Luận văn Giải quyết khiếu kiện hành chính trong lĩnh vực đất đai của tòa án nhân dân cấp huyện – qua thực tiễn huyện Nho Quan, tỉnh Ninh Bình

 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ 
 / .. / 
 HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA 
 BÙI THỊ NGỌC MAI 
 GIẢI QUYẾT KHIẾU KIỆN HÀNH CHÍNH 
 TRONG LĨNH VỰC ĐẤT ĐAI CỦA TÒA ÁN 
NHÂN DÂN CẤP HUYỆN – QUA THỰC TIỄN 
 HUYỆN NHO QUAN, TỈNH NINH BÌNH 
LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH 
 HÀ NỘI – NĂM 2016 LỜI CAM ĐOAN 
 Tôi xin cam ðoan các thông tin ðýợc trình bày trong luận vãn là kết quả 
thu ðýợc từ quá trình nghiên cứu và tìm hiểu thực tế của bản thân. 
 Tác giả luận văn 
 Bùi Thị Ngọc Mai 
 LỜI CẢM ƠN 
 Với tình cảm trân trọng nhất, tác giả luận văn xin bày tỏ lòng biết ơn 
chân thành và sâu sắc tới Ban Giám đốc, Khoa sau Đại học, các thầy, cô giáo 
Học viện Hành chính quốc gia đã tận tình, chu đáo giảng dạy và truyền đạt 
kiến thức trong thời gian tác giả học tập, nghiên cứu tại trường. Đặc biệt, xin 
gửi lời cảm ơn sâu sắc tới PGS.TS. Trần Thị Cúc vì sự tận tình hướng dẫn, 
giúp đỡ tác giả trong quá trình thực hiện luận văn. 
 Xin cảm ơn các thầy, cô giáo trong Hội đồng chấm luận văn Thạc sĩ đã 
có những ý kiến nhận xét xác đáng, quý báu giúp tác giả có điều kiện hoàn 
thiện tốt hơn những nội dung của luận văn trong tương lai. 
 Xin cảm ơn Tòa án nhân dân huyện Nho Quan, tỉnh Ninh Bình; Phòng 
Tài nguyên và Môi trường đã cung cấp thông tin và số liệu phục vụ cho công 
tác nghiên cứu của tác giả. 
 Xin trân trọng cảm ơn! 
 Tác giả luận văn 
 Bùi Thị Ngọc Mai 
 DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT 
 Từ viết Nghĩa đầy đủ 
 tắt 
GCNQS Giấy chứng nhận quyền sử dụng 
 D 
 KNTC Khiếu nại tố cáo 
 QSD Quyền sử dụng 
 TAND Tòa án nhân dân 
TANDT Tòa án nhân dân tối cao 
 C 
TTGQV Thủ tục giải quyết vụ án hành chính 
AHC 
 TTHC Tố tụng hành chính 
 UBND Ủy ban nhân dân 
 MỤC LỤC 
LỜI CAM ĐOAN 
LỜI CẢM ƠN 
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT 
MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 
1. Lý do chọn đề tài ......................................................................................... 1 
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài ............................................... 2 
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận văn ...................................... 3 
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu .............................................................. 4 
5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu ...................................... 5 
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn ................................................ 6 
Chương 1. SỞ LÝ LUẬN VỀ GIẢI QUYẾT KHIẾU KIỆN HÀNH 
CHÍNH TRONG LĨNH VỰC ĐẤT ĐAI CỦA TÒA ÁN NHÂN DÂN 
CẤP HUYỆN ................................................................................................... 7 
 1.1. Các khái niệm liên quan ....................................................................... 7 
 1.1.1. Khái niệm khiếu kiện và khiếu kiện hành chính trong lĩnh vực 
 đất đai ...................................................................................................... 7 
 1.1.2. Khái niệm giải quyết khiếu kiện hành chính trong lĩnh vực đất 
 đai của Tòa án nhân dân cấp huyện ................................................... 12 
 1.2. Khái quát về giải quyết khiếu kiện hành chính trong lĩnh vực đất 
 đai của Tòa án nhân dân cấp huyện ......................................................... 17 
 1.2.1. Thẩm quyền giải quyết các khiếu kiện hành chính trong lĩnh 
 vực đất đai của Tòa án nhân dân cấp huyện ...................................... 17 
 1.2.2. Trình tự, thủ tục giải quyết khiếu kiện đất đai của tòa án nhân 
 dân cấp huyện ....................................................................................... 20 
