Luận văn Quản lý nhà nước đối với kinh tế Du lịch trên địa bàn Thành phố Hà Nội

 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ 
 ................./................ ...../..... 
 HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA 
 NGUYỄN HỒNG NGỌC 
 QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI KINH TẾ DU LỊCH 
 TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI 
 LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG 
 Chuyên ngành: Quản lý công 
 Mã số: 60 34 04 03 
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. NGUYỄN HOÀNG HIỂN 
 HÀ NỘI – NĂM 2016 LỜI CAM ĐOAN 
 Tôi xin cam đoan bản Luận văn này là công trình nghiên cứu độc lập 
của cá nhân tôi, được thực hiện dưới sự hướng dẫn của Tiến sĩ Nguyễn Hoàng 
Hiển. Các số liệu trong Luận văn là trung thực, khách quan, dựa trên các tài 
liệu đã được công bố. 
 HỌC VIÊN 
 Nguyễn Hồng Ngọc 
 LỜI CẢM ƠN 
 Tôi xin bày tỏ lòng cảm ơn sâu sắc nhất tới thầy giáo, TS. Nguyễn 
Hoàng Hiển, người đã tận tình hướng dẫn tôi trong suốt quá trình nghiên cứu 
và hoàn thành luận văn này. 
 Tôi xin chân thành cảm ơn tới các thầy giáo, cô giáo của Học viện 
Hành chính Quốc gia đã nhiệt tình giảng dạy, truyền đạt cho tôi kiến thức về 
Quản lý công trong suốt thời gian học tập tại Học viện. 
 Tôi xin gửi lời cảm ơn tới Khoa sau Đại học Học viện Hành chính 
Quốc gia; Các đồng chí lãnh đạo, các cán bộ, công chức Sở Du lịch Thành 
phố Hà Nội; Quý thầy, cô giáo, đồng nghiệp, bạn bè và gia đình đã tạo điều 
kiện về thời gian, kinh phí, hướng dẫn nội dung dung và cung cấp những 
thông tin, tài liệu cần thiết để tôi có thể hoàn thành được Luận văn thạc sĩ. 
 Mặc dù đã rất cố gắng nhưng với thời gian và điều kiện nghiên cứu còn 
nhiều hạn chế nên luận văn không thể tránh khỏi những thiếu sót. Tôi rất mong 
nhận được sự quan tâm và những ý kiến đóng góp của Quý thầy cô và các bạn 
đồng nghiệp quan tâm đến lĩnh vực Quản lý nhà nước đối với kinh tế du lịch để 
luận văn tốt nghiệp hoàn thiện tốt hơn. 
 Tôi xin chân thành cảm ơn. 
 Tác giả 
 Nguyễn Hồng Ngọc 
 DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT 
STT KÝ HIỆU NGUYÊN NGHĨA 
 1 ANMC 21 Mạng lưới các thành phố lớn châu Á thế kỷ 21 
 2 GRDP Tổng sản phẩm trên địa bàn 
 3 MICE Du lịch hội nghị, hội thảo, triển lãm, sự kiện 
 4 QLNN Quản lý nhà nước 
 5 TPO Tổ chức Xúc tiến du lịch các thành phố châu Á- Thái Bình 
 Dương 
 6 UBND TP. Ủy ban Nhân dân Thành phố 
 7 UNWTO Tổ chức Du lịch Thế giới 
 8 VHTTDL Văn hóa, Thể thao và Du lịch 
 9 WTTC Hội đồng Du lịch và Lữ hành Thế giới 
 10 WTO Tổ chức Thương mại Thế giới 
 DANH MỤC SƠ ĐỒ, BẢNG BIỂU 
STT BẢNG NỘI DUNG TRANG 
 1 2.1 Các di tích có giá trị đặc biệt về du lịch 41 
 2 2.2 Diễn biến lượng khách du lịch đến Hà Nội giai 44 
 đoạn 2011-2015 
 3 2.3 Tổng doanh thu du lịch Hà Nội 2011- 2015 47 
 4 2.4 Số lượng lao động trực tiếp trong ngành kinh tế 51 
 du lịch Hà Nội 
 5 2.5 Sơ đồ tổ chức bộ máy QLNN đối với kinh tế du 61 
 lịch trên địa bàn thành phố Hà Nội hiện nay 
 MỤC LỤC 
LỜI CAM ĐOAN 
LỜI CẢM ƠN 
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT 
DANH MỤC BẢNG BIỂU 
MỤC LỤC 
MỞ ĐẦU ............................................................................................................... 1 
1. Tính cấp thiết của đề tài luận văn ................................................................. 1 
