. Đóng góp của Luận văn .....................................................................................................6 
 6. Tên và kết cấu của Luận văn..............................................................................................7 
CHƯƠNG I CƠ SỞ LÝ THUYẾT VỀ QUY TRÌNH KIỂM TOÁN NỘI BỘ........................8 
 1.1 Khái niệm kiểm toán nội bộ.........................................................................................8 
 1.2 Nội dung kiểm toán nội bộ...........................................................................................8 
 1.3 Kiểm toán nội bộ Ngân hàng thương mại .................................................................10 
 1.3.1 Khái niệm kiểm toán nội bộ Ngân hàng thương mại..............................................10 
 1.3.2 Vai trò, nhiệm vụ kiểm toán nội bộ Ngân hàng thương mại ..................................11 
 1.3.3 Những đặc trưng của kiểm toán nội bộ trong Ngân hàng thương mại ...................13 
 1.4 Nguyên tắc, quy trình kiểm toán nội bộ trong Ngân hàng thương mại.....................15 
 1.4.1 Nguyên tắc kiểm toán nội bộ Ngân hàng thương mại ............................................15 
 1.4.2 Nội dung kiểm toán nội bộ Ngân hàng thương mại................................................16 
 1.4.3 Quy trình kiểm toán nội bộ Ngân hàng thương mại ...............................................18 
 1.4.4 Mô hình và tổ chức bộ máy kiểm toán nội bộ trong Ngân hàng thương mại .........21 
 1.5 Những nhân tố ảnh hưởng tới kiểm toán nội bộ Ngân hàng thương mại..................22 
 1.5.1 Nhân tố chủ quan ....................................................................................................22 
 1.5.2 Nhân tố khách quan ................................................................................................23 
 1.6 Mô hình tổ chức quy trình kiểm toán nội bộ Ngân hàng thương mại ở một số nước 
 trên thế giới và bài học đối với Việt Nam............................................................................23 
 1.6.1Mô hình tổ chức quy trình kiểm toán nội bộ Ngân hàng thương mại ở một số nước 
 trên thế giới ......................................................................................................................23 
 1.6.2Bài học đối với Việt Nam ........................................................................................24 
CHƯƠNG II.............................................................................................................................26 
THỰC TRẠNG KIỂM TOÁN NỘI BỘ TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN 
TIÊN PHONG..........................................................................................................................26 
 2.1 Khái quát về Ngân hàng Thương mại cổ phần Tiên Phong .....................................26 
 2.1.1 Quá trình hình thành, phát triển Ngân hàng Thương mại cổ phần Tiên Phong......26 
 2.1.2 Mô hình tổ chức bộ máy quản lý kinh doanh của Ngân hàng Thương mại cổ phần 
 Tiên Phong.......................................................................................................................28 
 2.1.3 Các kết quả hoạt động chính của NHTMCP Tiên Phong .......................................35 
 2.2 Thực trạng kiểm toán nội bộ tại Ngân hàng Thương mại Tiên Phong .......................39 
 2.2.1 Cơ sở pháp lý của hoạt động KTNB Ngân hàng thương mại Tiên Phong .............39 
 2.2.2 Mô hình hệ thống kiểm toán nội bộ tại Ngân hàng thương mại cổ phần Tiên Phong
 ..........................................................................................................................................40 
 2.2.3Tổ chức thực hiện kiểm toán nội bộ tại Ngân hàng Thương mại cổ phần Tiên Phong
 54 
 2.2.4 Các tiêu chí và thang điểm đánh giá chất lượng cuộc kiểm toán............................59 
 2.3 Đánh giá thực trạng kiểm toán nội bộ tại Ngân hàng thương mại cổ phần Tiên Phong
 66 
 1 
 2.3.1 Kết quả đạt được.....................................................................................................66 