 1.2.3. Vai trò của giải quyết khiếu kiện về đất đai của Tòa án nhân 
 dân cấp huyện ....................................................................................... 26 
 1.3. Những yếu tố ảnh hưởng đến giải quyết khiếu kiện hành chính ... 29 
 1.3.1. Yếu tố pháp luật .......................................................................... 29 
 1.3.3. Yêu tố tâm lý, tập quán ............................................................... 31 
Tiểu kết chương 1 .......................................................................................... 34 
Chương 2. THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP BẢO ĐẢM GIẢI QUYẾT 
KHIẾU KIỆN HÀNH CHÍNH TRONG LĨNH VỰC ĐẤT ĐAI TẠI TÒA 
ÁN NHÂN DÂN HUYỆN NHO QUAN, TỈNH NINH BÌNH ................... 35 
 2.1. Thực trạng về giải quyết khiếu kiện hành chính trong lĩnh vực đất 
 đai của Tòa án nhân dân huyện Nho Quan, tỉnh Ninh Bình ................. 35 
 2.1.1. Khái quát về điều kiện địa lý, điều kiện kinh tế, xã hội tại huyện 
 Nho Quan, tỉnh Ninh Bình .................................................................. 35 
 2.1.2.Tình hình giải quyết khiếu kiện hành chính trong lĩnh vực đất 
 đai của Tòa án nhân dân các huyện trong Tỉnh Ninh Bình .............. 38 
 2.1.3. Thực trạng giải quyết khiếu kiện hành chính trong lĩnh vực đất 
 đai của Tòa án nhân dân huyện Nho Quan, tỉnh Ninh Bình ............ 40 
 2.1.4.1. Kết quả đạt được và nguyên nhân .......................................... 58 
 2.1.4.2. Một số hạn chế và nguyên nhân của hạn chế ........................ 61 
 2.2. Quan điểm và giải pháp bảo đảm giải quyết khiếu kiện hành chính 
 trong lĩnh vực đất đai của tòa án nhân dân cấp huyện .......................... 65 
 2.2.1. Quan điểm bảo đảm giải quyết khiếu kiện hành chính trong 
 lĩnh vực đất đai của tòa án nhân dân cấp huyện ................................ 65 
 2.2.1.1. Giải quyết khiếu kiện vụ án hành chính trong lĩnh vực đất đai 
 của tòa án trên cơ sở đảm bảo quyền, lợi ích hợp pháp của người sử 
 dụng đất ................................................................................................. 65 
 2.2.1.2. Giải quyết khiếu kiện vụ án hành chính trong lĩnh vực đất đai 
 phải đảm bảo tính dân chủ, công khai, minh bạch trong công tác xét 
 xử của Tòa án nhân dân ...................................................................... 67 
 2.2.2. Giải pháp bảo đảm giải quyết khiếu kiện hành chính về đất đai 
 tại Tòa án nhân dân huyện Nho Quan, tỉnh Ninh Bình .................... 67 
 2.2.2.1. Giải pháp nâng cao nhận thức của nhân dân và đội ngũ cán 
 bộ trong Tòa án nhân dân cấp huyện .................................................. 67 
 2.2.2.2. Giải pháp hoàn thiện pháp luật giải quyết khiếu kiện hành 
 chính trong lĩnh vực đất đai ................................................................. 70 
 2.2.2.4. Giải pháp đơn giản hóa thủ tục giải quyết vụ án hành chính
 ............................................................................................................... 72 
 2.2.2.5.Giải pháp về tăng cường mối quan hệ phối hợp giữa các cơ 
 quan có thẩm quyền liên quan đến giải quyết vụ án hành chính ...... 73 
 2.2.2.6. Giải pháp về công tác cán bộ .................................................. 74 
 2.2.2.7. Giải pháp về đổi mới về mô hình tổ chức bộ máy giải quyết 
 tranh chấp hành chính trong lĩnh vực đất đai .................................... 74 
Tiểu kết chương 2 .......................................................................................... 76 
KẾT LUẬN .................................................................................................... 78 
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................... 80 
 MỞ ĐẦU 
 1. Lý do chọn đề tài 
 Hiến pháp năm 2013, điều 102 qui định: Tòa án nhân dân là cơ quan xét 
xử của nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam, thực hiện quyền tư pháp. 