2. Tình hình nghiên cứu của luận văn ............................................................... 2 
3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn ............................................................. 4 
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn ........................................... 5 
5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu của luận văn ...................... 5 
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn ..................................................... 6 
7. Kết cấu của luận văn ..................................................................................... 6 
Chƣơng 1: CƠ SỞ KHOA HỌC QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC ĐỐI VỚI KINH 
TẾ DU LỊCH ......................................................................................................... 7 
1.1. Tổng quan về kinh tế du lịch ...................................................................... 7 
1.1.1. Khái niệm về kinh tế du lịch .................................................................... 7 
1.1.2. Đặc trưng của ngành kinh tế du lịch ....................................................... 9 
1.1.3. Các lĩnh vực kinh doanh trong du lịch .................................................. 12 
1.1.4. Vai trò của du lịch trong nền kinh tế thị trường hội nhập quốc tế ....... 13 
1.1.5. Thách thức của phát triển du lịch trong nền kinh tế thị trường ........... 16 
1.2. Cơ sở lý luận quản lý nhà nước đối với kinh tế du lịch ........................... 18 
1.2.1. Khái niệm, đặc điểm và vai trò của quản lý nhà nước đối với kinh tế 
du lịch .............................................................................................................. 18 
1.2.2. Mục đích, yêu cầu quản lý nhà nước đối với kinh tế du lịch ................ 23 
1.2.3. Nội dung quản lý nhà nước đối với kinh tế du lịch trên địa bàn thành 
phố Hà Nội ...................................................................................................... 24 
1.2.4. Những yếu tố tác động đến hoạt động quản lý nhà nước đối với kinh tế 
du lịch .............................................................................................................. 29 
1.3. Kinh nghiệm quản lý nhà nước về kinh tế du lịch của một số quốc gia 
trên thế giới và bài học rút ra cho Hà Nội ....................................................... 33 
1.3.1. Kinh nghiệm quản lý nhà nước về kinh tế du lịch ở Thái Lan .............. 33 
1.3.2. Kinh nghiệm quản lý nhà nước về kinh tế du lịch ở Trung Quốc ......... 35 
1.3.3 Một số bài học kinh nghiệm đối với quản lý nhà nước về kinh tế du lịch 
ở thủ đô Hà Nội ............................................................................................... 36 
TIỂU KẾT CHƢƠNG 1 ................................................................................... 38 
Chƣơng 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC ĐỐI VỚI KINH 
TẾ DU LỊCH TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI GIAI ĐOẠN 
2011- 2015 ........................................................................................................... 39 
 2.1. Điều kiện, tiềm năng và thế mạnh của Hà Nội để phát triển kinh tế du 
lịch ................................................................................................................... 39 
2.1.1. Tài nguyên thiên nhiên .......................................................................... 39 