 2.3.2 Tồn tại, hạn chế và nguyên nhân ............................................................................69 
GIẢI PHÁP CẢI TIẾN KIỂM TOÁN NỘI BỘ TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ 
PHẦN TIÊN PHONG..............................................................................................................77 
 3.1 Quan điểm, định hướng hoàn thiện kiểm toán nội bộ tại Ngân hàng thương mại cổ 
 phần Tiên Phong ..................................................................................................................77 
 3.1.1Quan điểm................................................................................................................77 
 3.1.2Định hướng cải tiến quy trình nghiệp vụ kiểm toán nội bộ tại Ngân hàng Thương 
 mại cổ phần Tiên Phong ..................................................................................................79 
 Nội dung...........................................................................................................................79 
 3.2 Giải pháp cải tiến quy trình kiểm toán nội bộ tại Ngân hàng Thương mại cổ phần 
 Tiên Phong...........................................................................................................................80 
 3.2.1 Hoàn thiện bộ máy Kiểm toán nội bộ .....................................................................80 
 3.2.2 Xậy dựng hệ thống kiểm toán nội bộ hoạt động hiệu quả. ...................................81 
 3.2.3 Mở rộng nội dung và phạm vi hoạt động của Kiểm toán nội bộ ............................83 
 3.3 Hoàn thiện khuôn khổ pháp lý, xây dựng và vận hành hệ thống kiểm toán trực tuyến
 89 
 3.3.1 Hoàn thiện khuôn khổ pháp lý...............................................................................89 
 3.3.2 Giải pháp xây dựng và thiết kế hệ thống kiểm toán hiệu quả trực tuyến................90 
 3.4 Hợp tác trong lĩnh vực kiểm toán nội bộ ....................................................................100 
 3.5 Một số kiến nghị .........................................................................................................100 
 3.5.1 Kiến nghị đối với Ngân hàng Nhà nước Việt Nam ..............................................100 
 3.5.2 Kiến nghị đối với các Bộ, ngành liên quan...........................................................102 
KẾT LUẬN............................................................................................................................104 
 2 
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT 
Từ viết tắt Nội dung 
KTV Kiểm toán viên 
KTNB Kiểm toán nội bộ 
KTNN Kiểm toán nhà nước 
IIA Hiệp hội kiểm toán viên nội bộ 
IFAC Liên đoàn kế toán quốc tế 
KSNB Kiểm soát nội bộ 
HĐQT Hội đồng quản trị 
CNTT Công nghệ thông tin 
ALCO Ủy ban Quản lý Nợ - tài sản Có 
TSCĐ Tài sản cố định 
PR Quan hệ công chúng 
TGĐ Tổng giám đốc 
SGD Sở Giao dịch 
TSBĐ Tài sản bảo đảm 
LAN Hệ thống mạng nội bộ 
WAN Hệ thống mạng diện rộng 
PC Máy tính cá nhân 
HO Hội sở chính 
PGD Phòng giao dịch 
POS Hệ thống thanh toán 
NHTMCP Ngân hàng thương mại cổ phần 
BKS Ban Kiểm soát 
 3 
 IT Công nghệ thông tin 
 4 
DANH MỤC HÌNH VẼ BẢNG BIỂU 
Hình 1: Quá trình thay đổi vai trò của KTNB trong ngân hàng thương mại 
Bảng 2.1 : Bảng dự kiến vốn điều lệ của Ngân hàng Tiên Phong 
Hình 2.1: Sơ đồ bộ máy điều hành, quản lý tại Ngân hàng Tiên Phong 
Hình 2.2: Sơ đồ bộ máy tác nghiệp, quản lý tại Ngân hàng Tiên Phong 
Hình 2.3: Tốc độ tăng trưởng tổng tài sản qua các thời kỳ 
Hình 2.4: Tình hình vốn huy động qua các thời kỳ 
Bảng 2.2: Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh của TiênPhongBank năm 2011 
Bảng 2.3: Danh sách nhân sự tại Ban Kiểm Toán Nội Bộ NHTMCP Tiên Phong 
Hình 2.5: Tổ chức bộ máy kiểm toán nội bộ Ngân hàng Tiên Phong 
Bảng 2.4 Báo cáo phân loại theo Đơn vị vi phạm 
Bảng 2.5 Báo cáo phân loại theo hoạt động vi phạm 
Bảng 2.6 Phát hiện lỗi của chi nhánh Hải Phòng 
Hình 2.6 Quy trình kiểm toán nội bội tại Ngân hàng Tiên Phong 
Bảng 2.7: Bảng kê hồ sơ tín dụng khách hàng có thiếu sót tại chi nhánh Hà Nội tháng 
4 năm 2011 
Bảng 2.8: Bảng kê các bút toán hạch toán sai trên Flexcube. 
