Luận văn Pháp luật về phòng, chống bạo lực gia đình - Từ thực tiễn tỉnh Tuyên Quang

 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ 
 / / 
 HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA 
 ĐÀO XUÂN CƯỜNG 
 PHÁP LUẬT VỀ PHÒNG, CHỐNG BẠO LỰC 
GIA ĐÌNH- TỪ THỰC TIỄN TỈNH TUYÊN QUANG 
 LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT 
 HÀ NỘI – 2016 
 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ 
 / / 
 HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA 
 ĐÀO XUÂN CƯỜNG 
 PHÁP LUẬT VỀ PHÒNG, CHỐNG BẠO LỰC 
GIA ĐÌNH- TỪ THỰC TIỄN TỈNH TUYÊN QUANG
 LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT 
 Chuyên ngành : Luật Hiến pháp và Luật Hành chính 
 Mã số : 60 38 01 02 
 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: 
 PGS.TS LÊ THỊ HƯƠNG 
 HÀ NỘI - 2016 
 LỜI CAM ĐOAN 
 Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của 
riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung 
thực, có nguồn gốc rõ ràng và được trích dẫn đầy đủ theo 
quy định. 
 TÁC GIẢ LUẬN VĂN 
 Đào Xuân Cường 
 MỤC LỤC 
MỞ ĐẦU ................................................................................................................................... 1 
Chương 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CỦA PHÁP LUẬT VỀ PHÒNG, 
CHỐNG BẠO LỰC GIA ĐÌNH ............................................................................................. 8 
1.1. QUAN NIỆM VỀ BẠO LỰC GIA ĐÌNH ......................................................................... 8 
1.1.1. Khái niệm bạo lực gia đình .............................................................................................. 8 
1.1.2. Nguồn gốc của bạo lực gia đình .................................................................................... 14 
1.1.3. Đặc điểm của bạo lực gia đình ...................................................................................... 16 
1.1.4. Hậu quả của bạo lực gia đình ........................................................................................ 17 
1.2. PHÁP LUẬT VỀ PHÒNG, CHỐNG BẠO LỰC GIA ĐÌNH .................................... .19 
1.2.1. Khái niệm pháp luật phòng, chống bạo lực gia đình 19 
1.2.2. Nội dung pháp luật phòng, chống bạo lực gia đình ....................................................... 21 
1.3. CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN PHÁP LUẬT VỀ PHÒNG, CHỐNG BẠO 
LỰC GIA ĐÌNH ...................................................................................................................... 35 
Chương 2: PHÁP LUẬT VỀ PHÒNG, CHỐNG BẠO LỰC GIA ĐÌNH Ở TỈNH 
TUYÊN QUANG VÀ QUAN ĐIỂM, GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT 
VỀ PHÒNG, CHỐNG BẠO LỰC GIA ĐÌNH Ở VIỆT NAM HIỆN NAY ..................... 42 
2.1. THỰC TRẠNG BẠO LỰC GIA ĐÌNH VÀ PHÁP LUẬT VỀ PHÒNG, CHỐNG 
BẠO LỰC GIA ĐÌNH Ở TỈNH TUYÊN QUANG ................................................................ 42 
2.1.1. Thực trạng và nguyên nhân bạo lực gia đình ở tỉnh Tuyên Quang ............................... 42 
2.1.2. Thực trạng pháp luật và thi hành pháp luật về phòng, chống bạo lực gia đình ở 
tỉnh Tuyên Quang ................................................................................................................... 60 
2.2. QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT VÀ BẢO ĐẢM 
THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ PHÒNG, CHỐNG BẠO LỰC GIA ĐÌNH Ở VIỆT 
NAM HIỆN NAY .................................................................................................................... 74 
2.2.1. Quan điểm hoàn thiện pháp luật và bảo đảm thực hiện pháp luật về phòng, chống 
bạo lực gia đình........................................................................................................................ 74 
2.2.2. Các giải pháp hoàn thiện pháp luật về phòng, chống bạo lực gia đình ......................... 79 