2.1.2. Các di tích lịch sử, văn hóa, kiến trúc .................................................. 40 
2.1.3. Các lễ hội dân gian ............................................................................... 42 
2.1.4. Các đối tượng du lịch gắn với dân tộc học ........................................... 42 
2.2. Thực trạng phát triển kinh tế du lịch Hà Nội giai đoạn 2011- 2015 ........ 43 
2.2.1. Thực trạng về khách du lịch trên địa bàn thành phố Hà Nội ............... 44 
2.2.2. Tổng thu từ du lịch của thành phố Hà Nội ........................................... 46 
2.2.3. Thực trạng hoạt động kinh doanh du lịch ở Hà Nội ............................. 47 
2.2.4. Nguồn nhân lực du lịch ......................................................................... 50 
2.2.5. Đánh giá chung tình hình phát triển kinh tế du lịch Hà Nội ................ 52 
2.3. Thực trạng quản lý nhà nước đối với kinh tế du lịch trên địa bàn thành 
phố Hà Nội giai đoạn 2011- 2015 ................................................................... 54 
2.3.1. Hệ thống pháp luật, chính sách liên quan đến họat động quản lý nhà 
nước đối với kinh tế du lịch trên địa bàn thành phố Hà Nội .......................... 55 
2.3.2. Xây dựng và triển khai quy hoạch, kế hoạch phát triển kinh tế du lịch ở 
thủ đô Hà Nội .................................................................................................. 57 
2.3.3. Tổ chức bộ máy hành chính quản lý nhà nước đối với kinh tế du lịch 
trên địa bàn thành phố Hà Nội ....................................................................... 59 
2.3.4. Thực trạng quản lý nhà nước về các lĩnh vực kinh doanh du lịch ở thủ đô 
Hà Nội .............................................................................................................. 63 
2.3.5. Quản lý nhà nước về thị trường du lịch và hoạt động của khách du lịch ... 65 
2.3.6. Công tác xúc tiến, quảng bá du lịch ở thủ đô Hà Nội .......................... 66 
2.3.7. Thực hiện công tác kiểm tra, thanh tra các hoạt động du lịch ở thủ đô 
Hà Nội ............................................................................................................. 68 
2.3.8. Quản lý nguồn nhân lực du lịch ở thủ đô Hà Nội ................................. 69 
2.3.9. Công tác tuyên truyền, phổ biến các chính sách, pháp luật ở thủ đô 
Hà Nội ............................................................................................................. 71 
2.4. Đánh giá về họat động quản lý nhà nước đối với kinh tế du lịch trên địa 
bàn thành phố Hà Nội ...................................................................................... 72 
2.4.1. Những kết quả đạt được trong công tác quản lý nhà nước đối với kinh 
tế du lịch trên địa bàn thành phố Hà Nội ....................................................... 72 
2.4.2. Những hạn chế còn tồn tại trong quản lý nhà nước đối với kinh tế du 
lịch trên địa bàn thành phố Hà Nội ................................................................ 74 
2.4.3. Nguyên nhân của những hạn chế còn tồn tại trong quản lý nhà nước 
đối với kinh tế du lịch trên địa bàn thành phố Hà Nội ................................... 76 
TIỂU KẾT CHƢƠNG 2 ................................................................................... 78 
Chƣơng 3: ĐỊNH HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP NHẰM HOÀN THIỆN 