Bảng 2.9: Bảng kê các bút toán hạch toán sai trên Flexcube 
Bảng 2.10 Xác định điểm cho kế hoạch kiểm toán 
Bảng 2.11 Xác định điểm cho Báo cáo kiểm toán 
Bảng 2.12 Kiểm tra, kiểm soát chât lượng kiểm toán 
Bảng 2.13 Quản lý hoạt động của cuộc kiểm toán 
Bảng 2.14 Phân loại chất lượng các cuộc kiểm toán: 
Bảng 2.15 Trích báo cáo tổng kết đánh giá chất lượng kiểm toán năm 2011 
Bảng 2.16 Các nguyên tắc đặt ra khi tổ chức bộ máy KTNB tại NHTM Tiên Phong 
Bảng 2.17 Trích Sơ yếu lý lịch các thành viên trong Ban Kiểm toán nội bộ năm 2011 
Bảng 2.18 Chi phí kiểm toán Chi nhánh Hải Phòng 2011 
Hình 3.1 Cây của hệ thống checklist được sinh tự động theo phân cấp 
Hình 3.2 Mô hình quản lý hệ thống kiểm toán trực tuyến 
Bảng 3.1 Chi phí cho một đoàn kiểm toán toàn diện chi nhánh Hải Phòng 2011 
Bảng 3.2 So sánh giá trị làm lợi khi áp dụng hệ thống kiểm toán trực tuyến 
Bảng 3.3 Chi phí xây dựng hệ thống kiểm toán được tính: 
 5 
 Bảng 3.4 Lợi ích sau khi cải tiến so với các hoạt động KTNB hiện tại 
PHẦN MỞ ĐẦU 
1. Tính cấp thiết của Đề tài 
 Nếu như hệ thống ngân hàng được ví như “huyết mạch” của nền kinh tế thì cơ 
chế kiểm soát được ví như “thần kinh trung ương” của một ngân hàng thương mại. 
Trong quá trình tự do hóa và hội nhập quốc tế, sự cạnh tranh giữa các Ngân hàng 
thương mại ngày càng cao nên các Ngân hàng thương mại cần nâng cao khả năng 
cạnh tranh để tăng hiệu quả hoạt động và hạn chế rủi ro. Vì vậy, các ngân hàng 
thương mại cần phải thiết lập hệ thống kiểm soát nội bộ vững mạnh. Bộ phận kiểm 
toán nội bộ là một nhân tố quan trọng trong hệ thống kiểm tra, kiểm soát nội bộ. Kiểm 
toán nội bộ đánh giá độc lập về tính thích hợp và sự tuân thủ các chính sách, thủ tục 
quy trình đã được thiết lập, thông qua đó đơn vị thực hiện kiểm toán nội bộ đưa ra các 
kiến nghị, tư vấn nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của các hệ thống, các 
quy trình, quy định, góp phần đảm bảo ngân hàng hoạt động an toàn, hiệu quả, đúng 
pháp luật. 
 Nhận thức được ý nghĩa của vấn đề trên, qua thời gian làm việc và tìm hiểu 
thực tế tại Ngân hàng Thương mại cổ phần Tiên Phong, em chọn Đề tài: “Cải tiến quy 
trình kiểm toán nội bộ tại Ngân hàng Thương mại cổ phần Tiên Phong” cho Luận văn 
thạc sỹ của mình. 
2. Mục đích nghiên cứu 
 Đề tài góp phần làm sáng tỏ những vấn đề về lý luận và nghiên cứu thực tiễn 
trong quy trình kiểm toán nội bộ và thực trạng quy trình này tại Ngân hàng Thương 
mại cổ phần Tiên Phong, từ đó đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện kiểm toán 
nội bộ để phục vụ quy trình quản trị của Ngân hàng Thương mại cổ phần Tiên Phong. 
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 
 Đối tượng nghiên cứu của Đề tài là quy trình kiểm toán nội bộ tại Ngân hàng 
Thương mại nói chung và quy trình này tại Ngân hàng thương mại cổ phần Tiên 
Phong. 
 Phạm vi nghiên cứu được tập trung vào quy trình kiểm toán nội bộ của Ngân 
hàng thương mại cổ phần Tiên Phong và thực trạng vấn đề này. 
4. Phương pháp nghiên cứu 
 Luận văn sử dụng phương pháp phân tích tổng hợp và phân tích thống kê, khảo 
sát thực tế để làm rõ quy trình kiểm toán nội bộ. Ngoài ra luận văn còn kết hợp sử 
dụng các cách trình bày khác nhau. 
5. Đóng góp của Luận văn 
 Về mặt lý luận, Luận văn làm rõ cơ sơ lý luận về quy trình kiểm toán nội bộ 
 6 
 trong ngân hàng thương mại. 
