Luận văn Hoạch định chiến lược phát triển chế biến và cung ứng Thủy sản tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu đến 2020

 TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI
 MẠC THỊ NGA 
HOẠCH ĐỊNH CHIẾN LƯỢC PHÁT TRIỂN 
 CHẾ BIẾN VÀ CUNG ỨNG THỦY SẢN 
 TỈNH BÀ RỊA - VŨNG TÀU ĐẾN 2020 
 LUẬN VĂN THẠC SĨ KỸ THUẬT 
 CHUYÊN NGÀNH: QUẢN TRỊ KINH DOANH 
 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO 
 TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI 
M
Ạ
CTH
Ị
NGA 
 MẠC THỊ NGA 
QU HOẠCH ĐỊNH CHIẾN LƯỢC PHÁT TRIỂN 
Ả CHẾ BIẾN VÀ CUNG ỨNG THỦY SẢN 
NTR
 TỈNH BÀ RỊA - VŨNG TÀU ĐẾN 2020 
Ị
KINH DOANH 
 LUẬN VĂN THẠC SĨ KỸ THUẬT 
 CHUYÊN NGÀNH: QUẢN TRỊ KINH DOANH 
KHÓA 2011B NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: 
 TS. NGUYỄN ĐẠI THẮNG 
 HÀ NỘI – 2013 Chiến lược phát triển chế biến và cung ứng Thủy sản tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu 
 LỜI CAM ĐOAN 
 Tôi xin cam đoan đề tài: “Hoạch định chiến lược phát triển chế biến và 
cung ứng thủy sản tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu đến 2020” là công trình nghiên cứu 
độc lập của riêng tôi. Không sao chép bất kỳ một công trình hay một luận án của bất 
cứ tác giả nào khác. 
 Các số liệu, kết quả trong luận văn là trung thực, chính xác. Các tài liệu 
trích dẫn có nguồn gốc rõ ràng. 
 Hà Nội, ngày 20 tháng 9 năm 2013 
 Người thực hiện 
 Mạc Thị Nga 
Mạc Thị Nga-Cao học QTKD-2011B Đại học Bách khoa Hà Nội Chiến lược phát triển chế biến và cung ứng Thủy sản tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu 
 LỜI CẢM ƠN 
 Trong suốt quá trình được tham gia học tập và nghiên cứu để hoàn thành 
khóa đào tạo Thạc sĩ chuyên ngành Quản trị kinh doanh tại trường Đại học Bách 
Khoa Hà Nội, bản thân tôi đã lĩnh hội được những kiến thức về kinh tế, quản lý, xã 
hội, các kỹ năng trong công việc và cuộc sống từ các thầy cô giáo là giảng viên của 
Viện Kinh tế và Quản lý - Trường Đại học Bách Khoa Hà Nội. 
 Trước hết tôi xin trân trọng cám ơn các thầy cô giáo Viện Kinh tế và Quản lý 
- Trường Đại học Bách Khoa Hà Nội đã trang bị cho tôi những kiến thức quý báu, 
kỹ năng nghiên cứu để áp dụng trong quá trình làm luận văn và trong thực tế công 
tác quản lý tại đơn vị. 
 Đặc biệt, tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến Tiến sĩ Nguyễn Đại Thắng đã tận 
tình hướng dẫn và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình nghiên cứu cho đến kki luận văn 
được hoàn thành. 
 Xin trân trọng cám ơn Lãnh đạo, các đồng nghiệp của tôi ở Sở Nông nghiệp 
và PTNT tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu đã nhiệt tình ủng hộ, giúp đỡ tôi trong quá trình 
học tập và cung cấp những thông tin, số liệu cần thiết để thực hiện luận văn. Xin 
cám ơn cán bộ Lãnh đạo quản lý, công chức ở các cơ quan chuyên môn đã hợp tác, 
cung cấp cho tôi những thông tin quý giá trong quá trình khảo sát để làm luận văn. 
 Xin gửi lời cám ơn đến gia đình, anh chị em, bạn bè đã động viên, giúp đỡ 
tôi trong suốt quá trình hoàn thành luận văn. 