2.2.3. Các giải pháp bảo đảm thực hiện pháp luật về phòng, chống bạo lực gia đình ............ 84 
KẾT LUẬN ............................................................................................................................. 94 
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................. 96 
 MỞ ĐẦU 
 1. Tính cấp thiết của đề tài 
 Bạo lực gia đình là vấn đề mang tính toàn cầu, gây nhức nhối cho nhân 
loại, để lại nhiều hậu quả nghiêm trọng cho con người, nhất là đối với phụ nữ 
và trẻ em. Bạo lực gia đình đang trở thành vấn đề phổ biến, là biểu hiện của 
các mối quan hệ bất bình đẳng giữa nam và nữ, giữa người lớn và trẻ em trên 
toàn thế giới; là một trong những nguyên nhân ảnh hưởng tới danh dự, nhân 
phẩm, sức khỏe, tính mạng của phụ nữ và trẻ em, làm suy giảm chất lượng 
cuộc sống nói chung. Bạo lực gia đình đã và đang là một trở ngại lớn đối với 
sự bình đẳng trong xã hội, là lực cản trên con đường xây dựng một xã hội văn 
minh, hiện đại. Vì vậy, trong nhiều năm qua, sự gia tăng và mức độ nghiêm 
trọng của bạo lực gia đình là mối quan tâm của nhiều quốc gia và các tổ chức 
quốc tế, đặc biệt, tổ chức Liên hợp quốc đã thông qua Công ước về các quyền 
dân sự và chính trị; Công ước về quyền trẻ em; Công ước về xóa bỏ tất cả các 
hình thức phân biệt đối xử chống lại phụ nữ đã thể hiện sự quan chung của 
cả cộng đồng quốc tế trong vấn đề bình đẳng giới và phòng, chống bạo lực gia 
đình. 
 Ở nước ta, thúc đẩy bình đẳng giới, tôn trọng và bảo đảm quyền con 
người chống lại mọi hành vi bạo lực là quan điểm nhất quán của Đảng và Nhà 
nước. Việt Nam đã phê chuẩn và tham gia nhiều công ước liên liên quan đến 
phòng, chống bạo lực như: phê chuẩn Công ước về xóa bỏ tất cả các hình thức 
phân biệt đối xử chống lại phụ nữ vào ngày 17/12/1982, phê chuẩn Công ước 
quốc tế về quyền trẻ em ngày 20/2/1990 . Bên cạnh đó, vấn đề phòng, 
chống bạo lực gia đình cũng được thể hiện trong các văn bản quy phạm pháp 
luật do Nhà nước ban hành, theo đó đều coi bạo lực gia đình là hành vi vi 
phạm pháp luật, xâm phạm đến quyền được bảo hộ tính mạng, sức khỏe, danh 
 1 
 dự và nhân phẩm của con người, cụ thể như: Luật Hôn nhân và gia đình; Luật 
Bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em; Bộ luật Dân sự; Bộ luật Hình sự; Luật 
Bình đẳng giới; đặc biệt là Luật Phòng, chống bạo lực gia đình được Quốc hội 
khóa XII thông qua ngày 21/11/2007, có hiệu lực thi hành từ ngày 01/7/2008. 
Những văn bản pháp luật nêu trên và các văn bản hướng dẫn thi hành là cơ sở 
pháp lý quan trọng cho việc tổ chức thực hiện pháp luật về phòng, chống bạo 
lực gia đình và xử lý các hành vi bạo lực gia đình. 
 Tuy nhiên, thực tiễn pháp luật phòng, chống bạo lực gia đình cũng còn 
nhiều hạn chế: bất bình đẳng giới vẫn tồn tại trong hầu hết các lĩnh vực của 
đời sống xã hội; định kiến giới và tư tưởng trọng nam khinh nữ vẫn còn nặng 
nề trong đời sống xã hội; bạo lực gia đình vẫn diễn biến phức tạp dưới nhiều 
hình thức tinh vi gây ảnh hưởng tới gia đình- tế bào của xã hội Thực trạng 
bạo lực gia đình diễn ra có nhiều nguyên nhân, và một trong số đó bắt nguồn 
từ việc thực thi pháp luật về phòng chống bạo lực gia đình chưa đầy đủ và 
thiếu hiệu quả. 
 Trên địa bàn tỉnh Tuyên Quang, thực tiễn công tác phòng, chống bạo 
lực gia đình cũng cho thấy còn những tồn tại, hạn chế nhất định như: chưa có 
sự phối hợp hành động hiệu quả từ phía các cơ quan chính quyền, tổ chức, 
đoàn thể trên địa bàn; các nguồn lực xã hội dành cho công tác phòng, chống 
bạo lực gia đình còn thiếu; trình độ dân trí cùng với mức sống chung của 
người dân chưa cao; nhận thức về pháp luật phòng, chống bạo lực gia đình, 
về quyền của phụ nữ trẻ em, về bình đẳng giới của người dân còn hạn chế; 
tâm lý không muốn “vạch áo cho người xem lưng” của chính nạn nhân khi 
có bạo lực gia đình xảy ra vẫn còn phổ biến... Tất cả những vấn đề trên đã và 
đang làm cho tình trạng bạo lực gia đình diến biến phức tạp, khó kiểm soát. 