 CÔNG TÁC QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC ĐỐI VỚI KINH TẾ DU LỊCH 
TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI ...................................................... 79 
3.1. Định hướng phát triển kinh tế du lịch ở thủ đô Hà Nội đến năm 2020, 
tầm nhìn đến năm 2030 ................................................................................... 79 
3.1.1. Vị trí, tầm quan trọng của ngành kinh tế du lịch Hà Nội trên bản đồ 
kinh tế du lịch Việt Nam và tổng thể nền kinh tế- xã hội của Thủ đô ............. 79 
3.1.2. Định hướng phát triển kinh tế du lịch ở thủ đô Hà Nội đến năm 2020, 
tầm nhìn đến năm 2030 ................................................................................... 80 
3.2. Một số giải pháp hoàn thiện hoạt động quản lý nhà nước đối với kinh tế 
du lịch trên địa bàn thành phố Hà Nội ............................................................ 84 
3.2.1. Nâng cao chất lượng công tác quản lý nhà nước về định hướng, chiến 
lược phát triển du lịch thông qua công tác quy hoạch và thực hiện quy hoạch84 
3.2.2. Hoàn thiện hệ thống văn bản pháp luật, chính sách kích thích phát 
triển kinh tế du lịch ở thủ đô Hà Nội .............................................................. 88 
3.2.3. Đẩy mạnh hơn nữa hoạt động cải cách hành chính theo hướng đổi mới 
tổ chức bộ máy quản lý nhà nước tinh gọn, tránh trùng lặp, tận dụng mọi 
nguồn lực để phát triển kinh tế du lịch ở Hà Nội ........................................... 89 
3.2.4. Đổi mới cơ chế đầu tư và đầu tư có trọng điểm thúc đẩy kinh tế du lịch 
Hà Nội phát triển............................................................................................. 92 
3.2.5. Chú trọng bảo vệ, tôn tạo các điểm du lịch, cảnh quan, môi trường 
phục vụ phát triển kinh tế du lịch của thủ đô Hà Nội ..................................... 92 
3.2.6. Tăng cường quản lý nhà nước đối với hoạt động kinh doanh du lịch .. 94 
3.2.7. Nâng cao năng lực quản lý nhà nước đối với thị trường du lịch, khách 
du lịch và công tác tuyên truyền, quảng bá du lịch Hà Nội ........................... 97 
3.2.8. Chú trọng đào tạo, bồi dưỡng nâng cao chất lượng nguồn nhân lực 
ngành kinh tế du lịch ở thủ đô Hà Nội ............................................................ 98 
3.2.9. Đẩy mạnh tuyên truyền, phổ biến giáo dục, pháp luật, chính sách về 
quản lý nhà nước đối với kinh tế du lịch ở thủ đô Hà Nội ............................ 101 
3.2.10. Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra đối với các lĩnh vực trong 
họat động kinh doanh du lịch ở thủ đô Hà Nội ............................................. 102 
3.3. Một số kiến nghị ..................................................................................... 103 
TIỂU KẾT CHƢƠNG 3 ................................................................................. 105 
KẾT LUẬN ....................................................................................................... 106 
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 
 MỞ ĐẦU 
1. Tính cấp thiết của đề tài luận văn 
 Thủ đô Hà Nội là trung tâm văn hóa, chính trị, kinh tế quan trọng của 
Việt Nam, là nơi được thiên nhiên ưu đãi với nhiều danh lam, thắng cảnh nổi 
tiếng và là một trong những địa danh thu hút khách du lịch trong và ngoài 
nước lớn nhất Việt Nam. Trong những năm qua, ngành kinh tế du lịch Hà Nội 