Mạc Thị Nga-Cao học QTKD-2011B Đại học Bách khoa Hà Nội Chiến lược phát triển chế biến và cung ứng Thủy sản tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu 
 MỤC LỤC 
PHẦN MỞ ĐẦU ..............................................................................................1 
1. Lý do chọn đề tài.....................................................................................................1 
2. Mục đích và phạm vi nghiên cứu............................................................................2 
3. Phương pháp nghiên cứu.........................................................................................2 
4. Kết cấu của luận văn ...............................................................................................3 
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CHIẾN LƯỢC VÀ HOẠCH ĐỊNH 
CHIẾN LƯỢC.................................................................................................4 
1.1. TỔNG QUAN VỀ CHIẾN LƯỢC ......................................................................4 
 1.1.1. Khái niệm chiến lược....................................................................................4 
 1.1.2. Một số yêu cầu và ý nghĩa của chiến lược....................................................5 
 1.1.3. Các tính chất của chiến lược.........................................................................6 
 1.1.4. Phân loại chiến lược......................................................................................9 
 1.1.4.1. Căn cứ vào mục tiêu phát triển kinh tế xã hội.......................................9 
 1.1.4.2. Căn cứ vào phạm vi của chiến lược ....................................................10 
 1.1.4.3. Căn cứ vào hướng tiếp cận chiến lược................................................11 
1.2. QUẢN TRỊ CHIẾN LƯỢC ...............................................................................12 
 1.2.1. Khái niệm....................................................................................................12 
 1.2.2. Vai trò của quản trị chiến lược ...................................................................13 
 1.2.3. Hoạch định chiến lược ................................................................................15 
 1.2.3.1. Ý nghĩa của hoạch định chiến lược .....................................................15 
 1.2.3.2. Nội dung cơ bản của hoạch định chiến lược.......................................16 
 1.2.3.3. Quá trình hoạch định chiến lược.........................................................17 
 1.2.3.4. Công cụ để lựa chọn chiến lược, sử dụng ma trận SWOT ..................32 
CHƯƠNG 2: PHÂN TÍCH CƠ SỞ ĐỂ HOẠCH ĐỊNH CHIẾN LƯỢC 
PHÁT TRIỂN CHẾ BIẾN VÀ CUNG ỨNG THỦY SẢN TỈNH BÀ RỊA - 
VŨNG TÀU ...................................................................................................35 
2.1. PHÂN TÍCH ĐÁNH GIÁ ẢNH HƯỞNG CỦA MÔI TRƯỜNG VĨ MÔ........35 
 2.1.1. Các yếu tố tự nhiên .....................................................................................35 
 2.1.1.1. Vị trí địa lý và đơn vị hành chính........................................................35 
Mạc Thị Nga-Cao học QTKD-2011B Đại học Bách khoa Hà Nội Chiến lược phát triển chế biến và cung ứng Thủy sản tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu 
 2.1.1.2. Khí hậu, thời tiết.................................................................................36 
 2.1.1.3. Chế độ thủy văn, hải văn ....................................................................36 
 2.1.1.4. Nguồn lợi hải sản ................................................................................38 
 2.1.2. Yếu tố kinh tế..............................................................................................40 
 2.1.2.1. Tăng trưởng và chuyển dịch cơ cấu kinh tế giai đoạn 2005-2010......40 
 2.1.2.2. Cơ sở hạ tầng.......................................................................................42 
 2.1.2.3. Dân số và lao động..............................................................................48 
 2.1.2.4. Yếu tố pháp lý và hội nhập kinh tế quốc tế..........................................51 
2.2. PHÂN TÍCH ĐÁNH GIÁ MÔI TRƯỜNG NGÀNH........................................55 
 2.2.1. Hiện trạng hoạt động chế biến và cung ứng thủy sản tỉnh Bà Rịa – Vũng 
 Tàu giai đoạn 2005-2010 ......................................................................................55 
 2.2.1.1. Năng lực và trình độ công nghệ chế biến thủy sản .............................55 
 2.2.1.2. Lao động chế biến thuỷ sản.................................................................58 
 2.2.2. Kết quả hoạt động chế biến thủy sản ..........................................................59 