 2 
 Trong bối cảnh đó, cần thiết phải có những nghiên cứu, đánh giá đầy đủ, 
nghiêm túc về những nguyên nhân phát sinh hành vi bạo lực gia đình, những 
hậu quả mà hành vi đó mang lại cùng những tác động của nó tới đời sống gia 
đình nói riêng cũng như ảnh hưởng tiêu cực tới xã hội nói chung. Cùng với 
đó, việc nghiên cứu những quy định pháp luật trong lĩnh vực phòng, chống 
bạo lực gia đình cũng là vấn đề hết sức cần thiết để đánh giá toàn diện mức độ 
điều chỉnh, tác động của pháp luật hiện hành đối với các quan hệ xã hội có 
liên quan đến vấn đề bạo lực gia đình, từ đó phát huy những điểm tích cực 
cũng như hạn chế, khắc phục những điểm còn bất cập trong thực tiễn thi hành 
pháp luật về phòng, chống bạo lực gia đình ở tỉnh Tuyên Quang đồng thời đề 
xuất những giải pháp cụ thể để từng bước hoàn thiện hệ thống pháp luật về 
phòng, chống bạo lực gia đình, không ngừng nâng cao hiệu quả của công tác 
đấu tranh phòng, chống bạo lực gia đình trên địa bàn tỉnh Tuyên Quang nói 
riêng và trên phạm vi cả nước nói chung. 
 Xuất phát từ những lý do trên, vấn đề “Pháp luật về phòng, chống bạo 
lực gia đình- từ thực tiễn tỉnh Tuyên Quang” đã được tác giả lựa chọn làm 
đề tại luận văn thạc sỹ Luật học của mình. 
 2. Tình hình nghiên cứu đề tài 
 Bạo lực gia đình không phải là vấn đề mới mẻ, mà là hiện tượng xã hội 
có tính lịch sử và tương đối phổ biến trên thế giới. Bạo lực gia đình là vấn đề 
thu hút được sự quan tâm nghiên cứu của nhiều tác giả trong và ngoài nước. 
Một số công trình nghiên cứu được công bố về vấn đề này, cụ thể như: 
 “Trách nhiệm của các cơ quan nhà nước trong việc phòng chống bạo 
lực gia đình” của Nguyễn Thị Ngọc Bích, Đại học Luật Hà Nội [2]; 
 “Tìm hiểu và thực hiện Luật Phòng, chống bạo lực gia đình” của 
Nguyễn Đình Thơ [34]; 
 3 
 “Bàn về ranh giới giữa xử lý hình sự và xử lý hành chính các hành vi 
bạo lực gia đình ở Việt Nam hiện nay” của tác giả Lê Lan Chi, Viện Nhà 
nước và Pháp luật [6]; 
 “Phòng chống bạo lực gia đình đối với phụ nữ ở nước ta hiện nay- Thực 
trạng vấn đề và giải pháp” của Viện nghiên cứu Quyền con người, Học viện 
Chính trị Quốc gia HCM [45]; 
 “Bạo lực gia đình– một sự sai lệch giá trị” của tác giả Lê Thị Quý và 
Đặng Vũ Cảnh Linh [29]; 
 “Bình luận khoa học Luật Hôn nhân và gia đình” của tác giả Nguyễn 
Ngọc Điện [11]; 
 “Pháp luật quốc tế về phòng, chống bạo lực gia đình đối với phụ nữ” 
của tác giả Trần Thị Hòe [12]; 
 “Tính hợp lý, khả thi của một số biện pháp xử lý vi phạm hành chính 
trong lĩnh vực phòng chống bạo lực gia đình” của tác giả Phan Thị Lan 
Hương [14]; 
 “Bạo lực đối với phụ nữ và trẻ em - thực trạng và nguyên nhân” của 
Ngô Thị Hường, Đại học Luật Hà Nội [13]; 
 “Tổng quan về bạo lực và pháp luật phòng, chống bạo lực đối với phụ 
nữ, trẻ em” của Nguyễn Thị Kim Phụng 17] 
 Ngoài ra, còn nhiều bài nghiên cứu đăng trên các tạp chí khoa học, 
các Luận văn, đề tài đã được nghiệm thu liên quan đến vấn đề bạo lực gia 
đình. Nhìn chung, các công trình nêu trên đã phân tích, đánh giá vấn đề bạo 
lực gia đình dưới nhiều góc độ khác nhau, tuy nhiên việc nghiên cứu về pháp 
luật về phòng, chống bạo lực gia đình từ thực tiễn một địa bàn cụ thể là tỉnh 
Tuyên Quang từ đó đề xuất những giải pháp đề hoàn thiện pháp luật về 
 4 
 phòng, chống bạo lực gia đình thì có rất ít các đề tài đề cập tới. Vì vậy, đề tài 
nghiên cứu này không có sự trùng lắp với những công trình nghiên cứu đã 
được công bố, các kết quả nghiên cứu trước đó chỉ có giá trị tham khảo khi 
tác giả nghiên cứu đề tài này. 