đã có nhiều bước phát triển mạnh và đạt được thành tựu to lớn trên nhiều mặt: 
hệ thống cơ sở lưu trú du lịch có số lượng và chất lượng dẫn đầu cả nước; 
hoạt động lữ hành phát triển mạnh; hoạt động xúc tiến quảng bá du lịch với 
những chương trình dự án có quy mô lớn, có sự phối hợp với các cơ quan tổ 
chức đầu ngành, Nhờ đó, lượt khách du lịch trên địa bàn thủ đô ngày càng 
tăng cao và đến hết năm 2015 đã đạt hơn 19,79 triệu, tổng thu từ du lịch ước 
tính đạt 55.539 tỉ đồng, tăng 11,4% so với các năm trước [7], [16]. Đặc biệt, 
việc thành lập Sở Du Lịch thành phố Hà Nội trong năm 2015 trên cơ sở tách 
chức năng, nhiệm vụ quản lý nhà nước về du lịch từ Sở Văn hóa, Thể thao và 
Du lịch thành phố Hà Nội đã và đang góp phần nâng cao hiệu quả trong công 
tác quản lý nhà nước đối với kinh tế du lịch, đẩy mạnh phát triển sản phẩm du 
lịch, xúc tiến theo chiều sâu góp phần khai thác hiệu quả tài nguyên du lịch 
của Thủ đô. Tuy nhiên, du lịch Hà Nội vẫn chưa phát triển tương xứng với 
tiềm năng hiện có. Trong những năm qua, du lịch Hà Nội vẫn đang tồn tại 
nhiều hạn chế chưa được giải quyết thỏa đáng như: Nhận thức về du lịch chưa 
thực sự đồng bộ giữa các cấp, các ngành; cơ sở vật chất kỹ thuật phục vụ du 
lịch chưa đáp ứng được thực tiễn họat động; công tác quản lý nguồn nhân lực 
du lịch còn bộc lộ nhiều hạn chế; Tất cả đã cản trở sự phát triển ổn định, bền 
vững của du lịch Hà Nội nói riêng và du lịch Việt Nam nói chung. Để đảm bảo 
cho sự phát triển này, hoạt động quản lý nhà nước đối với kinh tế du lịch trên 
địa bàn thành phố Hà Nội cần phải có sự chuyển biến mạnh mẽ, tích cực, chú 
 1 
 trọng vào sửa chữa, khắc phục những hạn chế còn tồn tại. Tuy nhiên, vấn đề 
đặt ra trong bối cảnh hiện nay đối với các nhà quản lý và những nhà nghiên cứu 
là khắc phục và sửa chữa như thế nào, cách thức ra sao vẫn còn là vấn đề thời 
sự cần phải được nghiên cứu đầy đủ và thấu đáo. 
 Với những lý do nêu trên, tôi lựa chọn đề tài: “Quản lý nhà nước đối 
với kinh tế du lịch trên địa bàn thành phố Hà Nội” làm đề tài luận văn tốt 
nghiệp cao học để góp phần lý giải nhiều vấn đề về lý luận và thực tiễn cũng 
như đề xuất các giải pháp để công tác quản lý nhà nước đối với kinh tế du lịch 
ở thủ đô Hà Nội đạt hiệu quả hơn. 
2. Tình hình nghiên cứu của luận văn 
 Xung quanh vấn đề quản lý nhà nước đối với kinh tế du lịch trên địa 
bàn thành phố Hà Nội đã có nhiều đề tài nghiên cứu ở những góc độ, phạm vi 
khác nhau với nhiều cách tiếp cận khác nhau và hướng sử dụng kết quả 
nghiên cứu cũng khác nhau. 
 Có thể kể đến một số công trình nghiên cứu như: 
 - Đề tài nghiên cứu năm 2007 của Viện Nghiên cứu phát triển Du lịch 
Việt Nam (ITDR): “Nghiên cứu xây dựng sản phẩm du lịch Việt Nam có tính 
cạnh tranh trong khu vực, quốc tế”. Đề tài đã tập trung nghiên cứu cơ sở khoa 
học (lý thuyết và thực tiễn) để xây dựng sản phẩm du lịch Việt Nam có tính 
cạnh tranh trong khu vực, quốc tế. Từ đó, đề xuất định hướng xây dựng sản 
phẩm du lịch Việt Nam có tính cạnh tranh trong giai đoạn 2010- 2015. 
 - PGS.TS. Hà Văn Hội và Vũ Quang Kết (2010), Báo cáo du lịch Hà 
Nội: Hướng tới phát triển bền vững, tạp chí Khoa học Đại học Quốc Gia Hà 
Nội, Kinh tế và Kinh doanh. Tác giả đã khẳng định “Phát triển bền vững” là 
mối quan tâm hàng đầu của mọi quốc gia, mọi dân tộc trong bối cảnh hiện 
nay. Báo cáo đi sâu vào thực tế hoạt động du lịch tại thủ đô Hà Nội, nêu ra 
 2