 Về mặt thực tiễn, qua mô tả và phân tích thực trạng, nêu ra những kết quả đạt 
được và tồn tại, nguyên nhân dẫn đến tồn tại của quy trình kiểm toán nội bộ tại Ngân 
hàng thương mại cổ phần Tiên Phong để từ đó đề xuất những giải pháp hoàn thiện quy 
trình kiểm toán nội bộ của Ngân hàng Thương mại cổ phần Tiên Phong. 
6. Tên và kết cấu của Luận văn 
 Tên Luận văn: “Cài tiến quy trình kiểm toán nội bộ tại Ngân hàng thương mại 
cổ phần Tiên Phong” 
 Kết cấu của Luận văn: Ngoài Phần Mở đầu và Kết luận, Luận văn được kết cấu 
theo ba chương như sau: 
 Chương 1: Cơ sở lý thuyết về quy trình kiểm toán nội bộ 
 Chương 2: Thực trạng kiểm toán nội bộ tại Ngân hàng Thương mại cổ phần 
Tiên Phong 
 Chương 3: Giải pháp hoàn thiện kiểm toán nội bộ tại Ngân hàng Thương mại 
cổ phần Tiên Phong. 
 7 
 CHƯƠNG I CƠ SỞ LÝ THUYẾT VỀ QUY TRÌNH KIỂM TOÁN NỘI BỘ 
1.1 Khái niệm kiểm toán nội bộ 
 Kiểm toán nội bộ là loại kiểm toán do các kiểm toán viên nội bộ của đơn vị 
tiến hành. Phạm vi của kiểm toán nội bộ rất biến động và tùy thuộc vào quy mô, cơ 
cấu của doanh nghiệp cũng như yêu cầu của các nhà quản lý đơn vị. Theo quyết định 
số 37 ngày 01/08/2006 của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam xá định vài trò và trách 
nhiệm của Kiểm toán nội bộ bao gồm 
Trích dẫn: 
“ Đánh giá độc lập tính phù hợp của các chính sách, thủ tục, quy trình đã được thiết 
lập tại các tổ chức tín dụng và sự tuân thủ của chúng 
Kiểm tra, xác nhận, đánh giá tính đầy đủ, hiệu quả và hiệu lực của hệ thống kiểm soát 
nội bộ. Để hoàn thành mục tiêu này, các đơn vị kiểm toán nội được kiến khích tiến 
hành hoạt động tư vấn, tham gia vào quá trình cải tiến và hoàn thiện hệ thống kiểm 
soát và quy trình kiểm tra nội bộ.” 
Lĩnh vực chủ yếu của kiểm toán nội bộ là kiểm toán hoạt động để đánh giá tính kinh 
tế, tính hiệu lực và hiệu quả của các hoạt động trong đơn vị. Bên cạnh đó, các kiểm 
toán viên nội bộ cũng tiến hành các cuộc kiểm toán tuân thủ để xem xét việc chấp 
hành các quy chế, chính sách trong nội bộ đơn vị. 
Báo cáo kiểm toán nội bộ được Thủ trưởng đơn vị tin tưởng nhưng chỉ có giá trị nội 
bộ, giá trị pháp lý không cao. Báo cáo KTNB cũng là tài liệu tham khảo cho Kiểm 
toán Nhà nước hoặc Kiểm toán độc lập trước khi tiến hành kiểm toán tại đơn vị đó. 
Chất lượng báo cáo kiểm toán nội bộ tốt sẽ giảm khả năng kiểm toán bên ngoài, tiết 
kiệm chi phí cho kiểm toán. 
Kiểm toán nội bộ do các kiểm toán viên nội bộ thực hiện, tuân theo các nguyên tắc, 
chuẩn mực kiểm toán do Ban lãnh đạo quy định. Đồng thời những nguyên tắc, chuẩn 
mực đó phải phù hợp với thông lệ quốc tế về nguyên tắc, chuẩn mực kiểm toán. 
Sự khác biệt cơ bản giữa Kiểm toán nội bộ với Kiểm toán Nhà nước và kiểm toán độc 
lập là: Kiểm toán nội bộ có chức năng kiểm tra, đánh giá và giám sát tính hiệu lực và 
tính hiệu quả của hệ thống kế toán và hệ thống kiểm soát nội bộ. Kiểm toán nội bộ 
thường liên quan đến các hệ thống trong một đơn vị (ví dụ: hệ thống tiền mặt, hệ 
thống kế toán, hệ thống công nghệ thông tin, hệ thống mạng lưới...) 