 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận văn 
 3.1. Mục đích nghiên cứu 
 Đề tài nhằm mục đích nghiên cứu một cách có hệ thống và toàn diện cơ 
sở lý luận về pháp luật phòng, chống bạo lực gia đình hiện nay; đánh giá thực 
trạng bạo lực gia đình tại tỉnh Tuyên Quang, thực trạng pháp luật về phòng, 
chống bạo lực gia đình hiện nay và đề xuất giải pháp cơ bản nhằm hoàn thiện 
pháp luật và bảo đảm thực hiện pháp luật về phòng, chống bạo lực gia đình ở 
nước ta. 
 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu 
 - Nghiên cứu, phân tích cơ sở lý luận của pháp luật phòng, chống bạo 
lực gia đình theo những quy định hiện hành. 
 - Phân tích tình hình bạo lực gia đình và thực trạng pháp luật về phòng, 
chống bạo lực gia đình ở tỉnh Tuyên Quang; phân tích, đánh giá những kết 
quả đã đạt được, những tồn tại, hạn chế của việc thực hiện pháp luật phòng, 
chống bạo lực gia đình tại Tuyên Quang và làm rõ nguyên nhân của những 
hạn chế đó. 
 - Đề xuất một số quan điểm, giải pháp nhằm hoàn thiện pháp luật và bảo 
đảm thực hiện pháp luật về phòng, chống bạo lực gia đình ở nước ta hiện nay. 
 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 
 4.1. Đối tượng nghiên cứu 
 5 
 Luận văn nghiên cứu những vấn đề lý luận và thực tiễn về pháp luật 
phòng, chống bạo lực gia đình từ thực tiễn tỉnh Tuyên Quang. 
 4.2. Phạm vi nghiên cứu 
 Luận văn tập trung nghiên cứu cơ sở lý luận và thực trạng pháp luật 
phòng, chống bạo lực gia đình trên địa bàn tỉnh Tuyên Quang từ năm 2010 
đến nay. 
 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu 
 Luận văn được nghiên cứu dựa trên phương pháp luận duy vật biện 
chứng của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, những quan điểm cơ 
bản của Đảng và Nhà nước ta về pháp luật phòng, chống bạo lực gia đình, 
trên cơ sở những phương pháp nghiên cứu cụ thể: thống kê, tổng hợp, diễn 
giải, quy nạp, phân tích, so sánh để phân tích và làm rõ các vấn đề khoa học 
cần nghiên cứu. 
 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của đề tài nghiên cứu 
 Về mặt lý luận, những vấn đề được nghiên cứu trong luận văn góp phần 
làm phong phú thêm những vấn đề lý luận về pháp luật phòng, chống bạo lực 
gia đình, đóng góp vào việc hoàn thiện pháp luật về phòng, chống bạo lực gia 
đình ở nước ta hiện nay. 
 Về mặt thực tiễn, luận văn góp phần thay đổi phần nào nhận thức của 
người dân về vấn đề bạo lực gia đình, bên cạnh đó, những giải pháp được đề 
xuất vận dụng vào thực tiễn sẽ nâng cao hiệu quả của công tác đấu tranh 
phòng, chống bạo lực gia đình trên địa bàn tỉnh Tuyên Quang và có thể là 
kinh nghiệm thực tiễn để tham khảo, áp dụng cho những địa phương khác trên 
cả nước, đồng thời luận văn cũng là tài liệu tham khảo cho những người quan 
tâm nghiên cứu về những vấn đề bạo lực gia đình. 
 6