 2.2.2.1. Sản lượng chế biến và cơ cấu mặt hàng..............................................59 
 2.2.2.2. Thị trường xuất khẩu thủy sản.............................................................59 
 2.2.2.3. Nhu cầu nguyên liệu và nguồn nguyên liệu.........................................62 
 2.2.3. Dịch vụ hậu cần phục vụ chế biến thủy sản................................................64 
 2.2.3.1. Cảng cá, bến cá ...................................................................................64 
 2.2.3.2. Hệ thống chợ có buôn bán thủy sản ....................................................65 
 2.2.3.3. Nậu vựa thu mua .................................................................................67 
 2.2.3.4. Các dịch vụ hậu cần khác....................................................................68 
 2.2.4. Tổ chức sản xuất, cơ chế quản lý, Khoa học công nghệ và hợp tác quốc tế 
 trong chế biến thuỷ sản .........................................................................................69 
 2.2.4.1. Tổ chức sản xuất..................................................................................69 
 2.2.4.2. Quản lý ngành chế biến.......................................................................70 
 2.2.4.3. Khoa học, công nghệ ...........................................................................70 
 2.2.4.4. Hợp tác quốc tế....................................................................................71 
 2.2.5. Tác động môi trường của hoạt động chế biến.............................................71 
 2.2.6. Đánh giá chung hiện trạng..........................................................................73 
 2.2.6.1. Điểm mạnh...........................................................................................73 
Mạc Thị Nga-Cao học QTKD-2011B Đại học Bách khoa Hà Nội Chiến lược phát triển chế biến và cung ứng Thủy sản tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu 
 2.2.6.2. Điểm yếu..............................................................................................74 
CHƯƠNG III: HOẠCH ĐỊNH CHIẾN LƯỢC PHÁT TRIỂN CHẾ BIẾN 
VÀ CUNG ỨNG THỦY SẢN TỈNH BÀ RỊA - VŨNG TÀU ĐẾN 2020 .....77 
3.1. CHIẾN LƯỢC PHÁT TRIỂN KINH TẾ XÃ HỘI TỈNH BÀ RỊA – VŨNG 
TÀU...........................................................................................................................77 
 3.1.1. Một số mục tiêu chiến lược chủ yếu đến năm 2020 ...................................77 
 3.1.1.1. Quan điểm phát triển...........................................................................77 
 3.1.1.2. Mục tiêu phát triển ..............................................................................78 
 3.1.2. Một số mục tiêu chiến lược có ảnh hưởng chế biến và cung ứng thủy sản80 
 3.1.2.1. Về phát triển công nghiệp....................................................................80 
 3.1.2.2. Phát triển nông nghiệp, lâm nghiệp, thuỷ sản.....................................80 
3.2. MỤC TIÊU CHIẾN LƯỢC PHÁT TRIỂN CHẾ BIẾN VÀ CUNG ỨNG 
THỦY SẢN BÀ RỊA – VŨNG TÀU .......................................................................81 
 3.2.1. Dự báo cung cầu thủy sản thế giới và trong nước ......................................81 
 3.2.1.1. Dự báo cung cầu trên thế giới.............................................................81 
 3.2.1.2. Dự báo cung cầu thủy sản nội địa.......................................................85 
 3.2.2. Mục tiêu chiến lược ....................................................................................88 
3.3. XÁC ĐỊNH VÀ LỰA CHỌN GIẢI PHÁP CHIẾN LƯỢC..............................91 
 3.3.1. Xác định các giải pháp chiến lược bằng ma trận SWOT............................91 
 3.3.2. Nội dung các giải pháp chiến lược .............................................................93 
 3.3.2.1. Chiến lược mở rộng thị trường tiêu thụ ..............................................93 
 3.3.2.2. Hình thành Khu chế biến thủy sản tập trung.......................................95 
 3.3.2.3. Chủ động nguồn nguyên liệu và cân đối cung cầu nguyên liệu..........98 
 3.3.2.4. Xây dựng cơ chế và chính sách phù hợp...........................................101 
 3.3.2.5. Đào tạo và phát triển nguồn nhân lực ..............................................101 
 3.3.2.6. Huy động nguồn vốn..........................................................................102 
 3.3.2.7. Khoa học-công nghệ và bảo vệ môi trường ......................................104 
3.4. KIẾN NGHỊ .....................................................................................................106 
KẾT LUẬN..................................................................................................107 
PHỤ LỤC 