 Lần đầu tiên, Hiến pháp năm 2013 ghi nhận Tòa án nhân dân là cơ quan 
thực hiện quyền tư pháp. Đây chính là cơ sở pháp lý quan trọng để mở rộng 
thẩm quyền xét xử các loại án, trong đó có xét xử các khiếu kiện hành chính. 
 Với tính chất phức tạp của khiếu kiện hành chính và thực tiễn xét xử các 
khiếu kiện hành chính liên quan đến đất đai cho thấy việc tăng thẩm quyền 
cho Tòa án trong xét xử các vụ án hành chính rất cần thiết trong đời sống xã 
hội Nghị quyết số 49, NQ/TW của Bộ Chính trị, ngày 2/6/2005 đã xác định 
chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020, theo đó nêu rõ quan điểm mở rộng 
thẩm quyền xét xử của Tòa án đối với các khiếu kiện hành chính; đổi mới 
mạnh mẽ thủ tục giải quyết các khiếu kiện hành chính tại tòa án, tạo điều kiện 
thuận lợi cho người dân tham gia tố tụng, bảo đảm sự bình đẳng giữa công 
dân và các cơ quan công quyền trước tòa án, đồng thời xây dựng cơ chế bảo 
đảm mọi bản án có hiệu lực pháp luật của tòa án đều được thi hành nghiêm 
chỉnh, ai vi phạm sẽ bị xử lý. 
 Sau khi hệ thống tòa án hành chính được thành lập (năm 1994) , 
UBTVQH đã ban hành Pháp lệnh thủ tục giải quyết các vụ án hành chính. 
Lần đầu tiên trong lịch sử hình thành và pháp triển của pháp luật tố tụng hành 
chính, quyền khởi kiện của người dân đối với các quyết định hành chính và 
hành vi hành chính được xác lập. Qua 14 năm thực hiện Pháp lệnh, một số qui 
định bộc lộ sự mâu thuẫn với các qui định pháp luật liên quan, ví dụ Luật 
khiếu nại, tố cáo, luật đất đai, một số qui định chưa phù hợp với thực tế, hoặc 
có những qui định chung chung chưa rõ ràng dẫn đến cách hiểu khác nhau. 
Đây là một trong những nguyên nhân làm cho các vụ việc khiếu kiện hành 
 1 chính liên quan đến đất đai thường giải quyết không dứt điểm. Để khắc phục 
tình trạng trên, Luật tố tụng hành chính năm 2010 đã ban hành và thi hành 
đến ngày 30/6/2016. Với chính sách mở cửa và hội nhập kinh tế quốc tế, 
Quốc hội đã ban hành Luật tố tụng hành chính năm 2015, có hiệu lực thi hành 
từ ngày 1/7/2016. 
 Thực tiễn xét xử các khiếu kiện liên quan đến đất đai trong phạm vi cả nước 
nói chung và của Tòa án nhân dân huyện Nho quan nói riêng còn gặp nhiều khó 
khăn vướng mắc như xác định đối tượng khiếu kiện, xác định thời hiệu khởi 
kiện, xác định người tham gia tố tụng trong các vụ án hành chính, căn cứ đánh 
giá tính hợp pháp của quyết định hành chính, hành vi hành chính, cơ chế đảm 
bảo thi hành bản án có hiệu lực pháp luật còn nhiều rào cản, bất cập. 