Trên thế giới, Kiểm toán nội bộ đã trở thành một nghề có tính chuyên nghiệp. Hiệp 
hội các Viện kiểm toán viên nội bộ đã được thành lập năm 1941. Hiện nay Hiệp hội 
này đã có hơn 100 tổ chức quốc gia tham dự với số thành viên khoảng 50.000 Kiểm 
toán viên nội bộ. 
1.2 Nội dung kiểm toán nội bộ 
 Tùy theo mục đích của người sử dụng thông tin, một cuộc kiểm toán nội bộ có 
thể tiến hành đồng thời hoặc một trong ba loại kiểm toán sau: 
a) Kiểm toán hoạt động 
Do đến nay vẫn chưa có định nghĩa thống nhất về kiểm toán hoạt động, tùy theo từng 
 8 
 quan điểm của các cơ quan kiểm toán ta có một số định nghĩa như sau: 
Theo cơ quan kiểm toán nhà nước Mỹ (The United States General Accounting Office) 
định nghĩa: “Kiểm toán hoạt động bao gồm kiểm tính kinh tế, tính hiệu quả và kiểm 
toán chương trình”. 
+ Kiểm toán tính kinh tế và tính hiệu quả bao gồm việc xác định: 
(i) Đơn vị có được nguồn lực (nhân viên, tài sản và không gian), bảo vệ và sử 
 dụng chúng có tình kinh tế và hiệu quả không? 
(ii) Nguyen nhân của những hoạt đông thiếu hiệu quả và không có tính kinh tế 
(iii) Đơn vị có tuân thủ theo pháp luật và các quy định liên quan đến những vấn đề 
 về kinh tế và sự hiệu quả không? 
+ Kiểm toán chương trình bao gồm việc xác định: 
(i) Mức độ hoàn thành theo kết quả mong muốn hoặc lợi ích do cơ quan lập pháp 
 hay đơn vị có thẩm quyền đề ra 
(ii) Sự hữu hiệu của các tổ chức các chương trình, các hoạt động hoặc chức năng 
(iii) Đơn vị có tuân thủ pháp luật hoặc các quy định có liên quan đến chương trình 
 đó hay không 
Còn theo tổ chức kiểm toán toàn diện của Canada (The Canadian Comprehensive 
Audit Foundation) định nghĩa kiểm toán hoạt động là: “Một cuộc kiểm toán toàn diện 
là việc kiểm tra nhằm mục đích đánh giá một cách khách quan và có tính xây dựng 
trong phạm vi”: 
(i)Các nguồn tài lực, nhân lực và vật lực được quản lý có quan tâm đến tính kinh tế, 
tính hiệu quả và sự hữu hiệu 
(ii)Mối quan hệ về trách nhiệm giải trình phải được tách biệt rõ ràng.” 
Theo quan điểm của tổ chức này, kiểm toán toàn diện có thể được xem xét bao gồm 3 
loại công việc kiểm toán mà chúng có mối quan hệ với nhau nhưng có thể tách biệt: 
kiểm toán báo cáo tài chính, kiểm tóaan tuân thủ, kiểm toán qua giá trị của đồng tiền. 
Hai định nghĩa trên thuộc phạm vi của kiểm toán hoạt động của nhà nước, còn trong 
khu vực tư nhân, Hiệp hội kiểm toán viên nội bộ (IIA) đã định nghĩa về kiểm toán 
hoạt động như sau:” Kiểm toán hoạt động là một quá trình đánh giá có hệ thống về sự 
hữu hiêu, tính hiệu quả, và tính kinh tế của các hoạt động dưới sự kiểm soát của nhà 
quản lý và báo cáo cho các cá nhâ thích hợp về kết quả của việc đánh giá, đồng thời 
đưa ra những kiến nghị để cải tiến “ 
Và lợi ích mang lại từ hoạt động này đối với đơn vị được kiểm toán như sau: 
- Xác định những phạm vi trong hệ thống quản lý và kiểm soát cần phải được cải 
 tiến 
- Thu hút sự chú ý của nhà quản lý đến những nhân tố tiêu cực có ảnh hưởng đến 
 tính kinh tế, tính hiệu quả và sự hữu hiệu của các hoạt động 
- Giúp cho nhà quản lý có cơ hội để hiểu biết sâu sắc về những cái mới nảy sinh 
 trong hoạt động và quá trình thực hiện của đơn vị 
- Nâng cao nhận thức về khái niệm giá trị của đồng tiền ở những bộ phận trong đơn 
 9