Mạc Thị Nga-Cao học QTKD-2011B Đại học Bách khoa Hà Nội Chiến lược phát triển chế biến và cung ứng Thủy sản tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu 
 DANH MỤC CÁC CHỮ CÁI VIẾT TẮT 
 Chữ viết tắt Chữ viết đầy đủ 
 NN&PTNT Nông nghiệp và Phát triển nông thôn 
 BR-VT Bà Rịa – Vũng Tàu 
 UBND Ủy ban nhân dân 
 TP, TX Thành phố, Thị xã 
 KH&CN Khoa học và công nghệ 
 GDP Tổng sản phẩm quốc nội 
 MMTB Máy móc thiết bị 
 NGTK Niên giám thống kê 
 KCN, CCN Khu công nghiệp, Cụm công nghiệp 
 CBTS Chế biến Thủy sản 
 KNXK Kim ngạch xuất khẩu 
 XNK Xuất nhập khẩu 
 R&D Hoạt động nghiên cứu và phát triển 
 LĐTS Lao động Thủy sản 
 ATLĐ, VSLĐ An toàn lao động, vệ sinh lao động 
 ATVSTP An toàn vệ sinh thực phẩm 
 FAO Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên Hiệp quốc 
 VASEP Hiệp hội chế biến xuất khẩu thuỷ sản Việt Nam 
 EU Liên minh Châu Âu 
 WTO Tổ chức thương mại thế giới 
Mạc Thị Nga-Cao học QTKD-2011B Đại học Bách khoa Hà Nội Chiến lược phát triển chế biến và cung ứng Thủy sản tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu 
 DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU 
Bảng 2.1: GDP tỉnh BR-VT theo giá so sánh 1994 giai đoạn 2005-2010 (tỷ đồng) 40 
Bảng 2.2: Cơ cấu GDP theo giá hiện hành tỉnh BR-VT giai đoạn 2005-2010 (tỷ đồng) 41 
Bảng 2.3: Danh mục các cụm công nghiệp quy hoạch trên địa bàn tỉnh đến năm 2020 .46 
Bảng 2.4: Diễn biến dân số tỉnh BR-VT giai đoạn 2005-2010.................................49 
Bảng 2.5: Cơ cấu dân số tỉnh BR-VT chia theo độ tuổi GĐ 2005-2010 (ngàn người)....50 
Bảng 2.6: So sánh năng lực chế biến năm 2010 với năm 2005 ................................56 
Bảng 2.7: Số lượng lao động chế biến thủy sản giai đoạn 2005-2010 (Đvt: người) 58 
Bảng 2.8: Diễn biến sản lượng CBTS phân theo nhóm ngành hàng 2005-2010 (tấn) ....59 
Bảng 2.9: Cơ cấu thị trường xuất khẩu thủy sản tỉnh giai đoạn 2005-2010 (triệu USD).60 
Bảng 2.10: Cơ cấu nhu cầu nguyên liệu chế biến thủy sản giai đoạn 2005-2010 ....63 
Bảng 2.11: Danh sách cảng cá, bến cá và khu neo đậu tàu thuyền trên địa bàn tỉnh 
đến năm 2010 ............................................................................................................65 
Bảng 2.12: Số lượng chợ đang hoạt động trên địa bàn tỉnh tính đến tháng 7/2010 
(Đvt: chợ) ..................................................................................................................66 
Bảng 3.1: Dự báo sản lượng thủy sản thế giới đến năm 2030 (Đvt: 1.000 tấn) .......82 
Bảng 3.2: Dự báo nhu cầu tiêu thụ cá trên thế giới đến năm 2030 (Đvt: 1.000 tấn)........84 
Bảng 3.3: Cân đối nhu cầu tiêu thụ cá đến năm 2030 (Đvt: 1.000 tấn)....................85 
Bảng 3.4: Dự báo sản lượng thủy sản Việt Nam đến năm 2020 (Đvt: triệu tấn)......86 
Bảng 3.5: Dự báo sản lượng tiêu thụ thủy sản nội địa đến năm 2020 ......................87 
Bảng 3.6: Dự báo tiêu thụ thủy sản nội địa qua khách quốc tế đến Việt Nam .........87 
Bảng 3.7: Cân đối cung-cầu thủy sản ở thị trường nội địa đến năm 2020 (triệu tấn) ......88 
Bảng 3.8: Cơ cấu kim ngạch xuất khẩu theo mặt hàng đến năm 2020.....................94 
Bảng 3.9: Dự kiến xuất khẩu thủy sản sang các thị trường đến năm 2020 (triệu USD) ..95 
Bảng 3.10: Dự kiến cơ cấu sử dụng nguồn nguyên liệu trong tỉnh đến năm 2020...99 
Bảng 3.11: Dự kiến nhu cầu nguyên liệu và cân đối nguồn cung đến năm 2020...100 
Bảng 3.12: Nhu cầu vốn cơ bản phát triển chế biến và tiêu thụ thủy sản...............103 
Bảng 3.13: Nhu cầu vốn lưu động phục vụ chế biến thủy sản đến năm 2020 (tỷ 
đồng) ............................................................................................................104 
Mạc Thị Nga-Cao học QTKD-2011B Đại học Bách khoa Hà Nội Chiến lược phát triển chế biến và cung ứng Thủy sản tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu 
 DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, ĐỒ THỊ 
Hình 1.1: Mô hình quản trị chiến lược toàn diện của Fred R. David .......................15 
Hình 1.2: Sơ đồ tổng quát môi trường vi mô ............................................................22 
Hình 1.3: Các bộ phận của môi trường vĩ mô và vi mô............................................27 
Hình 1.4: Ma trận SWOT..........................................................................................33 
Biểu đồ 2.1: Tỷ lệ giữa nhóm trong tuổi lao động so với nhóm phụ thuộc ..............50 
Biểu đồ 2.2: Kim ngạch xuất khẩu thủy sản tỉnh BR-VT theo các quốc gia năm 2010 ..62 
Biểu đồ 3.1: Dự báo sản lượng thủy sản thế giới đến năm 2030 (Đvt: 1.000 tấn) ...83 
Biểu đồ 3.2: Nhu cầu tiêu thụ cá đến năm 2030 (Đvt: 1.000 tấn) ............................84 
Biểu đồ 3.3: Cân đối cung – cầu thủy sản thế giới đến năm 2030 (Đvt: 1.000 tấn).85 
Mạc Thị Nga-Cao học QTKD-2011B Đại học Bách khoa Hà Nội