 Từ những lý do trên, tác giả chọn đề tài: Giải quyết khiếu kiện hành 
chính trong lĩnh vực đất đai của Tòa án nhân dân cấp huyện – qua thực 
tiễn huyện Nho Quan, Ninh Bình làm luận văn thạc sĩ của mình. 
 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài 
 Giải quyết khiếu nại về đất đai nói chung và giải quyết khiếu kiện hành 
chính trong lĩnh vực đất đai nói riêng là vấn đề nhận được sự quan tâm nghiên 
cứu của nhiều nhà khoa học. Với nhiều góc độ nghiên cứu khác nhau, dựa 
trên các quy định pháp luật hiện hành về giải quyết khiếu kiện hành chính, 
đánh giá các quy định trên phương diện lý luận; đồng thời dựa trên các giáo 
trình về tố tụng hành chính cũng là một cách nhìn nhận khá đầy đủ và logic; 
dựa trên các quy định pháp luật hiện hành về giải quyết khiếu kiện hành 
chính .có thể kể ra được một số công trình nghiên cứu như: 
 + Bài “Các giải pháp nhằm hạn chế tranh chấp phát sinh khi thu hồi đất 
nông nghiệp trong quá trình công nghiệp hóa, đô thị hóa hiện nay” của tác giả 
Lê Đức Thịnh tại hội thảo “Tình trạng tranh chấp và khiếu kiện đất đai kéo 
 2 dài: thực trạng và giải pháp”, ngày 08-09 tháng 10 năm 2008 tại Buôn Mê 
Thuột – Đắc Lắc. 
 + Luận án tiến sĩ của tác giả Nguyễn Thanh Bình (2003) với đề tài: 
“Thẩm quyền của tòa án nhân dân trong giải quyết các khiếu kiện hành 
chính”; Luận văn thạc sĩ của tác giả Lê Thị Ngọc Tú với đề tài: “Giải quyết 
khiếu kiện hành chính trong lĩnh vực đất đai của tòa án nhân dân – qua thực 
tiễn huyện Hoàng Hóa, Thanh Hóa”; Luận văn thạc sỹ luật học của Châu Huế 
(2003), khoa Luật, đại học Quốc gia Hà Nội với đề tài: “Tranh chấp đất đai và 
thầm quyền giải quyết của Tòa án”; Luận văn thạc sỹ luật học của Lý Thị 
Ngọc Hiệp (2009), trường đại học Luật thành phố Hồ Chí Minh với đề tài: “ 
Giải quyết tranh chấp quyền sử dụng đất bằng Tòa án tại Việt Nam”. 
 + Ngoài ra còn có nhiều bài báo được đăng trên tạp chí thanh tra và tạp 
chí chuyên ngành khác như: “Tòa hành chính ngại giải quyết khiếu nại hành 
chính” của Luật sư Trần Vũ hải trên trang Luatsuhanoi.com; Bài viết “Những 
vướng mắc khi áp dụng luật tố tụng hành chính và luật khiếu nại” của tác giả 
Vũ Thắng – Tòa phúc thẩm Đà Nẵng trên báo điện tử Tòa án nhân dân tối 
cao; Bài viết “Luật tố tụng hành chính đã có vướng mắc” của tác giả Quang 
Nhuần trên trang thông tin điện tử đài PT – TH tỉnh Sóc Trăng; Bài viết “Một 
số vấn đề về trình tự, thủ tục và kỹ năng xét xử vụ án hành chính tại phiên tòa 
sơ thẩm” của tác giả Phạm Công Hùng - Thẩm phán TANDTC đăng trên tạp 
chí Tòa án nhân dân số 02 tháng 01/2013. 
 Tuy nhiên, chưa có công trình nào nghiên cứu về giải quyết khiếu kiện 
hành chính trong lĩnh vực đất đai của Tòa án nhân dân huyện Nho Quan, tỉnh 
Ninh Bình, bởi vậy đề tài của tác giả không trùng lặp với bất cứ đề tài nghiên 
cứu nào trước đó. 
 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận văn 
 - Mục đích nghiên cứu 
 3